Η σχέση με την ΠΓΔΜ και η τουρκική επιρροή

Ενώ στο εσωτερικό συζητάμε, διαφωνούμε και τελικά αλληλοκατηγορούμαστε, για το όνομα της ΠΓΔΜ –και αυτό παρότι εδώ και πολλά χρόνια σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου έχουν επίσημα αναγνωρίσει τη γειτονική χώρα ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας»– η διαιώνιση της εκκρεμότητας και γενικότερα η συμπεριφορά μας προκαλεί ζημία σε δύο μέτωπα.

Το πρώτο αφορά τη σχέση με τη γειτονική χώρα, η οποία με μια πιο ευέλικτη και έξυπνη προσέγγιση θα μπορούσε να εξελιχθεί στον στενότερο σύμμαχο και φυσικό εταίρο της Ελλάδας. Το δεύτερο έχει να κάνει με τον ρόλο και την επιρροή που αναπτύσσει στα Βαλκάνια ο άλλος γείτονάς μας, αυτός που όντως έχει βλέψεις και συνιστά απειλή για τη χώρα μας.

Από τη μία οι δημόσιες αναφορές του Ταγίπ Ερντογάν στην ανάγκη «επικαιροποίησης» της συνθήκης της Λωζάννης, αλλά και οι καταγγελίες της κεμαλικής αντιπολίτευσης ότι 18 ελληνικά νησιά έχουν παραχωρηθεί στην Ελλάδα με απαράδεκτο τρόπο και πρέπει να ανακτηθούν, και από την άλλη οι προκλητικές κινήσεις και αμφισβητήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι το μείζον εθνικό θέμα, και αυτό στο οποίο οφείλουμε να διοχετεύουμε την προσοχή μας και να ξοδεύουμε το διπλωματικό μας κεφάλαιο, είναι η σχέση με μια γειτονική χώρα –τόσο σε ό,τι αφορά το Αιγαίο όσο και την Κύπρο–, αλλά αυτή βρίσκεται εξ Ανατολών, όχι προς Βορράν. Ιδιαίτερα εάν λάβουμε υπόψη και τον συσχετισμό της στρατιωτικής ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Προφανώς το κάθε ζήτημα έχει τη σημασία του, και είναι αυτονόητο ότι η ονομασία της ΠΓΔΜ απαιτεί προσοχή και αποτελεσματική διαπραγμάτευση. Αλλά μια χώρα, και ειδικά του μεγέθους της Ελλάδας, οφείλει να ιεραρχεί τις προτεραιότητές της και να δρα ανάλογα.

Οσο δεν βελτιώνονται οι σχέσεις Αθήνας – Σκοπίων, τόσο αυξάνεται η επιρροή της Τουρκίας στα Βαλκάνια στο πλαίσιο μιας πολιτικής διείσδυσης με σαφή γεωστρατηγικά χαρακτηριστικά, που έχουν και θρησκευτική διάσταση.

Ο Ταγίπ Ερντογάν σε κάθε ευκαιρία προβάλλει τη στήριξή του προς την ΠΓΔΜ και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Εχει, δε, επανειλημμένα επικρίνει τη στάση της Ελλάδας και έχει χαρακτηρίσει «μεγάλη αδικία» την παρεμπόδιση της ένταξης λόγω της διαφοράς γύρω από το όνομα. Σε ομιλίες του έχει επισημάνει πως «οι δεσμοί μεταξύ Τουρκίας και Μακεδονίας είναι αδελφικοί», ότι «Αγκυρα και Σκόπια δεν έχουν καμία διαφορά και δεν πρόκειται να αφήσουμε τους αδελφούς μας Μακεδόνες μόνους», πως «η Τουρκία θα βρίσκεται πάντα στο πλευρό της Μακεδονίας». Φθάνει, δε, στο σημείο να δηλώνει ότι η Αγκυρα δεν θα επιτρέψει την αλλαγή του ονόματος των Σκοπίων.

Την ερχόμενη Δευτέρα ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, θα πραγματοποιήσει επίσκεψη στην Τουρκία και θα συναντηθεί με τον κ. Ερντογάν, τον πρωθυπουργό Μπιναλί Γιλντιρίμ και τον πρόεδρο της Εθνοσυνέλευσης, Ισμαήλ Κάχραμαν.

Πριν από μία εβδομάδα ο κ. Ερντογάν φιλοξένησε τριμερή συνάντηση με τους ηγέτες της Σερβίας και της μουσουλμανικής οντότητας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, όπου, μεταξύ άλλων, υποσχέθηκε ότι η Τουρκία θα συμβάλει στην κατασκευή του αυτοκινητόδρομου που θα συνδέσει το Βελιγράδι με το Σεράγεβο. Είναι, επίσης, γνωστό το «ενδιαφέρον» του για την Αλβανία και το Κόσοβο.

Η Τουρκία έχει επιρροή στα Βαλκάνια και κάνει ό,τι μπορεί για να την αυξήσει περαιτέρω. Η μόνη απάντηση για την Ελλάδα είναι η σύσφιγξη των σχέσεων με τα βαλκανικά κράτη, τόσο σε πολυμερές επίπεδο –η Αθήνα όντως αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και αξιοποιεί τον ρόλο της ως μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ– αλλά και σε διμερές. Στο πλαίσιο αυτό, η ομαλοποίηση των σχέσεων με την ΠΓΔΜ μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα.