Το Μελλον της Ευρώπης, Του Anis H. Bajrektarevic

Η Ευρωπαϊκή Ενωση της κοινωνικής πρόνοιας ή της σύγκρουσης γενεών, η ήπειρος των δέσμιων χρεωμένων οικονομιών ή μιας κοινότητας που βασίζεται στη γνώση; Είναι η ληστρική γενιά στην εξουσία; Γιατί η μόνη οργανωμένη αντι-αφήγηση έρχεται ως ένα χλιαρό Mickey Mouse – μεταξύ Ανώνυμων και Πειρατικού Κόμματος, από τις Wiki-διαρροές ως την επιλεκτικότητα του Σνόουντεν.

Η εξιλέωση της Ευρώπης έγκειται στην εκ νέου επιβεβαίωση της στρατηγικής της Λισαβόνας του 2000 (και του Γκέτεμποργκ το 2001), ένα σχέδιο ανάπτυξης δέκα ετών, που επικεντρώνεται στην καινοτομία, την κινητικότητα και την εκπαίδευση, την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική ανανέωση. Διαφορετικά, μια πολεμική μεταξύ γενεών θα προστεθεί στις ταξικές και εθνικές συγκρούσεις, ως μια μεγάλη διαχωριστική γραμμή της ήδη παρακμάζουσας Ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Επιστροφή στις παλιές καλές μέρες της στρατηγικής της Λισαβόνας (όταν η Ένωση είχε ανακηρυχθεί η πιο ανταγωνιστική, βασισμένη στη γνώση οικονομία του κόσμου), οι Επιτροπές Πρόντι και Barroso επανειλημμένα τόνιζαν ότι: “Προς το παρόν, μερικοί από τους διεθνείς εμπορικούς μας εταίρους ανταγωνίζονται με πρωτογενείς πόρους, που εμείς στην ΕΕ / Ευρώπη δεν έχουμε. Μερικοί ανταγωνίζονται με φθηνή εργασία, που εμείς δεν θέλουμε. Μερικοί ανταγωνίζονται σε βάρος του περιβάλλοντος, κάτι που εμείς δεν μπορούμε να δεχτούμε … “

Η υπερβολική χρηματικοποίηση και υπερ-απορρυθμίσεις των παγκόσμιων αγορών έφερε το χαμηλά αμειβόμενους κινέζους (αγροτικού background) εργαζόμενοyς στο προσκήνιο των ευρωπαϊκών υπολογισμών . Έτσι, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, το οικονομικό οικοδόμημα της ΕΕ έχει σταδιακά αλλά σταθερά αποχωρήσει από την παραδοσιακή βάση της με επίκεντρο την εργασία, προς ένα νέο κατασκεύασμα ξένων επενδύσεων. Αυτό η μείζονος σημασίας εξέλιξη, όπως βλέπουμε τώρα με τον διθύραμβο της Ευρωζώνης, έχει πολλαπλές συνέπειες τόσο στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όσο και στην κοινωνικο-οικονομική και πολιτική ισορροπία, καθώς και στη ασταμάτητη ανάπτυξη της Κίνας.

Το σπάνιο πλέον Ευρωπαϊκό εργατικό μοντέλο, το οποία εξακολουθεί να διαμένει στην γερασμένη Ευρώπη, είτε είναι μετά βίας ανταγωνιστικό είτε σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται σε εισερχόμενο εργατικό δυναμικό, το οποίο είναι εξ ορισμού χωρίς επίσημη εκπροσώπηση ή φιμώνεται από τα «δεξιά» κινήματα, ή είναι ούτως ή άλλως σε μειονεκτική θέση και βρίσκει εμπόδια στον κοινωνικό τους αγώνα για πολιτικά δικαιώματα. Αυτό είναι το πώς ο τελευταίος κοσμοπολίτης του κόσμου – η Ευρώπη- αναχώρησε από τον κόσμο της εργασίας, και γι ‘αυτό η ήπειρος σήμερα δεν μπορεί η ίδια να επαναπροσδιορίσει την πορεία της ΕΕ και να ακολουθήσει τις εξελίξεις. Για τον προσανατολισμό του κανείς πρέπει να θέσει τον εαυτό του στο κέντρο, και χωρίς αριστερά και δεξιά, δεν υπάρχει κέντρο, σωστά;

H σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δυστυχώς χάσει την πολιτική της «αριστερά». Το μεγάλο ιστορικό επίτευγμα της Ευρώπης – μετά την μακραίωνη και αιματηρή ταξική πάλη – ήταν το τελικό, διάρκειας συμφιλιωτικό συμβιβασμό μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. (Π.χ. στενεύοντας τους «οικονομικούς κρουνούς», ενώ η ανεργία σημείωνε απότομη άνοδο, ήταν το κύριο ευλαβικά επαναλαμβανόμενο μάντρα της Γαλλίας, Βρετανίας, Γερμανίας και της Ιταλικής κέντρο-δεξιάς στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές του 1930). Το αποτέλεσμα ήταν η εδραίωση ενός οικονομικά δραστήριου και αναζωογονημένου επιχειρηματικού κράτους, το οποίο την ίδια στιγμή ήταν κοινωνικά δίκαιο και ωφέλιμο. Αυτή το κολοσσιαίο πολιτισμικό επίτευγμα είναι αυτό που προκάλεσε τη διεθνή αναγνώριση και θαυμασμό, και έφερε ελκυστικότητα την ανταγωνιστικότητά, καθώς και την εσωτερική συνοχή, την ευημερία και τη σταθερότητα στη μετά Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου Ευρώπη.

Επισης λαμβάνει χώρα ήδη η σχεδόν υποβόσκουσα σύγκρουση γενεών, σε αντιστάθμισμα της έλλειψης κοινωνικής πρόνοιας. Πρόσφατα στοιχεία επισημαίνουν ένα καθόλα ανησυχητικό μέλλον για τη νεολαία της ΕΕ. Εδώ και δεκαετίες το εδώ-τώρα-εμείς καταναλωτικό μοντέλο διέβρωσε τον κοινωνικό ιστό της ΕΕ τόσο πολύ, ώστε η παρούσα κατάσταση να χαρακτηρίζεται ως η πιο εγωκεντρική κοινωνικοοικονομικά ευρωπαϊκή κοινωνία όλων των εποχών.

Εμβαθύνοντας στο γνωστό «επιχείρημα της γήρανσης» του Φουκουγιάμα, είχα προηγουμένως δηλώσει ότι: «… οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές, καθώς και οι πολύ σημαντικές τεχνολογικές καινοτομίες, συνέβησαν κυρίως σε διαλείμματα γενεών … Επί του παρόντος, με την δημογραφική κατάρρευση των ευρωπαϊκών κοινωνιών, με τρεις ή περισσότερες γενιές να δραστηριοποιούνται και να εργάζονται ταυτόχρονα, η κατηγορία του νεαρού go-getter ποτέ δεν θα αποτελέσει κάτι περισσότερο από μια μικρή μειοψηφία. Ως εκ τούτου, ούτε η εναλλαγή των γενεών ούτε τα συνήθως συνακόλουθα τεχνολογικά επιτεύγματα στο μέλλον δεν θα είναι ποτέ ότι ήταν στο παρελθόν μας: ολοκληρωτική και αποφασιστική “(Κοινό μέλλον μας: EURO-MED Ανθρώπινου Κεφαλαίου και πέραν του 2020, Crans Montana Forum, Μονακό, 2005).

Πολλές από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου είναι γνωστό ότι σπαράζονται από την ληστρική ελίτ που κατέχει την εξουσία και που είναι παραπέδη στην κοινωνία στο σύνολό της και επισκιάζει την πρόοδό. Η ΕΕ θα μπορούσε εύκολα να καταλήξει με μια ληστρική γενιά στην εξουσία.

Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη δεν έχει ποτέ δει τη δική της νεολαίας ως απολιτική, απαθής και ασυμμέτοχη τα τελευταία 250 χρόνια- καθώς είχε να αντιμετωπίσει πραγματικότητες, όπως οι σποραδικές διαμαρτυρίες για τις φερόμενες ελευθερίες στον κυβερνοχώρο ή τις εκτός πλαισίου διαμαρτυρίες υποστήριξης των ομοφυλοφιλικών δικαιωμάτων a la Lady Gaga, μόνο. Δεν εκπλήσσει λοιπόν η ιδέα της φορολόγησης της επόμενης γενιάς στο διπλάσιο, σε σχέση με τους σημερινούς ρυθμούς, που φαίνεται – ανεξέλεγκτη και απαρατήρητη – κερδίζοντας πλήρη έδαφος.

Ποια είναι η διευρυμένη επίδραση της (κάθε) κρίσης της δημοκρατία; 9/11 είναι μόνο ένα παράδειγμα στη σειρά των επιβεβαιώσεων (π.χ. από το «σοκ Νίξον» στο τρέχον μακρύ περιπετειώδες μυθιστόρημα του χρέους Ελλάδα / Ευρώ) ότι κάποια συγκεκριμένη κρίση μπορεί να αποδειχθεί ευεργετική για όσους αναζητούν την αδιαφανή συγκέντρωση εξουσίας.

Μόλις μια πραγματική δημοκρατία αρχίζει να θέτει σε κίνδυνο τα ζωτικής σημασίας στοιχεία τη, τότε διαβρώνεται και τελικά εκφυλίζεται. Πολλά σύγχρονα παραδείγματα μας δείχνουν ότι για μια τυπική δημοκρατία, δεν απέχει πολύ από το να καταλήξει ως μία καταπιεστική αυταρχική δικτατορία, είτε με την χρήση της αστυνομία είτε του στρατού ή και των δύο, θέτοντας εαυτόν εκτός του αυστηρού δημοκρατικού ελέγχου των πολιτών. Μια πραγματική δημοκρατία θα διατηρήσει την οικονομική της βάση (όσο οι ένοπλες δυνάμεις τα όργανά του) υπό αυστηρό δημοφιλή δημοκρατικό έλεγχο και πολιτικό έλεγχο μέσω των σαφώς καθορισμένων μηχανισμών ελέγχων και ισορροπιών. Αυτή είναι η πεμπτουσία της δημοκρατίας.

Δρ. Anis H. Bajrektarevic

Kαθηγητής και πρόεδρος του τμήματος Διεθνών Νομικών και Πολιτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών IMC της Αυστρίας. Είναι εκδότης του ακαδημαϊκού περιοδικού Addleton της Νέας Υόρκης, στον τομέα της Ιστορίας, Γεωπολιτικών και Διεθνών Σχέσεων, καθώς και βασικός συνεργάτης στις εκδόσεις πολλών διεθνών επιστημονικών περιοδικών όπως το Καναδικό ‘Γεωπολιτική της Ενέργειας’.