Τα «μαλακά σύνορα» της καρδιάς μας απειλούν τον ΤΑΡ;

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις διανύουμε περίοδο αναπόδραστου γεωπολιτικού μετασχηματισμού που τείνει να ολοκληρώσει τις αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία 30 χρόνια στη ΝΑ Ευρώπη και τα Βαλκάνια.

Καθώς διαρκούν οι μάχες για τον έλεγχο της κατάστασης στην Εγγύς Ανατολή και το κεντρικό τμήμα του σημαντικού στρατηγικού χερσαίου διαδρόμου που συνδέει την ΕΕ με την περιοχή, στη ΝΑΕ η ρωσική πολιτική  συγκρούεται με ΗΠΑ και τμήμα της ΕΕ για την διατήρησή και την διεύρυνση της επιρροής της, γεωστρατηγικής κι ενεργειακής, στα Βαλκάνια μέσω της Ελλάδος, ΠΓΔΜ, Σερβίας και Β-Ε (κυρίως τη Σερβική Δημοκρατία).  Σε αυτό το παιχνίδι επιρροής εμφανίζεται και η Κίνα που επιδιώκει την εδραίωση της παρουσίας της.

Οι ΗΠΑ κι οι Σύμμαχοί της έχουν συνειδητοποιήσει ότι έχει φθάσει η στιγμή της τελικής διαμόρφωσης  των γεωπολιτικών συστημάτων κι υποσυστημάτων στην περιοχή της ΝΑΕ σε συμβατό σχήμα με τις κύριες γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιδιώξεις της Δύσης  εξισορροπώντας ή και εκτοπίζοντας την ρωσική παρουσία που επιχειρεί να εδραιωθεί σε αυτά.

Η αλλαγή των συνόρων και η εκ νέου «χαρτογράφηση» της ΝΑΕ μέσα από επώδυνες διαδικασίες ολοκληρώνεται με την δημιουργία ενός «σταθερού σημείου αναφοράς» που δεν είναι άλλος από τον «ενιαίο αλβανόφωνο χώρο» με επίκεντρο την Αλβανία που ως μέλος του ΝΑΤΟ προορίζεται να διαδραματίσει για μία ακόμη φορά ρόλο καταλυτικού επιταχυντή των επερχομένων εξελίξεων.

Η συμμετοχή της Αλβανίας  στην ενεργειακή διπλωματία της περιοχής και η ένταξή της ως σημείο αφετηρίας ή απόληξης νέων συγκοινωνιακών υποδομών αναδεικνύουν το σχέδιο για τη δημιουργία ενός  νέου γεωοικονομικού χώρου με ενδιάμεσους σταθμούς την Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο και την Β-Ε με στρατηγικό υποστηρικτή ή και επενδυτή την Τουρκία καθώς θα αποτελέσει το άλλο άκρο της σύνδεσης  ΕΕ με την Εγγύς Ανατολή.

Η κατασκευή ενός νέου τεράστιου δικτύου αυτοκινητοδρόμων και δικτύων μεταφοράς αγαθών , εμπορευμάτων, ανθρώπων και στρατευμάτων δια μέσου Αλβανίας, Κοσσυφοπεδίου, Κροατίας, Μαυροβουνίου και Σερβίας αποδυναμώνει τους μέχρι τώρα παραδοσιακούς παίκτες (ανάμεσά τους και την Ελλάδα) και δημιουργεί αυτόματα νέα δεδομένα.

Η ΝΑΕ ως ενδιάμεσος χώρος στον χερσαίο ευρασιατικό διάδρομο πρέπει να είναι προσβάσιμος και ασφαλής  προκειμένου να προχωρήσουν τα σχέδια γεωπολιτικής ολοκλήρωσης Ευρώπης και Εγγύς Ανατολής  σύμφωνα με τους σχεδιασμούς ΗΠΑ και τη στρατηγική τους για την «ανασύνθεση» και «επαναχάραξη» των συνόρων στην σημερινές εμπόλεμες περιοχές.

Η νέα γεωπολιτική και γεωοικονομική δυναμική που διαμορφώνεται στα Βαλκάνια απέκτησε μία απρόσμενη αλλά και όχι μη αναμενόμενη διάσταση μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία.

Η προσωρινή αίσθηση παντοδυναμίας της Δύσης στην περιοχή αναφοράς μετά την αναβολή της κατασκευής του  South Stream, την κατάρριψη του ρωσικού πολεμικού αεροσκάφους με την επιδιωκόμενη ψύχρανση των ρωσο-τουρκικών  σχέσεων και την δημιουργία οικονομικού προτεκτοράτου στο σύνολο της ΝΑΕ με κυβερνήσεις ελεγχόμενες από τα ισχυρά οικονομικά κέντρα της Δύσης οδήγησε στην βεβιασμένη απόπειρα ανατροπής του Τούρκου Προέδρου.

Το σωστό timing των ρωσικών υπηρεσιών που στήριξαν διακριτικά τον Ερντογάν ενισχύοντάς του την αυτοπεποίθηση «οδηγώντας» τον στον λαβύρινθο του δυτικής έμπνευσης  Game of Thrones επανέφεραν τον Turkish Stream  στο παιχνίδι και την διπλωματία των αγωγών αλλά και έδωσαν εκ νέου τη δυνατότητα σε έναν άλλον παίκτη, την Κίνα, να παρέμβει στις  εξελίξεις και να συμμετάσχει στην απόπειρα αδρανοποίησης της δυτικής επέκτασης στην περιοχή.

Σε αυτό το πλαίσιο ,  προχώρησαν στην επικύρωση της συμφωνίας για τη δημιουργία του αγωγού Turkish Stream στις 10/10/2016 ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Ρώσος ομόλογός του Βλάντιμιρ Πούτιν, κατά τη συνάντησή τους στην Κωνσταντινούπολη.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Sabah, οι δύο ηγέτες συμφώνησαν για το κείμενο της συμφωνίας που αφορά την κατασκευή του αγωγού, ο οποίος θα διασχίζει τη Μαύρη Θάλασσα και θα φτάνει στην Ανατολική Θράκη, περιλαμβάνοντας δύο γραμμές. Η μία θα έχει χωρητικότητα 15.75 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου και η δεύτερη γραμμή θα διοχετεύει αέριο προς την Ευρώπη.

Το κείμενο υπέγραψαν οι υπουργοί Ενέργειας των δύο χωρών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ και Αλεξάντερ Νόβακ, επισημοποιώντας τη συνεργασία των δύο χωρών. Σύμφωνα με πληροφορίες, η Gazprom είναι σε θέση να ξεκινήσει την κατασκευή στα τέλη του 2017 και να έχει ολοκληρώσει τη γραμμή μέσα στο 2019.

Ο υποθαλάσσιος αγωγός Turkish Stream θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ρωσία στην Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Αρχική, πρόθεση της Μόσχας ήταν να τον επεκτείνει και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Ελλάδας, ωστόσο δεν είναι γνωστό εάν η ρωσική πλευρά επιμένει σε αυτό το στόχο, με δεδομένες τις ενστάσεις που έχει εκφράσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Κατ΄ αυτόν τον τρόπο θα παρακάμπτονται οι αγωγοί της Ουκρανίας, που κερδίζει πολύτιμα έσοδα από την χρήση του δικτύου της. Σύμφωνα με τον ρωσικό κολοσσό Gazprom, που έχει αναλάβει το έργο, η κατασκευή μπορεί να αρχίσει στα τέλη του 2017, με στόχο την ολοκλήρωση του αγωγού έως το 2019. Η Gazprom έλαβε τις πρώτες άδειες για τεχνικές μελέτες τον Σεπτέμβριο.

Η παραπάνω εξέλιξη, ανεξάρτητα από την προοπτική υλοποίησής της, πρέπει να θεωρηθεί ως ένα λογικό βήμα της ρωσικής πολιτικής για τον έλεγχο στρατηγικών ενεργειακών διαδρόμων αλλά ταυτοχρόνως αποτελεί και θρίαμβο της πολιτικής σκέψης και πρακτικής: η διάσωση του τούρκου Προέδρου και η ενεργός συμμετοχή των Ρώσων στην «αναμέτρηση» των παραλλήλων δομών που διοικούν την Τουρκία με σκοπό την «σωτηρία» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποδίδουν καρπούς και δημιουργούν πονοκέφαλο στη Διπλωματία της Δύσης.

Η εμπλοκή τρίτων δυνάμεων στο μέτωπο της Συρίας μπορεί να οδηγήσει σε μία ατέρμονη και παγιωμένη σύγκρουση που θα διευκόλυνε τα ρωσικά σχέδια καθώς θα εμπόδιζε τα επιχειρησιακά σχέδια των δυτικών δυνάμεων που σε μία δεδομένη στιγμή θα μπορούσαν να συγκρουσθούν και μεταξύ τους  Η εξέλιξη αυτή θα οδηγούσε σε αδυναμία απόκτησης ελέγχου σε έναν διάδρομο που παραδοσιακά ανήκει στον πολιτικό και στρατηγικό σχεδιασμό της Ρωσίας προς τη Μεσόγειο.

Διαφαίνεται ότι ο ρωσικός σχεδιασμός περιλαμβάνει την πρόσκαιρη διάσωση του Ερντογάν του οποίου η δυναμική επιστροφή μετά την απόπειρα πραξικοπήματος δημιουργεί ένα ανάχωμα στην επέκταση των ΗΠΑ και των Συμμάχων της και προσφέρει στους Ρώσους έναν αναπάντεχο συνεργάτη ο οποίος μπορεί να στραφεί στους μέχρι χθες «πάτρονές» του. Από τη μια η Ρωσία βάζει σε «καλούπια» την τουρκική δυναμική λ.χ. στα Βαλκάνια ενώ από την άλλη επαναπροσδιορίζει τους όρους του παιχνιδιού με μία σειρά ενδοσυνεννοήσεων και αμοιβαίων παραχωρήσεων. Η Τουρκία μετατρέπεται, σύμφωνα με αυτή τη λογική, όχι σε «κατακτητή» αλλά σε «στρατηγικό εταίρο», αναλώσιμο ανά πάσα στιγμή.

Το ζητούμενο είναι πόσο θα επιβιώσει η σημερινή άρχουσα τάξη της Τουρκίας υπό την ηγεσία του Ρετζέπ  Ταγίπ Ερντογάν σε αυτό το παιχνίδι «καρότου και μαστιγίου» κατά των ΗΠΑ.

Στο βαθμό που οι ΗΠΑ και οι ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοί της δεν καταφέρουν να σταματήσουν την διαδικασία αυτή, η Ρωσία εξασφαλίζει τα συμφέροντά της στη Μεσόγειο, δημιουργεί μία εναλλακτική γεωπολιτική πραγματικότητα στην περιοχή, αναβαθμίζει το ρόλο της χρεωκοπημένης Ελλάδας ,στο βαθμό που υπάρχει μια τέτοια πολιτική επιλογή στο εσωτερικό της Χώρας και «παγώνει» όλα τα αντιρωσικά σχέδια στην περιφέρεις της ΕΕ (Ρουμανία, Μολδαβία, Ουγγαρία,Βουλγαρία).

Προς ενίσχυση των παραπάνω σκέψεων, έρχεται η ανταπόκριση από τον ανταποκριτή του ΑΠΕ στη Σερβία κ. Νίκου Πέλπα , σύμφωνα με την οποία   αυτές τις μέρες  διεξάγονται δύο ξεχωριστές στρατιωτικές ασκήσεις, στη Σερβία και στο Μαυροβούνιο, όπου στην πρώτη συμμετέχουν οι Ρώσοι και στην δεύτερη οι νατοϊκοί.

Στις 4/11/2016 αρχίζει στη Σερβία η στρατιωτική άσκηση με την ονομασία «Σλαβική αδερφότητα»  στην οποία συμμετέχουν Σέρβοι, Ρώσοι και Λευκορώσοι κομάντος με στόχο την εκπαίδευση για την αντιμετώπιση τρομοκρατικής απειλής. Οι ρώσοι κομάντος έφτασαν τις προηγούμενες μέρες στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της «Batajnica» στο Βελιγράδι με τρία μεταγωγικά αεροπλάνα τύπου Ιλιούσιν μεταφέροντας επίσης τεθωρακισμένα οχήματα αλλά και μη επανδρωμένο αεροσκάφος το οποίο θα χρησιμοποιηθεί στην άσκηση. Τα σερβικά ΜΜΕ αναφέρουν ότι οι ρώσοι κομάντος που θα συμμετάσχουν στην άσκηση ανήκουν στην ελίτ των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων. Αυτό ισχυρίστηκε και ο διοικητής τους στρατηγός Όλεγκ Πολγκούγιεφ δηλώνοντας (με νόημα) στην σερβική τηλεόραση:«Με την άσκηση αυτή θα αποδείξουμε ότι είμαστε σε θέση να επέμβουμε σε οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, ανά πάσα στιγμή «.

Μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα νοτιοδυτικότερα, στο Μαυροβούνιο, διεξάγεται μία άλλη άσκηση όπου στρατιωτικά τμήματα από 32 χώρες μέλη του ΝΑΤΟ και πολιτικές υπηρεσίες του μαυροβουνίου εκπαιδεύονται για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

Από τα παραπάνω, διαφαίνεται ότι διανύουμε μία περίοδο αναθέρμανσης ψυχροπολεμικών συνθηκών  σε ένα περίπλοκο περιβάλλον με περισσότερους συντελεστές ισχύος να εμπλέκονται  και με καταλυτικό το ρόλο κάποιων αναβιούμενων ή καταπιεσμένων εθνικισμών.

Οι ΗΠΑ θα πρέπει –και όχι μόνον για λόγους γοήτρου- να αποτρέψουν την «γιγάντωση» της ρωσοτουρκικής συμμαχίας η οποία μπορεί να οδηγήσει και σε άλλες ευρύτερου χαρακτήρα και να ενεργοποιήσει «ξεχασμένους πολέμους» . Η «σταθερότητα» της περιοχής εξαρτάται από την απομείωση της ισχύος της Τουρκίας  αλλά και τις επιμέρους επιλογές των κυβερνητικών «ελίτ»  στο χώρο των μεταφορών και της ενέργειας.

Είναι άραγε ο ΤΑΡ «πολύ σκληρός» για να αντέξει στα νέα «μαλακά σύνορα» από τις χώρες των οποίων διέρχεται;