Στέργιος Γιαλάογλου: Ο Νόμος για τις Μουφτείες ως απόδειξη ότι κάτι αλλάζει στην Θράκη

Πριν από λίγες μέρες ψηφίστηκε με ευρεία (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και Μερα25) διακομματική συναίνεση ο νόμος για την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των Μουφτειών, προϊόν εκτεταμένης έρευνας, διαβούλευσης με μουσουλμάνους θρησκευτικούς λειτουργούς και σύμφωνο με τις προτάσεις της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για την Ανάπτυξη της Θράκης.

Για πρώτη φορά η Πολιτεία έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη νομοθεσία για ζητήματα ιδιαίτερα κρίσιμης σημασίας που αφορούν στην μουσουλμανική μειονότητα και δημιουργεί ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για τις Μουφτείες και τους Μουφτήδες στη Θράκη, πλήρως συμβατό με το Σύνταγμα, αλλά και τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, όπως ορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης, την ΕΣΔΑ, αλλά και την νομολογία του ΣτΕ και του ΕΔΔΑ.

Μέχρι σήμερα είχαμε μια διαπιστωμένη αδράνεια που οδηγούσε στην σύγχιση και ταυτόχρονα στην ενθάρρυνση παρακρατικών πρωτοβουλιών οργανωμένων από το Τουρκικό Προξενείο της Κομοτηνής που εκμεταλλευόμενο την άρνηση της Ελληνικής Πολιτείας να ρυθμίσει ξεκάθαρα και κατηγορηματικά τα εκκρεμή ζητήματα οδήγησε στην σταδιακή απαξίωση των Μουφτειών και στην υποβάθμιση των θρησκευτικών αναγκών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης με αποτέλεσμα να προκύψουν «εκλεγμένοι» παραμουφτήδες, πληρωμένοι από κέντρα του εξωτερικού, παρακρατικοί θεσμοί που δημιούργησαν εν πολλοίς, ένα κράτος εν κράτει. Για πρώτη φορά θεσπίζεται τυπικά και ουσιαστικά ο δημόσιος χαρακτήρας της Μουφτείας ως αποκεντρωμένης δημόσιας υπηρεσίας σε βαθμό Γενικής Διεύθυνση υπό τον έλεγχο του κράτους (Υπουργείο Παιδείας) με σφραγίδα, διακριτικά, ιστότοπο, κλπ ενώ καθιερώνεται ένα πλήρες πλαίσιο για την οργάνωση και λειτουργία της με εξουσιοδότηση για την έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων, με προβλέψεις για κάλυψη εξόδων για τις εργασίες τους, για τη στέγασή τους, για την ασφάλεια, για την μεταφορά ανθρώπινου δυναμικού, για τις μετακινήσεις, για την έκδοση εντύπων, για τη δημιουργία ιστοσελίδων κλπ.

Με τον τρόπο αυτό προωθείται καθοριστικά η οικονομική ανεξαρτησία του θεσμού, ενώ παράλληλα διευκολύνεται το συνολικό έργο Μουφτειών και Μουφτήδων, διευρύνεται ο αντίκτυπος του έργου στην τοπική κοινωνία και ενισχύεται η εικόνα και το κύρος τους, τοπικά, περιφερειακά αλλά και σε πανελλήνια κλίμακα ως θεσμού, την καλή λειτουργία του οποίου προωθεί, ενισχύει και εγγυάται η Πολιτεία. Υπάρχουν προβλέψεις για να προστατεύουν και σε ατομικό επίπεδο το κύρος των Μουφτήδων, με πρόνοιες για την διαβίωση της οικογένειάς τους, αλλά και για τη προστασία των ίδιων, μέσω καθιέρωσης ασυμβίβαστων ιδιοτήτων, ώστε να αποφεύγονται αμφισβητήσεις του ήθους τους.

Επίσης στο ίδιο πνεύμα, καθιερώνεται η οικονομική ενίσχυση, αλλά και η δυνατότητα λειτουργίας ως ειδικών συμβούλων του αρμόδιου Υπουργείου, και όσων έχουν διατελέσει Μουφτήδες και αποχώρησαν. Η Πολιτεία δείχνει με τον τρόπο αυτό ότι εμπιστεύεται και επενδύει σε όσους διαδραμάτισαν έναν τόσο σημαντικό ρόλο. Επίσης, με τον νέο νόμο περιγράφεται, για πρώτη φορά με σαφήνεια, η τριπλή ιδιότητα του Μουφτή στη χώρα μας, αφού, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε λοιπές χώρες κράτη μέλη της ΕΕ (στις οποίες δεν εφαρμόζεται καθόλου o ιερός ισλαμικός νόμος-Σαρία), εδώ ο Μουφτής είναι και θρησκευτικός λειτουργός και έχει δικαιοδοτικές αρμοδιότητες και είναι επικεφαλής δημόσιας υπηρεσίας (δημόσιος υπάλληλος). Οι συνυπάρχουσες τρεις αυτές ιδιότητες στο ίδιο πρόσωπο είναι που επιβάλλουν μια ξεχωριστή ευθύνη της Πολιτείας σε σχέση με τον τρόπο επιλογής και λειτουργίας του.

Το πλέον σημαντικό είναι η νέα διαδικασία επιλογής των Μουφτήδων, ως προσώπων με αυξημένο κύρος, με ιδιαίτερους δεσμούς με τους πολίτες που καλούνται να υπηρετήσουν. Κρίσιμο πρόσωπο στη διαδικασία επιλογής είναι όχι πια ο Νομάρχης ή ο Περιφερειάρχης, αλλά ο τοποτηρητής Μουφτής ενώ η επιλογή γίνεται από μια αριθμητικά και ποιοτικά, διευρυμένη Συμβουλευτική Επιτροπή που αποτελείται από 33 μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας τα οποία επιλέγονται, χωρίς καμία εμπλοκή του Κράτους, μέσω δημόσιας κλήρωσης και προέρχονται από τους διδάσκοντες στην Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών ή τα Μουσουλμανικά Ιεροσπουδαστήρια Θράκης, τους Ιμάμηδες, τους Ιεροδιδασκάλους Ισλαμικής Θρησκείας και τους επιφανείς θεολόγους, η οποία εξετάζει τις υποψηφιότητες και κρίνει εάν κάθε υποψήφιος είναι επαρκής για να αναλάβει τα καθήκοντα του Μουφτή ή όχι, ενώ στη συνέχεια υποβάλλει στον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων τον αλφαβητικό κατάλογο όσων είναι επαρκείς για να οριστεί από αυτόν τελικά ο Μουφτής με Προεδρικό Διάταγμα.

Είναι απολύτως συμβατό με την Συνθήκη της Λωζάνης, όμως οι ρυθμίσεις του δεν αποτελούν διεθνή υποχρέωση της χώρας αλλά έκφραση της κυριαρχικής βούλησης της Ελλάδας. Η Ελλάδα θεσμοθετεί την Μουφτεία ως θεσμό και όχι ως πρόσωπο. Πρόκειται για μια βαθιά, ουσιαστική και γενναία μεταρρύθμιση η οποία, μεταξύ άλλων, εγγυάται την οικονομική ανεξαρτησία της Μουφτείας από τον έλεγχο κέντρων εκτός χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι απαγορεύεται η αμοιβή του Μουφτή για τις θρησκευτικές τελετές ή την άσκηση των δικαιοδοτικών του αρμοδιοτήτων. Μουφτήδες μπορεί να επιλεγούν μόνο Έλληνες πολίτες μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, κάτοχοι πτυχίου Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών (ΕΚΜΣ) Θεολογικής ΑΠΘ ή Ισλαμικών Σπουδών από Πανεπιστήμιο του εξωτερικού αναγνωρισμένο από ΔΟΑΤΑΠ και διατελέσαντες επί 5 έτη Ιμάμηδες ή Ιεροδιδάσκαλοι ή Κάτοχοι απολυτηρίου Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων Θράκης και διατελέσαντες επί 10 έτη Ιμάμηδες ή Ιεροδιδάσκαλοι.

Επιπλέον θεσμοθετούνται για πρώτη φορά και κωλύματα, όπως η απαγόρευση, κατά την άσκηση των καθηκόντων του, η οποιασδήποτε μορφής εκδήλωση υπέρ ή κατά πολιτικού κόμματος η απαγόρευση να παρέχει μισθωτή εργασία ή να ασκεί επάγγελμα η απαγόρευση ανάληψης καθηκόντων μέλους της Κυβέρνησης, Υφυπουργού, Γενικού ή Ειδικού Γραμματέα. Αποσαφηνίζεται ρητά ότι ο Μουφτής δεν μπορεί να είναι εκλεγμένος σε ΟΤΑ Α και Β βαθμού (όπως ήδη προβλέπεται για όλους τους θρησκευτικούς λειτουργούς όλων των θρησκευμάτων). Επίσης θεσμοθετούνται τα ίδια κωλύματα με αυτά που θεσμοθετήθηκαν πρόσφατα για τους Μητροπολίτες και τους Κληρικούς (όλα τα κακουργήματα και συγκεκριμένα αδικήματα μεταξύ των οποίων η παραβίαση του αντιρατσιστικού νόμου, ο προσηλυτισμός, η παραβίαση του νόμου κατά της ενδοοικογενειακής βίας κλπ).

Η διαδικασία επιλογής σε όλα τα στάδια (πλην του τελικού ορισμού) αποτελεί, πλέον, εσωτερικό θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας χωρίς καμία εμπλοκή του κράτους. Συγκροτείται Συμβουλευτική Επιτροπή για κάθε Μουφτεία με έργο την διατύπωση απλής αιτιολογημένης γνώμης για τους υποψηφίους αποτελούμενη από 33 Έλληνες πολίτες μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας ως εξής:

-α) ο Τοποτηρητής Μουφτής της κενωθείσας θέσης Μουφτή ως Πρόεδρος,

-β) επτά (7) μέλη που αναδεικνύονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ όσων έχουν διδάξει τουλάχιστον δύο (2) έτη στην Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης μαθήματα που σχετίζονται με την ερμηνεία και κατανόηση του Κορανίου ή του Ιερού Ισλαμικού Νόμου καθώς και των Διευθυντών και των εκπαιδευτικών των Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων Θράκης που διδάσκουν μαθήματα που σχετίζονται με το Κοράνι ή τον Ιερό Ισλαμικό Νόμο,

-γ) πέντε (5) μέλη που είναι επιφανείς Θεολόγοι της μουσουλμανικής θρησκείας, κατά προτίμηση με ειδίκευση στην ερμηνεία του Κορανίου ή του Ιερού Ισλαμικού Νόμου, και προτείνονται από τον Τοποτηρητή Μουφτή,

-δ) δέκα (10) μέλη που αναδεικνύονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ των Ιμάμηδων της κενωθείσας Μουφτείας,

ε) δέκα (10) μέλη που αναδεικνύονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ των Ιεροδιδασκάλων του άρθρου 53 του ν.4115/2013 (Α’ 24) οι οποίοι έχουν συμπληρώσει εννέα (9) μήνες προϋπηρεσίας στην κενωθείσα Μουφτεία.

Ετσι παρατηρούμε ότι τριπλασιάζεται ο αριθμός των μελών του οργάνου που εκφράζει γνώμη για τον Μουφτή. Το κράτος απεμπλέκεται και όλη η ευθύνη της διαδικασίας ανήκει στη μουσουλμανική μειονότητα. Εκλείπει κάθε υπόνοια περί «ιεράρχησης» μεταξύ των Μουφτειών Θράκης και, συνεπώς, εκλείπει και κάθε συζήτηση περί «Αρχιμουφτή Θράκης». Στην σύνθεση της Συμβουλευτικής Επιτροπής βλέπουμε για πρώτη φορά να εφαρμόζεται η αρχή της συμμετοχής των γυναικών, καθιερώνοντας έτσι την υποχρεωτική ποσόστωση συμμετοχής γυναικών σε συλλογικό όργανο., ένα ουσιαστικό βήμα προόδου ως παγκόσμια πρωτοτυπία που δημιουργεί μια κοινωνική κατάκτηση συμμετοχής γυναικών σε διαδικασίες θρησκευτικής εξέλιξης.

Η Συμβουλευτική Επιτροπή έχει αποκλειστικά θρησκευτικό χαρακτήρα και σε συνδυασμό με τον αριθμό των μελών της, εγγυάται ότι:

-α) ο Μουφτής θα είναι θρησκευτικός λειτουργός και όχι πολιτικός εκπρόσωπος ήτοι η νομιμοποίησή του έχει αμιγώς θρησκευτική και όχι λαϊκή βάση και

-β) θα είναι εφικτή η διαλογική συζήτηση μεταξύ των μελών της.

Ειδικά η συμπερίληψη των Ιμάμηδων και, μάλιστα, η διασφάλιση της συμμετοχής τους με ειδικό ποσοστό, είναι μια ανοιχτή και τίμια πρόσκληση προς όλους χωρίς αποκλεισμούς. Η επιλογή των μελών για τη συγκρότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής είναι αποτέλεσμα δημόσιας κλήρωσης και όχι της βούλησης ενός προσώπου σε αντίθεση με το προηγούμενο σύστημα που αποφάσιζε ο Νομάρχης ο οποίος δεν είχε θρησκευτική ιδιότητα. Λόγω ακριβώς της τριπλής ιδιότητας του Μουφτή, είναι απολύτως σύμφωνη με το Σύνταγμα, η επιλογή του από τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, με προεδρικό διάταγμα.

Υπενθυμίζεται ότι με Προεδρικό Διάταγμα διορίζονται όλοι οι Μητροπολίτες συμπεριλαμβανομένων του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος και του Αρχιεπισκόπου Κρήτης. Για θέματα διοικητικής ανεπάρκειας αποφαίνεται επιτροπή με επικεφαλής Πρόεδρο Εφετών ενώ για διαγωγή ασυμβίβαστη προς τα θρησκευτικά τους καθήκοντα αποφαίνεται επιτροπή αποτελούμενη από μουσουλμάνους θρησκευτικούς λειτουργούς.

Επίσης προβλέπεται η θέση του Μουφτή και Τοποτηρητή Μουφτή σε αυτοδίκαιη αργία και στέρηση αποδοχών κατά 50% εάν του ασκηθεί ποινική δίωξη για κακουργήματα και τα αδικήματα που συνιστούν κώλυμα για να καταλάβει τη θέση Μουφτή (είναι τα ίδια που ισχύουν πλέον για Μητροπολίτες και Κληρικούς και περιλαμβάνουν αδικήματα του αντιρατσιστικού νόμου, του προσηλυτισμού, του νόμου κατά της ενδοοικογενειακής βίας, του νόμου για τα ναρκωτικά κλπ). Κάτι νέο γεννιέται στην Θράκη.

Οι υποτονικές και αναμενόμενες αντιδράσεις που εκφράστηκαν με χλιαρή ανακοίνωση του Τουρκικού ΥπΕΞ και του φερέφωνου τους στην Θράκη του μειονοτικού κόμματος ΚΙΕΦ, δείχνουν ότι η χρονική συγκυρία ήταν η κατάλληλη για να καλύψει το μεγάλο νομοθετικό κενό που συντηρούσε μια νοσηρή κατάσταση.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να εξάρουμε την θέση του μουσουλμάνου βουλευτή Ροδόπης Ιλχάν Αχμέτ για την ξεκάθαρη θέση στήριξης του νομοσχεδίου την οποία υποστήριξε και σε τουρκικά τηλεοπτικά κανάλια. Είχαν προηγηθεί οι δύο αποφάσεις του ΣΤΕ που έκλεισαν οριστικά την συζήτηση για απευθείας από την βάση, εκλογή μουφτήδων ως «χαλίφηδων» και ως πολιτικών ηγετών μεγαλύτερης επιρροής από τους ήδη εκλεγμένους κοινοβουλευτικά ή αυτοδιοικητικά, εκπρόσωπους της μειονότητας, ενώ με την νομοθέτηση αυτή έκλεισε ένας κύκλος δράσεων που ξεκίνησε το 2014 με την ψήφιση του νόμου των ιεροδιδασκάλων, με την ίδρυση του Τμήματος Ισλαμικών Σπουδών στην Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ και με την θεσμοθέτηση επί προηγούμενης κυβέρνησης της παράλληλης δικαιοδοσίας υπαγωγής στα πολιτικά δικαστήρια για τους Ελληνες Μουσουλμάνους σε αντίθεση με την αποκλειστική που ίσχυε έως τότε.

Η Ελλάδα ως ευρωπαϊκή Χώρα πλέον, προχωρά και αλλάζει προς όφελος όλων των κατοίκων της ανεξαρτήτως θρησκεύματος και καταγωγής. Ηταν καιρός να γίνουν πράξη όλες οι εξαγγελίες και χαίρομαι που στο Υπουργείο Παιδείας αποφάσισαν και υλοποίησαν ένα έργο τομή για τα επόμενα 100 και πλέον χρόνια.