Τα επόμενα βήματα μετά το ναυάγιο στο Κυπριακό

Χθες, τις πρώτες πρωινές ώρες ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες ανακοίνωσε ότι έπειτα από εννέα ημέρες οι διαπραγματεύσεις στο ελβετικό θέρετρο του Κραν-Μοντανά για το Κυπριακό έφθαναν στο τέλος τους δίχως συμφωνία ή έστω σε κάποιο συμβιβασμό. Πρόκειται πράγματι για τέλος εποχής, καθώς ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Ν. Αναστασιάδης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί, θα είναι πιθανότατα οι τελευταίοι ηγέτες των δύο κοινοτήτων που θυμούνται πώς ήταν η κατάσταση στο νησί πριν από το 1974. Ο κ. Γκουτιέρες εξέφρασε τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη του προς τους δύο ηγέτες και εν συνεχεία ευχήθηκε «το καλύτερο για όλους τους Κύπριους, στον βορρά και στον νότο». Ο Γ.Γ. του ΟΗΕ απέφυγε να αναφερθεί στις λεπτομέρειες της αποτυχίας συνεννόησης που οδήγησε στην κατάρρευση των διαπραγματεύσεων, ωστόσο η γενική εικόνα είναι αρκετά σαφής. Δεν υπήρξε απολύτως καμία πρόοδος στο ζήτημα των εγγυήσεων και της ασφάλειας, παρά το γεγονός ότι έστω και ατύπως, η ελληνοκυπριακή πλευρά είχε τη διάθεση να συζητήσει ακόμη και θεωρούμενα ως «συμφωνηθέντα» διακοινοτικά κεφάλαια.

Αφορμή της κατάρρευσης ήταν η άρνηση της Τουρκίας να υποχωρήσει από τη θέση για διατήρηση του παρεμβατικού δικαιώματος και των εγγυήσεων για τουλάχιστον 15 χρόνια. Τότε αυτά θα έπρεπε να επανεξεταστούν, ώστε να κριθεί αν πρέπει να καταργηθούν ή να διαιωνιστούν. Στη συγκεκριμένη πρόταση κατέληξε προφορικώς ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, έπειτα από σχετικό ερώτημα του Ελληνα ομολόγου του Ν. Κοτζιά. Δεδομένου ότι νωρίτερα οι δύο πλευρές είχαν αποτύχει να συμφωνήσουν ακόμη και στη μορφή που θα πρέπει να διατηρεί ένας μηχανισμός παρακολούθησης μιας πιθανής λύσης, ήταν αδύνατον για τον κ. Αναστασιάδη και τον κ. Κοτζιά, να δεχθούν μια τέτοια πρόταση. Επιπλέον, ο κ. Τσαβούσογλου φάνηκε, επίσης, διστακτικός στο να δεσμευθεί για υποχωρήσεις σε εσωτερικά κεφάλαια σημαντικά για την ελληνοκυπριακή πλευρά, όπως η επιστροφή κάποιων εδαφών και συγκεκριμένα της Μόρφου.

Η καλλιέργεια της αίσθησης ότι η Τουρκία είναι δυνατόν να υποχωρήσει από τα παρεμβατικά δικαιώματά της στο νησί είναι και εκείνη που την Τετάρτη αλλά και το πρωί της Πέμπτης οδήγησε τον κ. Γκουτιέρες στην ενεργοποίηση διαύλων με τους πρωθυπουργούς των εγγυητριών δυνάμεων Αλ. Τσίπρα, Μπιναλί Γιλντιρίμ και Τερέζα Μέι. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η μετάβαση των τριών πρωθυπουργών στη Γενεύη (προγραμματιζόταν για τις 10 Ιουλίου) δεν κατέστη δυνατή, διότι η Τουρκία αρνήθηκε να καταθέσει γραπτώς τις θέσεις της για το μέλλον της Συνθήκης Εγγυήσεων και των παρεμβατικών δικαιωμάτων που αυτή συνεπάγεται. Επίσης, απέτυχαν οι διαπραγματεύσεις σε δύο ακόμη σημεία: Πρώτον, στη χρονική οριοθέτηση αποχώρησης και του τελευταίου Τούρκου στρατιώτη από την Κύπρο. Και, δεύτερον, ως προς την απαίτηση του κ. Τσαβούσογλου, οι Τούρκοι πολίτες που θα βρίσκονται στην Κύπρο να απολαμβάνουν τις ίδιες ελευθερίες (κίνηση προσώπων, αγαθών, κεφαλαίων και εγκατάστασης), με τους Ελληνες. Σε αυτό το σκέλος της διαπραγμάτευσης, πέραν των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων, το καθεστώς των τεσσάρων ελευθεριών εξήγησαν επανειλημμένως προς τους Τούρκους και οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. στο Κραν-Μοντανά.

Ως προς τη συνέχεια, από την Αθήνα αξιολογούν περισσότερο τις δηλώσεις του πρωθυπουργού της Τουρκίας Μπιναλί Γιλντιρίμ, ο οποίος είπε σε δημοσιογράφους ότι η Τουρκία, αν ο ΟΗΕ ή άλλοι οργανισμοί επιδιώξουν λύση, θα ακολουθήσει εποικοδομητική στάση. Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι νωρίτερα ο κ. Τσαβούσογλου αμφισβήτησε αν για μελλοντική ανακίνηση του Κυπριακού παραμένει καταλληλότερο πλαίσιο εκείνο που προσφέρει ο ΟΗΕ. Για την Αθήνα είναι, προφανώς, ακόμη σημαντικότερη η στάση που θα τηρήσει ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο ο κ. Τσαβούσογλου ενημέρωσε χθες το πρωί στο Αμβούργο, όπου βρίσκεται για τη συνεδρίαση του G-20. Στο Μέγαρο Μαξίμου προετοιμάζονται και για την παρουσία του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα την ερχόμενη Τρίτη στη Βουλή, όπου θα ενημερώσει για όσα διαδραματίστηκαν σε αυτή την τελευταία απόπειρα επίλυσης του Κυπριακού.

Γεωτρήσεις

Ασχετα από το τι θα πει ο πρωθυπουργός για τη διάσκεψη του Κραν-Μοντανά στη Βουλή, το πραγματικό ερώτημα περί του τι μέλλει γενέσθαι στην περιοχή της Κύπρου, αφορά τις γεωτρήσεις οι οποίες εκτός απροόπτου αρχίζουν την ερχόμενη εβδομάδα. Ηδη κατευθύνεται στην περιοχή (πιθανότατα θα έχει φθάσει έως αύριο) το σκάφος «West Capella», το οποίο φέρει το τρυπάνι με το οποίο θα πραγματοποιηθούν οι γεωτρήσεις στο οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ από τη γαλλοϊταλική κοινοπραξία Total/Eni. Με τη NAVTEX 417/2017 έχει δεσμευθεί περιοχή από τις 10 Ιουλίου μέχρι και τις 15 Οκτωβρίου του τρέχοντος έτους. Οπως είναι γνωστό, η Τουρκία έχει ήδη περιγράψει τις έρευνες που γίνονται για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας ως μη λαμβάνουσες υπόψη τα συμφέροντα των Τουρκοκυπρίων και έχει προαναγγείλει πως θα αντιδράσει.