Τι προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ για την ιθαγένεια; Του Γιάννη Κολοβού

Όπως σημειώσαμε σε προηγούμενο άρθρο, στο οποίο αναφερθήκαμε στην πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για το μεταναστευτικό (1), οι επικείμενες εθνικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου έχουν καταστεί στην ουσία μονοθεματικές καθώς το κύριο ζήτημα αντιπαράθεσης μεταξύ των δύο κομμάτων που διεκδικούν την εξουσία είναι το θέμα της οικονομικής πολιτικής και του χειρισμού των διαπραγματεύσεων της Ελλάδας με τους δανειστές της. Το γεγονός αυτό δεν θα πρέπει όμως να κάνει τους ψηφοφόρους να αδιαφορούν για τις θέσεις των κομμάτων για άλλα σημαντικά ζητήματα. Η πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ στην εκφραζόμενη πρόθεση ψήφου καθιστά ενδιαφέρουσα για τους ψηφοφόρους και την ανασκόπηση της θέσης του κόμματος αυτού για την ιθαγένεια.

Θα πρέπει να υπογραμμισθεί ότι η παροχή ιθαγένειας (πολιτογράφηση) δεν αποτελεί υποχρέωση αλλά δικαίωμα του κάθε κράτους. Δηλαδή, αποτελεί βασική κυριαρχική αρμοδιότητα του κάθε κράτους το να αποφασίζει για τους όρους με βάση τους οποίους κάποιος είναι ή μπορεί να γίνει πολίτης του.

Σε πρόσφατη σχετική ερώτηση η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Βασιλική Κατριβάνου (2) δήλωσε: «Το βασικό κριτήριο είναι ότι το παιδί που βρίσκεται ριζωμένο στην ελληνική επικράτεια, είτε εξαιτίας της γέννησης είτε εξαιτίας της εκπαίδευσής του, δικαιούται και πρέπει να είναι πολίτης. Οι διατάξεις του ‘νόμου Ραγκούση’ είναι μια σωστή μίνιμουμ βάση».

Άξιο επισήμανσης είναι το γεγονός ότι η κ. Κατριβάνου θεωρεί τον περιβόητο «νόμο Ραγκούση» ως «μια σωστή μίνιμουμ βάση» παραβλέποντας το γεγονός ότι ο νόμος αυτός κρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία αντισυνταγματικός από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Άραγε η συνταγματικότητα των νομοθετημάτων δεν αποτελεί κριτήριο για τον ΣΥΡΙΖΑ; Ή μήπως όλα ωχριούν μπροστά στην επίτευξη των πολιτικών και κοινωνικών στόχων του κόμματος;

Όπως για το μεταναστευτικό έτσι και για την ιθαγένεια δεν γίνεται καμμία αναφορά στις δηλώσεις του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στην Θεσσαλονίκη στις 13/9/2014 [γνωστές και ως «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» (3)], στις οποίες συνήθως παραπέμπουν τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ στις δημόσιες εμφανίσεις τους. Η «Πολιτική Απόφαση του Ιδρυτικού Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ» το οποίο έλαβε χώρα στις 10-14/7/2013 (4), αναφέρει στην παράγραφο 13.23 τα εξής:

«… Απαιτούνται, επίσης, μια νέα διαδικασία νομιμοποίησης για τους μετανάστες “χωρίς χαρτιά” και μια νέα διαδικασία πολιτογράφησης για όσους ζουν και εργάζονται επί χρόνια στην Ελλάδα, η ισότιμη και δίκαιη αντιμετώπιση των μεταναστών που εργάζονται και η άμεση παροχή ιθαγένειας σε όσα παιδιά γεννιούνται στην Ελλάδα…».

Η «άμεση παροχή ιθαγένειας σε όσα παιδιά γεννιούνται στην Ελλάδα» είναι μία πρόταση εξαιρετικά άστοχη και η οποία, αν εφαρμοσθεί, θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες για το μέλλον. Μία τέτοια πρόταση θα εξέθετε την χώρα σε περιπτώσεις αλλοδαπών οι οποίοι θα έρχονταν με οποιαδήποτε πρόφαση στην Ελλάδα λίγο πριν γεννήσουν προκειμένου να αποκτήσει το παιδί τους την υπηκοότητα κράτους-μέλους της ΕΕ.

Παρόμοιο – σημαντικότατο – πρόβλημα αντιμετώπισε η Ιρλανδία, η οποία είχε αυτήν την διάταξη στον δικό της Κώδικα Ιθαγένειας και συνειδητοποίησε ότι είχε καταστεί πόλος έλξης «τουριστών ιθαγένειας», ενώ και ο ίδιος ο Ιρλανδός πρωθυπουργός Bertie Ahern παραδέχθηκε ότι γινόταν «ανεξέλεγκτη κατάχρηση» της διάταξης αυτής (5). Αξίζει χαρακτηριστικά να αναφερθεί, προκειμένου να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος, ότι το 60% όλων των αιτούντων άσυλο στην Ιρλανδία ήταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης όταν υπέβαλλαν την αίτησή τους. Η διάταξη αυτή τελικώς ανεστάλη με απόφαση του Ιρλανδικού λαού κατόπιν δημοψηφίσματος, όπου το 79,17% καταψήφισε την αυτόματη απόδοση της ιθαγένειας σε όσα παιδιά αλλοδαπών γεννιούνταν στην χώρα (6).

Ένα επιχείρημα που προβάλλεται για την αλλαγή του υφιστάμενου Κώδικα Ιθαγένειας είναι ότι με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η ενσωμάτωση των μεταναστών. Έτσι όμως η ιδιότητα του Πολίτη παρέχεται χωρίς να έχει προηγουμένως διασφαλισθεί με κάποιον τρόπο η ενσωμάτωση των ανθρώπων αυτών στην κοινωνία υποδοχής. Εκείνοι παίρνουν μεν την ιθαγένεια αλλά η ενσωμάτωσή τους παραμένει ένας ευσεβής πόθος ο οποίος μένει να πραγματοποιηθεί – αν πραγματοποιηθεί – στο μέλλον!

Επιπλέον, όπως έχει καταδειχθεί από την εμπειρία άλλων κοινωνιών της Δυτικής Ευρώπης, η κτήση ιθαγένειας δεν αποτελεί αναγκαία ή ικανή συνθήκη για την επίτευξη της κοινωνικής ενσωμάτωσης. Οι βομβιστές του Λονδίνου, οι τζιχαντιστές τρομοκράτες του Παρισιού, ο δολοφόνος του σκηνοθέτη Theo van Gogh κλπ ήταν όλοι πολίτες των χωρών τους. Όπως όμως, εκ των πραγμάτων, απεδείχθη δεν ήταν ουδόλως ενσωματωμένοι στις κοινωνίες τους.

Αυτό που παραγνωρίζει η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι η κοινωνική ενσωμάτωση δεν επιτυγχάνεται μόνο με νομοθετικά διατάγματα και με ευσεβείς πόθους αλλά, προκειμένου αυτή να συντελεσθεί, θα πρέπει να έχουν διαμορφωθεί οι κατάλληλες συνθήκες και να συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις. Πιο συγκεκριμένα, η κοινωνική ενσωμάτωση εξαρτάται από τις σχετικές στάσεις του γηγενούς και του μεταναστευτικού πληθυσμού αλλά και από την δυνατότητα του μεταναστευτικού πληθυσμού να ενσωματωθεί.

Με απλά λόγια, για να επιτευχθεί η κοινωνική ενσωμάτωση θα πρέπει ο φιλοξενούν πληθυσμός να είναι δεκτικός και θετικά διακείμενος προς τον μεταναστευτικό πληθυσμό αλλά και ο μεταναστευτικός πληθυσμός να θέλει πραγματικά να ενσωματωθεί πλήρως και να μπορεί να ενσωματωθεί στην κοινωνία υποδοχής. Σημαντικό ρόλο στα προαναφερθέντα παίζει τόσο το μέγεθος του μεταναστευτικού πληθυσμού όσο και η πολιτισμική του εγγύτητα με τον γηγενή πληθυσμό.

Δυστυχώς, καμμία από τις παραπάνω προϋποθέσεις δεν πληρείται στην περίπτωση της Ελλάδας.

Ας σημειωθεί ότι η παροχή ιθαγένειας συνοδεύεται και από το δικαίωμα ψήφου. Η επέκταση του δικαιώματος αυτού σε έναν αυξανόμενο αριθμό αλλοδαπών θα είχε σημαντικές επιπτώσεις καθώς, σύμφωνα με ανάλυση των στοιχείων των εκλογών για τον Δήμο Αθηναίων το 2010 όταν και ψήφισαν οι μετανάστες, η ψήφος των μεταναστών ήταν πολύ διακριτή από εκείνη των Ελλήνων.

Πιο συγκεκριμένα (7), η ψήφος των μεταναστών κατευθύνθηκε σε δυσανάλογα μεγάλα ποσοστά προς τους συνδυασμούς του νυν δημάρχου Γ. Καμίνη (εκτιμήθηκε σε 34,5%-47% στον α’ γύρο και σε 73%-100% στον β’ γύρο) και του Π. Κωνσταντίνου της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (εκτιμήθηκε σε 11,5%-19%).

Συνεπώς, η αυξανόμενη συμμετοχή αλλοδαπών στο εκλογικό σώμα αναμένεται ότι θα έχει μεγάλα εκλογικά οφέλη για όλο το εύρος της Αριστεράς (από την Κεντροαριστερά μέχρι και την Άκρα Αριστερά). Αυτό ίσως να εξηγεί σε κάποιο βαθμό το γιατί οι χώροι αυτοί δείχνουν ιδιαίτερη σπουδή στην παροχή δικαιωμάτων – και ιδίως του δικαιώματος ψήφου – στους αλλοδαπούς.

Οι ψηφοφόροι της ερχόμενης Κυριακής ας έχουν υπ’όψιν τους τα προαναφερθέντα γιατί η ψήφος υπέρ κάποιου κόμματος σημαίνει αποδοχή των θέσεών του σε όλα τα θέματα ή τον χαρακτηρισμό ως ήσσονος σημασίας εκείνων των θεμάτων με τα οποία υπάρχει διαφωνία.

Παραπομπές

1.Κολοβός Γιάννης «Ποια πολιτική προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ για το μεταναστευτικό;»

2. Αγγελίδης Δημήτρης, Ψαρρά Άντα «6+1 προτεραιότητες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», Εφημερίδα των Συντακτών 16/1/2015

3.OMILIA-TOY-PROEDROY-TOY-SYRIZA-ALEKSH-TSIPRA-STO-SYNEDRIAKO-KENTRO-I.-BELLIDHS-ThESSALONIKH-13-9-2014.html

4. http://www.syriza.gr/pdfs/politiki_apofasi_idrytikou_synedriou_syriza.pdf

5. Helm James “Ireland struggles with immigration issue”, BBC News 4/4/2004

6. “Ireland votes to end birth right”, BBC News 13/6/2004

7. Κουστένης Παναγιώτης «Δημοτικές εκλογές 2010 στην Αθήνα: ΛΑ.Ο.Σ ή Κολωνάκι», ΕλληνικήΕπιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, τ. 37, Ιούνιος 2011, σελ. 41-68

Γιάννης Κολοβός

Επικοινωνιολόγος,

Τα δύο τελευταία του βιβλία «Μεταναστευτική πολιτική και ενσωμάτωση μεταναστών: η περίπτωση της Ελλάδα» και «Πολυπολιτισμικότητα; Όχι, ευχαριστώ!» εκδόθηκαν το 2011 από τις Εκδόσεις Πελασγός.