Βόρεια Μακεδονία: «Μάχη Μνημείων» ανάμεσα στην πολιτεία και σε Αλβανούς δημάρχους

Το Υπουργείο Άμυνας [Βόρειας Μακεδονίας] ανέφερε σε δήλωση τη Δευτέρα ότι βρήκε έναν τρόπο να παρακάμψει νομικά και πολιτικά εμπόδια που δημιουργήθηκαν από τοπικούς δήμους όπου σκοτώθηκαν μέλη των δυνάμεων ασφαλείας κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης του 2001 στη Βόρεια Μακεδονία και να ξεκινήσει η διαδικασία κατασκευής τριών μνημείων για όσους πέθαναν.

Η δήλωση ανέφερε ότι αυτό κατέστη δυνατό μετά την απόφαση της κυβέρνησης την Πέμπτη ότι η γη για τα μνημεία πρέπει να παραδοθεί στο υπουργείο.

«Εν όψει της προσπάθειας των δημάρχων των δήμων στους οποίους υποβλήθηκε η πρωτοβουλία να πολιτικοποιήσουν αυτή την πρωτοβουλία, η υπουργός Άμυνας Slavjanka Petrovska, θέλοντας να διατηρήσει την εικόνα, το έργο και τη θυσία των πεσόντων υπερασπιστών, ξεκίνησε μια διαδικασία που δεν απαιτείται η συναίνεση των δήμων και θα επιτρέψει την κατασκευή αυτών των μνημείων στις αναφερόμενες τοποθεσίες», σημειώνεται στην ανακοίνωση.

Η ιδέα να χτιστούν τα τρία μνημεία, που βρίσκονται σε περιοχές πρώτης γραμμής στους δήμους Τέτοβο, Ζέλινο και Μπούτελ κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης του 2001, δεν είναι νέα, αλλά οι κυβερνήσεις μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει να την πραγματοποιήσουν.

Νωρίτερα φέτος, όταν η υπουργός Άμυνας Petrovska ζήτησε άδειες από τους δήμους Τέτοβο, Ζέλινο και Μπούτελ, αλλά δεν έλαβε θετική απάντηση.

Ο Αλβανός δήμαρχος της αντιπολίτευσης του Τέτοβο, Μπιλάλ Κασάμι, απέρριψε το αίτημα τον Απρίλιο.

Η υπουργός άμυνας είπε ότι «αυτά τα θέματα δεν πρέπει να μας διχάζουν, αντίθετα, πρέπει να μας θυμίζουν το παρελθόν για να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη», αλλά ο Κασάμι απάντησε ότι η ανέγερση μνημείου μπορεί να συζητηθεί μόνο όταν αυτή και η κυβέρνηση αρχίσει να αντιμετωπίζει και τις δύο πλευρές της σύγκρουσης ισότιμα.

Η δήμαρχος του Ζελίνο, Μπλερίμ Σιεντίου [Αλβανικής καταγωγής] επέμεινε ότι εφόσον το μνημείο πρέπει να κατασκευαστεί κοντά σε αυτοκινητόδρομο, θα πρέπει να ζητήσει άδεια από τη Δημόσια Επιχείρηση Κρατικών Οδών.

Ο Darko Kostovski δήμαρχος του Μπούτελ, ενός δήμου στα περίχωρα της πρωτεύουσας των Σκοπίων που έχει εθνοτικά μικτό πληθυσμό, αρνήθηκε να εκδώσει άδεια, υποστηρίζοντας ότι το Υπουργείο Άμυνας του έκλεψε την ιδέα και ότι ο δήμος του είχε ήδη κινήσει διαδικασία από μόνος του. Ο Κοστόφσκι εκπροσωπεί το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης VMRO DPMNE.

Η σύντομη ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Αλβανών ανταρτών από τον Εθνικό Απελευθερωτικό Στρατό, NLA και τις δυνάμεις ασφαλείας της πΓΔΜ ξέσπασε το 2001.

Μια διεθνής μεσολάβηση ειρηνευτικής συμφωνίας που υπεγράφη αργότερα το ίδιο έτος, εμποδίζοντας τη σύγκρουση να μετατραπεί σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο και χαράσσοντας την πορεία για μια πιο περιεκτική πολυεθνική κοινωνία.

Η συμφωνία έδωσε περισσότερα δικαιώματα στους Αλβανούς, που αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της δίκαιης εκπροσώπησής τους στις δυνάμεις ασφαλείας.

Στους πρώην μαχητές χορηγήθηκε αμνηστία και λίγο αργότερα, οι ηγέτες τους σχημάτισαν τη Δημοκρατική Ένωση για Ένταξη, DUI, η οποία έκτοτε έγινε το κύριο αλβανικό κόμμα στη Βόρεια Μακεδονία και είναι επί του παρόντος ένα κατώτερο κυβερνών κόμμα στην κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών.

Η σύγκρουση στοίχισε τη ζωή σε 68 στρατιώτες και αστυνομικούς, πολλοί από τους οποίους πέθαναν σε ενέδρες. Ο αριθμός των νεκρών ανταρτών παραμένει ανεπιβεβαίωτος.

Οι σφαγές απείλησαν τις ειρηνευτικές προσπάθειες

Οι τρεις σφαγές των οποίων τα θύματα θα τιμηθούν από τα νέα μνημεία συνέβησαν μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου 2001.

Η σφαγή του Vejce συνέβη στις 28 Απριλίου 2001, όταν αλβανόφωνες αντάρτικες δυνάμεις έστησαν ενέδρα και σκότωσαν οκτώ μέλη των δυνάμεων ασφαλείας. Πραγματοποιήθηκε κοντά στο χωριό Vejce στο όρος Shar που δεσπόζει στη βορειοδυτική πόλη Τέτοβο, η οποία εκείνη την εποχή μαστιζόταν από ένοπλες εχθροπραξίες.

Η σφαγή του Καρπαλάκ συνέβη στις 8 Αυγούστου 2001, όταν αλβανικές αντάρτικες δυνάμεις έστησαν ενέδρα σε αυτοκινητοπομπή του στρατού στην περιοχή γνωστή ως Καρπαλάκ, στον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί από την πρωτεύουσα Σκόπια στο Τέτοβο, σκοτώνοντας δέκα στρατιώτες.

Το περιστατικό στο Λιουμπότεν, που αναφέρεται επίσης ως σφαγή του Λουμποτένσκι Μπατσίλα, συνέβη στις 10 Αυγούστου 2001, όταν μια στρατιωτική συνοδεία φορτηγών εφέδρων έπεσε πάνω από νάρκη κοντά στο χωριό Λιουμπότεν, κοντά στην πρωτεύουσα των Σκοπίων, σκοτώνοντας οκτώ άτομα.

Τις επόμενες μέρες, σε αστυνομική επιχείρηση, δέκα Αλβανοί πολίτες σκοτώθηκαν στο Λιουμπότεν. Το 2008, το Δικαστήριο της Χάγης καταδίκασε τον πρώην αστυνομικό Γιόχαν Ταρκουλόφσκι για εγκλήματα πολέμου επειδή ηγήθηκε της αστυνομικής μονάδας που διέπραξε τις φρικαλεότητες.

Τα δύο τελευταία περιστατικά συνέβησαν όταν είχε ήδη συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός, εν μέσω συνεχιζόμενων ειρηνευτικών συνομιλιών.

Τα στρατεύματα στο Λιουμπότεν και στο Καρπαλάκ σκοτώθηκαν καθώς αρχηγοί πολιτικών κομμάτων και ο τότε πρόεδρος, ο αείμνηστος Μπόρις Τραϊκόφσκι, συμφωνούσαν στις τελικές λεπτομέρειες της διεθνώς μεσολαβούμενης Συμφωνίας Πλαισίου της Οχρίδας που τερμάτισε τη σύντομη ένοπλη σύγκρουση.

Παρά την τεράστια οργή που προκλήθηκε από τις επιθέσεις, η συμφωνία υπογράφηκε ούτως ή άλλως λίγες μέρες αφότου συνέβησαν, δίνοντας τέλος στη βία μεταξύ του πλέον διαλυμένου εξεγερμένου NLA και των δυνάμεων ασφαλείας της πΓΔΜ.

Ανακοινώθηκε το Μουσείο προς τιμήν των ανταρτών

Την ίδια μέρα που το Υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε την κατασκευή των τριών μνημείων για τους στρατιώτες που πέθαναν το 2001, ο δήμαρχος του αλβανικού δήμου Aracinovo, κοντά στα Σκόπια, κατά σύμπτωση ανακοίνωσε την κατασκευή ενός μνημείου αφιερωμένου στους πρώην μαχητές του NLA .

Ο Ριντβάν Ιμπραχίμι, μέλος του κατώτερου κυβερνώντος κόμματος DUI, δήλωσε στο τοπικό TV 21 τη Δευτέρα ότι ο δήμος εξετάζει επί του παρόντος πολλές τοποθεσίες για το μουσείο.

Αυτό θα ήταν το τρίτο τέτοιο μνημείο στη χώρα. Ένα μουσείο έχει ήδη ανοίξει στο χωριό Slupcane και ένα μνημείο αφιερωμένο στον NLA χτίστηκε χωρίς όλες τις απαραίτητες νόμιμες άδειες στον δήμο του Aracinovo το 2005.

Το 2001, το Aracinovo είδε σφοδρές μάχες καθώς το χωριό βρισκόταν υπό παρατεταμένη πολιορκία από τις δυνάμεις ασφαλείας της πΓΔΜ. Οι εχθροπραξίες που έγιναν εκεί έκαναν όλους τους Μακεδόνες, που αποτελούσαν μειονότητα στο χωριό, να φύγουν και να μην επιστρέψουν ποτέ.

Εδώ και καιρό υπάρχουν εκκλήσεις για ανέγερση μνημείου για τις δυνάμεις ασφαλείας που έχασαν τη ζωή τους και στο Αράτσινοβο.

Αλλά ο επικεφαλής του μικρού πολιτικού κόμματος Dostoinstvo (Αξιοπρέπεια), το οποίο εκπροσωπεί βετεράνους των δυνάμεων ασφαλείας, είπε πρόσφατα ότι ενώ οι διεθνικές σχέσεις έχουν πλέον βελτιωθεί σημαντικά και σπάνια υπάρχουν εντάσεις στο χωριό, η ιδέα δεν είναι ρεαλιστική.

«Σήμερα το Aracinovo είναι ένα χωριό που κατοικείται 100 τοις εκατό από Αλβανούς από τη Μακεδονία και οι Μακεδόνες πηγαίνουν εκεί σπάνια. Είναι απατηλό και αδύνατο να χτιστεί ένα μνημείο για τους υπερασπιστές εκεί», δήλωσε στα ΜΜΕ ο αρχηγός του κόμματος Stojance Angelov.