Στην Δράμα τόλμησαν να θυμηθούν την χειρότερη κατοχή που βίωσε η Ελλάδα

Τα ιστορικά γεγονότα της ηρωικής εξέγερσης των κατοίκων της Δράμας ενάντια στους Βούλγαρους κατακτητές, που προκάλεσαν πολλά δεινά στους πληθυσμούς των περιοχών της ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, παρουσιάστηκαν από τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Σπύρο Κουζινόπουλο, στη διάρκεια εκδήλωσης που διοργάνωσε η Εταιρεία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ) στην ακριτική Δράμα.

Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από την εξέγερση της 28ης Σεπτεμβρίου 1941, όπου ο λαός της Δράμας, «μια φούχτα πατριώτες», όπως επισήμανε ο κ. Κουζινόπουλος, «ξεσηκώνουν το λαό της Δράμας σε εξέγερση, κατά της φριχτής βουλγαρικής κατοχής. Για ένα 24ωρο περίπου, οι επαναστάτες καταλύουν την εξουσία των κατοχικών δυνάμεων, καταλαμβάνουν αστυνομικούς σταθμούς και κρατικά κτίρια, διώχνουν τους κατακτητές από πολλά χωριά της Δράμας».

«Η εξέγερση», συνέχισε ο κ. Κουζινόπουλος, «ήρθε ως αντίδραση στην άγρια καταπιεστική κατοχή που είχαν επιβάλει οι Βούλγαροι κατακτητές, όταν μετά τις 22 Απριλίου 1941 εισέβαλαν στην ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Καθώς αμέσως μόλις πάτησαν το πόδι τους στο ελληνικό έδαφος, επιδόθηκαν σε μία πρωτοφανή προσπάθεια εκβουλγαρισμού της περιοχής από τον Στρυμόνα μέχρι τον Έβρο. Απαγόρευσαν τη χρήση της ελληνικής γλώσσας. Έκλεισαν τα σχολεία και τις εκκλησίες. Δολοφόνησαν δασκάλους και ιερωμένους. Κατέβασαν τις ελληνικές πινακίδες από τα καταστήματα. Επιδόθηκαν σε λεηλασίες, ξυλοδαρμούς και βιασμούς. Επέβαλαν βαριά φορολογία και εξανάγκασαν περισσότερους από 110.000 Έλληνες να εγκαταλείψουν την περιοχή, που την κατέστησαν επαρχία του βουλγαρικού κράτους».

Ο πρόεδρος της ΕΔΙΑ Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, προλογίζοντας την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο δημοτικό ωδείο Δράμας (με την τήρηση όλων των προβλεπόμενων υγειονομικών μέτρων), τόνισε -μεταξύ άλλων- ότι «το Δ.Σ. της ΕΔΙΑ Μακεδονίας αποφάσισε να αφιερώσει τη φετινή, 13η θεματική εκδήλωσή της για την κατοχή και τον εμφύλιο, στη βουλγαρική κατοχή και την αντίσταση των κατοίκων της περιοχής στα βάρβαρα μέτρα εκβουλγαρισμού και εθνικής αφομοίωσης που εφάρμοσε το φιλοναζιστικό καθεστώς της Βουλγαρίας. Ταυτόχρονα, τιμάται η μνήμη των Δραμινών ανταρτών, που έπεσαν πολεμώντας στα βουνά της ανατολικής Μακεδονίας στη διάρκεια της εξέγερσης, αλλά και όσων ξεσηκώθηκαν κατά της επέκτασης του βουλγαρικής κατοχής στη Μακεδονία και Θράκη, στις 10 Ιουλίου 1943, με αποκορύφωμα την αιματηρή μάχη που έδωσε ο αθηναϊκός λαός στις 22 Ιουλίου 1943».

Τα οργανωτικά λάθη και οι παραλείψεις της εξέγερσης 

Με λόγο μεστό και μέσα από ιστορικά στοιχεία, ο κ. Κουζινόπουλος περιέγραψε τις δύσκολες στιγμές που έζησαν οι κάτοικοι μετά την εξέγερση, ενώ παρουσίασε τα οργανωτικά λάθη και τις παραλείψεις που οδήγησαν σ’ αυτήν, με όλες τις τραγικές συνέπειες για τους πληθυσμούς της Δράμας και της ευρύτερης περιοχής. 

«Δυστυχώς μετά από εκείνο τον ξεσηκωμό, οι κατακτητές, εκδικούμενοι, δημιούργησαν ποταμό αίματος, βύθισαν στο πένθος και την απόγνωση τους κατοίκους και επιδόθηκαν σε αγριότητες και αντίποινα. Αυτό όμως δεν είναι δυνατό να γκρεμίσει το σημαντικό αυτό σημαδιακό γεγονός από το βάθρο που τού αξίζει στην Ιστορία, στις καρδιές όλων μας και πρωτίστως στη συνείδηση των Δραμινών», τόνισε.

«Η αφόρητη λοιπόν κατάσταση», επισήμανε σε άλλο σημείο της ομιλίας του, «είχε ως συνέπεια να δυναμώσει το κίνημα αντίστασης στην περιοχή. Η οργάνωση Δράμας του ΚΚΕ με τον γραμματέα της, Παντελή Χαμαλίδη, από πολύ νωρίς, μετά την κατάρρευση του μετώπου των οχυρών, είχε προχωρήσει στη συγκέντρωση και απόκρυψη οπλισμού. Και θεώρησε ότι έπρεπε να οργανώσει εξέγερση, ερμηνεύοντας λαθεμένα οδηγίες του Μακεδονικού Γραφείου του ΚΚΕ που είχαν δοθεί δύο εβδομάδες νωρίτερα, σε σύσκεψη στελεχών του […] Στη σύσκεψη αποφασίστηκε να διενεργηθούν σειρά σαμποτάζ κατά εγκαταστάσεων των Βουλγάρων κατακτητών και συγκεκριμένα να  ανατιναχτεί στη Δράμα μία γέφυρα της σιδηροδρομικής γραμμής και μία αποθήκη πυρομαχικών, στην Καβάλα να ανατιναχτεί το λιμάνι, στα Σέρρας, Ξάνθη και Έβρο να γίνουν άλλες πράξεις δολιοφθοράς και στη συνέχεια οι σαμποτέρ να αποσυρθούν στα λημέρια τους.Την απόφαση, την εξέλαβε διαφορετικά ο γραμματέας της περιφερειακής επιτροπής Δράμας του ΚΚΕ, Παντελής Χαμαλίδης. Από επιπολαιότητα; Από παρανόηση; Από ρομαντικό ενθουσιασμό; Από υπερεπαναστατική έκρηξη; Κανείς δεν ξέρει. Και κατάρτισε μόνος του ένα σχέδιο εξέγερσης, δίνοντας εντολή στις οργανώσεις του κόμματος που δρούσαν τότε στο νομό Δράμας να το υλοποιήσουν. Μία εξέγερση που αποδείχθηκε πρόωρη και ήταν εκτός των άλλων και ανοργάνωτη. Πώς αλήθεια να οργανωθεί ένας ξεσηκωμός του πληθυσμού σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων και μάλιστα όταν οι οργανώσεις σου βρίσκονται σε βαθειά παρανομία;».

Ο κ. Κουζινόπουλος σημείωσε στην ομιλία του ότι «οι επαναστάτες στην αρχή, αιφνιδιάζοντας τους κατακτητές, έχουν μερικές μικρές επιτυχίες. Η βουλγαρική απάντηση έρχεται σκληρή και αδυσώπητη μία ημέρα μετά. Πάνω από 3.000 Έλληνες, μεταξύ των οποίων και  γυναικόπαιδα, εκτελούνται στην πόλη και την περιοχή της Δράμας χωρίς δίκη, εκατοντάδες άλλοι υποβάλλονται σε σκληρά βασανιστήρια και οδηγούνται στις βουλγαρικές φυλακές, 67 χωριά πυρπολούνται και καταστρέφονται ολοσχερώς, ενώ εξαπολύεται ένα απίστευτο κυνηγητό εναντίον κάθε ελληνικού στοιχείου».

Στην ομιλία του, ο κ. Κουζινόπουλος αναφέρθηκε ακόμα και στις αντιδράσεις που υπήρχαν από βουλγαρικής πλευράς και πώς αντιμετώπισαν οι πολιτικές δυνάμεις του ΚΚΕ της εποχής στη γειτονική χώρα τα όσα συνέβησαν στην ανατολική Μακεδονία. Καταλήγοντας, σημείωσε με έμφαση πως «σήμερα, βλέποντας με ψύχραιμη ματιά και με βάση όλα τα διαθέσιμα  στοιχεία από τις πηγές αλλά και τις μαρτυρίες κάποιων από τους πρωταγωνιστές εκείνης της “ παρεξηγημένης εξέγερσης” της Δράμας, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για μία πρόωρη μεν, πλην όμως γνήσια ηρωική λαϊκή εξέγερση».

Στην εκδήλωση μίλησαν ακόμα ο καθηγητής ιστορικός Νίκος Γεωργιάδης και ο πρ. σχολικός σύμβουλος Δημήτρης Πασχαλίδης.

(πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ)