Το ορόσημο 2021

(Αλέξης Παπαχελάς – Καθημερινή)

Τ​​ο 2021 δεν είναι πολύ μακριά. Η χώρα μας θα γιορτάσει τότε τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Είναι ένα πολύ σημαντικό ορόσημο, που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο. Ιδρύματα, σύλλογοι, το Πανεπιστήμιο Αθηνών και άλλοι ετοιμάζουν από τώρα εκδηλώσεις, που, σε συνδυασμό με τις επίσημες κρατικές τελετές, θα προσδώσουν πανηγυρικό χαρακτήρα στην επέτειο.

Ολα αυτά είναι καλά, θετικά και απαραίτητα. Η επέτειος είναι όμως και μια καλή αφορμή για να σκεφθούμε λίγο από πού ερχόμαστε, πού πάμε ως έθνος και τι στόχους πρέπει να θέσουμε για τα επόμενα 50 χρόνια. Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, από κάθε άποψη. Τα πρόσφατα γεγονότα απέδειξαν ότι χρειαζόμαστε επειγόντως την επανασύσταση του ελληνικού κράτους, αν θέλουμε να αποφύγουμε περιπέτειες ή και καταστροφές.

Το γεωπολιτικό περιβάλλον στην περιοχή γίνεται όλο και πιο περίπλοκο και οι προκλήσεις περισσεύουν. Οι γείτονες και η γειτονιά μας αλλάζουν ραγδαία. Οι μεταναστευτικές πιέσεις προς την Ευρώπη θα συνεχισθούν και η Ελλάδα θα είναι πάντοτε, θέλει δεν θέλει, στην πρώτη γραμμή. Το δημογραφικό είναι ένα τεράστιο ζήτημα, το οποίο κρύβουμε κάτω από το χαλί.

Οσο για την ελληνική κοινωνία, έχει περάσει μια παρατεταμένη περίοδο μιζέριας και φτωχοποίησης που έχει αναισθητοποιήσει βασικά ανακλαστικά. Εχουμε γίνει κυνικοί, επικεντρωνόμαστε στην επιβίωση της επόμενης μέρας και το οραματικό στοιχείο λείπει παντελώς από τον δημόσιο διάλογο. Ολα είναι αγοραία, εφήμερα και ρηχά στον τρόπο που μιλάμε για την ίδια μας τη χώρα. Η οικονομική κρίση έχει προκαλέσει ένα επικίνδυνο φαινόμενο. Εχει διαλύσει την εθνική μας αυτοπεποίθηση, αλλά έχει τονώσει έναν πολύ επιφανειακό εθνικό εγωισμό, που λειτουργεί μόνο συναισθηματικά. Είμαστε ο καλύτερος και ο πιο κυνηγημένος λαός στο μυαλό μας, αλλά δυσκολευόμαστε να πιάσουμε χαρτί και μολύβι για να σχεδιάσουμε το πώς αυτό θα αποτυπωθεί σε νούμερα, βελτίωση των θεσμών και θωράκιση της χώρας απέναντι στις προκλήσεις και απειλές που μεγαλώνουν.

Είμαι βέβαιος ότι το 2021 θα αποτελέσει, επίσης, μια μεγάλη γιορτή και για τον ελληνισμό της διασποράς. Δεν φθάνει όμως να περιορισθούμε σε εορτασμούς στη Μελβούρνη, στη Νέα Υόρκη και στο Μόντρεαλ. Καλοί οι εύζωνοι, που συγκινούν όταν βαδίζουν αγέρωχα σε διάφορες πόλεις του ελληνισμού, αλλά χρειαζόμαστε κάτι άλλο τώρα. Η Ελλάδα πήγε πάντοτε μπροστά όταν συνδύαζε τις εγχώριες δυνάμεις με μια πεφωτισμένη ηγεσία και τη δύναμη της διασποράς. Εχουμε ανάγκη από τα καλύτερα ελληνικά μυαλά να μπουν σε μια συζήτηση με εμάς που ζούμε εδώ για το τι έχει πάει στραβά στη χώρα, πώς μπορεί (πρακτικά) να διορθωθεί και ποιοι πρέπει να είναι οι φιλόδοξοι στόχοι μας. Εχουμε την τάση να θαυμάζουμε από μακριά αυτά τα μυαλά και να τα απομονώνουμε από ανασφάλεια, όταν επιστρέφουν στον τόπο τους. Γιατί ταράζουν τα λιμνάζοντα νερά της φαυλότητας και του υπερβολικού κυνισμού.

Αναλώσαμε τα τελευταία χρόνια κοιτώντας συνεχώς προς τα πίσω, είτε προς το μακρινό μας παρελθόν για να αναπληρώσουμε λίγη από τη χαμένη αυτοπεποίθησή μας είτε στο πρόσφατο, για να βιαστούμε να πούμε ποιος έφταιξε για τη μεγάλη κρίση. Καιρός να κοιτάξουμε μπροστά ώστε να σχεδιάσουμε ένα καλύτερο μέλλον γι’ αυτόν τον τόπο, όπως του αξίζει.