Τουρκία: Τα μηνύματα προς τον Ερντογάν και το ενδεχόμενο συνεργασίας Ισλαμιστών – Κεμαλιστών, της Άννας Παναγιωτίδου – Παππά

Ιστορικές αναδείχθηκαν στην Τουρκία οι βουλευτικές εκλογές της 7ης Ιουνίου, καθώς ο λαός με την ψήφο του αποδοκίμασε τις αυταρχικές πολιτικές του Προέδρου Ερντογάν και ανέδειξε ως μεγάλο κερδισμένο τον Σελαχατίν Ντεμιρτάς, ηγέτη του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP).

Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) υπό την ηγεσία του Αχμέτ Νταβούτογλου δεν κατάφερε να πάρει την πλειοψηφία, αναγκάζοντας έτσι τη χώρα μετά από χρόνια, σε σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού. Είναι φανερό ότι πολλοί δυσαρεστημένοι από την πολιτική του Ερντογάν ψήφισαν άλλα κόμματα, με αποτέλεσμα να στερήσουν από το ΑΚΡ την αυτοδυναμία και από τον Ερντογάν την ευχέρεια να προχωρήσει στο σχέδιό του, να μεταβάλει το πολίτευμα από κοινοβουλευτική σε προεδρική δημοκρατία.

Από την άλλη ο εκλογικός θρίαμβος του HDP και η είσοδος του στην τουρκική εθνοσυνέλευση, δημιουργεί μία ενδιαφέρουσα σύνθεση στο κοινοβούλιο, καθώς θα υπάρχει εκπροσώπηση άλλων εθνοτήτων και θρησκευτικών μειονοτήτων, αλλά και αυξημένη εκπροσώπηση γυναικών.

Ωστόσο η Τουρκία εισέρχεται σε μια δύσκολη περίοδο, καθώς το κυβερνών κόμμα AKP δεν μπόρεσε να συγκεντρώσει τις απαιτούμενες έδρες για να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ένα κόμμα πρέπει να έχει τουλάχιστον 276 βουλευτές, δηλαδή την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση των 550 εδρών.Το ισλαμικό AKP, αν και χωρίς αυτοδυναμία, παραμένει ωστόσο κυρίαρχη πολιτική δύναμη, με 258 έδρες. Για τον λόγο αυτό πρέπει να συμμαχήσει με ένα από τα τρία άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης, δηλαδή τους κεμαλιστές του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP, 132 έδρες), τους ακροδεξιούς της Εθνικιστικής Δράσης (MHP, 80 έδρες) και το φιλοκουρδικό Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP, 80 έδρες).

Ο Πρόεδρος Ερντογάν, ανέθεσε την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στο πρώτο σε ψήφους κόμμα, το AKP. Δύσκολο το έργο του υπηρεσιακού Πρωθυπουργού Νταβούτογλου, αφού κανένα από τα τρία κόμματα δεν φαίνεται διατεθειμένο να συνεργαστεί μαζί τους. Πολλά τα σενάρια που κυκλοφορούν στους πολιτικούς διαδρόμους, όμως απαιτούνται ιδιαίτεροι χειρισμοί από όλα τα πολιτικά κόμματα ώστε να μην οδηγηθεί η χώρα σε πολιτική αβεβαιότητα και οικονομική αστάθεια. Κάτι που δημιουργεί ανησυχία στους πολίτες και ιδιαίτερα στον επιχειρηματικό κόσμο.

Κυβέρνηση συνασπισμού ή μειοψηφίας και πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο είναι τα πιο πιθανά σενάρια. Παρά το γεγονός ότι και οι τρεις ηγέτες της αντιπολίτευσης προεκλογικά έχουν δηλώσει ότι δεν θα ενώσουν τις δυνάμεις τους με το AKP σε έναν συνασπισμό, η δυνατότητα αυτή δεν μπορεί να αποκλειστεί τελείως. Έτσι έχουμε:

1- Το σενάριο μεταξύ AKP και CHP θεωρείται ως η πλέον κατάλληλη λύση για να διατηρηθεί η σταθερότητα στη χώρα. Παρά τις μεγάλες διαφορές μεταξύ AKP-CHP, δεν είναι λίγοι αυτοί που επιθυμούν την συνεργασία τους για την αρχή μιας νέας σελίδας στην Τουρκία, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν πολιτικοί αναλυτές. <<Επειγόντως η χώρα έχει ανάγκη από θεραπεία, να μαζέψει τα συντρίμμια της και να ομαλοποιηθεί επιτέλους η κατάσταση>>, υπογραμμίζουν σχολιαστές στον τουρκικό τύπο. Η «μεγάλη συνεργασία» AKP-CHP, όπως την αποκαλούν, είναι η πιο δύσκολη, αλλά η πιο λογική λύση. Ωστόσο το CHP ανακοίνωσε ότι θα συμμετάσχει σε κυβέρνηση συνεργασίας μόνο με Πρωθυπουργό τον αρχηγό του κόμματος του, κάτι που δεν θα αποδεχθεί το AKP αφού ξεκαθάρισε τους όρους συνεργασίας με άλλα κόμματα. Στις συνομιλίες δεν θα διαπραγματευτεί σημαντικά υπουργεία, καθώς και την εναλλάξ Πρωθυπουργία.

2- Το σενάριο συνεργασίας μεταξύ ΑΚΡ και MHP θα μπορούσε να δώσει λύση, όμως οι όροι που θέτει το MHP για συνεργασία δυσκολεύει την κατάσταση, κυρίως στο θέμα των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων με τους Κούρδους. Το MHP θα επιμένει επίσης στην οριοθέτηση του Ερντογάν και στον επαναπροσδιορισμό των καταγγελιών περί διαφθοράς. Μια τέτοια συνεργασία θα θέσει σε κίνδυνο ακόμη και την ελάχιστη πρόοδο που έχει σημειώσει η Τουρκία τα τελευταία χρόνια στο ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, ιδίως των Κούρδων, εκτιμούν αναλυτές.

3- Το σενάριο κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ CHP και MHP, με στήριξη του HDP, θεωρείται από κάποιους ως το μοναδικό που θα μπορούσε να “καθαρίσει το τόπο από τις ζημιές” που προκάλεσε ο Ερντογάν, λένε αναλυτές και τονίζουν ότι τα δυο αυτά κόμματα δεν πρέπει να χάσουν αυτή την ευκαιρία…

4- Τέλος, εναλλακτική λύση αποτελεί, ο σχηματισμός κυβέρνησης μειοψηφίας του ιδίου του ΑΚΡ, με στήριξη ή ανοχή κάποιου κόμματος της αντιπολίτευσης, του MHP ή του HDP. Κάτι τέτοιο όμως, θα ανάγκαζε το AKP να κάνει σημαντικές παραχωρήσεις, με αντάλλαγμα την πλειοψηφία. Πολλοί είναι αυτοί που εκτιμούν ότι η είσοδος του HDP στη τουρκική εθνοσυνέλευση θα βοηθήσει στην βελτίωση της δημοκρατίας, στην καταπολέμηση του εθνικισμού και την προώθηση των ειρηνευτικών διαδικασιών με τους Κούρδους.

Εάν τίποτε από όλα αυτά δεν φέρει αποτέλεσμα, θα ανοίξει ο δρόμος για πρόωρες εκλογές, κάτι που δεν φαίνεται θα επιθυμεί κανείς αυτή την στιγμή και γι αυτό θα προσπαθήσουν να το αποφύγουν.

Οποιοδήποτε κι αν είναι το αποτέλεσμα των διεργασιών για σχηματισμό κυβέρνησης, το βέβαιο είναι ότι τα πολιτικά πράγματα στη χώρα δεν θα είναι ποτέ όπως παλιά. Διαφαίνεται ότι η Τουρκία εισέρχεται σε μια περίοδο πολιτικής αβεβαιότητας και οικονομικής αστάθειας, η οποία έχει οδηγήσει ήδη σε υποτίμηση της τουρκικής λίρας. Όσο για την τουρκική εξωτερική πολιτική, πολύ πιθανόν να αλλάξει σημαντικά. Ίσως τελικά αναθεωρηθούν οι επιλογές της τουρκικής διπλωματίας σε ότι αφορά τη Συρία, το Ισλαμικό Κράτος, το Ισραήλ αλλά και το Ιράν.