Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ο Χαφτάρ στη Λιβύη;

του Youssef Cherif (*)

Στις 4 Απριλίου, ο ισχυρός άνδρας της Λιβύης Χαλίφα Χαφτάρ ανακοίνωσε ότι εξαπολύει στρατιωτική εκστρατεία για την κατάληψη της Τρίπολης. Το αρχηγείο του έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο που δείχνει δεκάδες τεθωρακισμένα οχήματα με τα διακριτικά του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού» του Χαφτάρ να κατευθύνονται προς τη λιβυκή πρωτεύουσα. Η Τρίπολη θα πέσει σε 48 ώρες, δήλωσε.

Η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας, που αναγνωρίζεται από τα Ηνωμένα Εθνη, φάνηκε να αιφνιδιάζεται. Εσπευσε να κινητοποιήσει διάφορες οργανώσεις που την υποστηρίζουν και τελικά εξαπέλυσε αεροπορικές επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων του Χαφτάρ.

Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης και τον κίνδυνο άλλης μιας αιματηρής κλιμάκωσης της πολυετούς σύγκρουσης στη Λιβύη, η απάντηση της διεθνούς κοινότητας ήταν μάλλον χλιαρή. Το Ηνωμένο Βασίλειο ζήτησε να συγκληθεί εκτάκτως το Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο κάλεσε τον Χαφτάρ να σταματήσει την προέλασή του. Η Ρωσία και η Γαλλία επέμειναν να μην ασκηθεί ιδιαίτερα μεγάλη πίεση στις δυνάμεις του Χαφτάρ, ενώ οι ΗΠΑ απέσυραν ένα τμήμα των στρατευμάτων τους που στάθμευαν στη Λιβύη.

Η κατάσταση στη χώρα παραμένει έκρυθμη. Με τη μάχη της παραπληροφόρησης να μαίνεται, είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει. Το βέβαιο είναι ότι ο Χαφτάρ έλαβε αρκετή διεθνή στήριξη για να πραγματοποιήσει την επίθεσή του.

Γιατί όμως αποφάσισε να επιτεθεί τώρα; Αφού απέκτησε τον πλήρη έλεγχο της Βεγγάζης στην ανατολική Λιβύη, το 2017, ο Χαφτάρ επιδίωξε να επεκτείνει τα εδάφη που ελέγχει, συντηρώντας την ίδια στιγμή τον διάλογο με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Είναι σαφές ότι ήθελε να μεγιστοποιήσει τον εδαφικό του έλεγχο ενόψει της εθνικής συνδιάσκεψης που θα γίνει σε λίγες ημέρες. Τον Ιανουάριο, οι δυνάμεις του εξαπέλυσαν μια επιχείρηση για την κατάληψη μεγάλων πετρελαιοπηγών στον Νότο και μέχρι τα τέλη του μήνα είχαν μπει στη Σάμπχα, τη μεγαλύτερη πόλη της νότιας Λιβύης. Αφού εξασφάλισε (θεωρητικά τουλάχιστον) τον έλεγχο των δύο τρίτων της Λιβύης, ο Χαφτάρ έστρεψε την προσοχή του στην Τριπολίτιδα της δυτικής Λιβύης και στην Τρίπολη.

Ενας άλλος παράγων που επέτρεψε στον Χαφτάρ να εξαπολύσει τη στρατιωτική του επιχείρηση ήταν η αναταραχή στην Αλγερία. Ανήσυχη ότι οι συγκρούσεις θα επεκταθούν στο έδαφός της, η αλγερινή ηγεσία πιέζει εδώ και καιρό για πολιτική λύση στη Λιβύη και έχει φιλοξενήσει διάφορες συναντήσεις μεταξύ λίβυων αξιωματούχων. Για το Αλγέρι, τόσο η Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας όσο οι ισλαμιστικές δυνάμεις της Λιβύης πρέπει να περιληφθούν σε οποιαδήποτε διευθέτηση. Η αλγερινή ηγεσία βλέπει με ανησυχία την προέλαση του Χαφτάρ και θεωρεί τους συμμάχους του – την Αίγυπτο, τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία – γεωπολιτικούς της αντιπάλους.

Με δεδομένη την πολιτική και στρατιωτική επιρροή της Αλγερίας στην περιοχή, ο Χαφτάρ απέφυγε να πλησιάσει τα σύνορα με τη χώρα αυτή και μέχρι πριν από λίγους μήνες κράτησε ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας μαζί της. Η εξέγερση που σημειώθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο εναντίον του προέδρου Μπουτεφλίκα, όμως, τού πρόσφερε μια μοναδική ευκαιρία να εξαπολύσει την επιχείρησή του χωρίς ιδιαίτερη αντίδραση από το Αλγέρι.

Ο Χαφτάρ έλαβε προφανώς το πράσινο φως και από τους συμμάχους του. Δεν αποτελεί μυστικό ότι η Αίγυπτος, τα Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, η Ιορδανία, και τελευταία η Ρωσία και η Γαλλία, παρέχουν στρατιωτική και πολιτική στήριξη στον στρατό του.

Στα τέλη του περασμένου μήνα, ο Χαφτάρ επισκέφθηκε το Ριάντ για να συναντηθεί με τον βασιλιά Σαλμάν, την ίδια στιγμή που ο πρίγκιπας διάδοχος του Αμπου Ντάμπι μετέβαινε στην Αίγυπτο για να συναντήσει τον πρόεδρο αλ-Σίσι. Η χλιαρή αντίδραση στην επίθεση του ισχυρού άνδρα της Λιβύης δείχνει ότι πολλές χώρες τον θεωρούν λύση για τη Λιβύη.

Ο Χαφτάρ ελπίζει επίσης να εκμεταλλευτεί την αυξανόμενη δυσαρέσκεια του πληθυσμού στη δυτική Λιβύη. Η κατάσταση στην Τρίπολη, όπως και σε άλλες πόλεις, επιδεινώνεται. Η εγκληματικότητα, η ανασφάλεια και η διαφθορά οργιάζουν, ενώ οι συνθήκες διαβίωσης γίνονται όλο και χειρότερες. Η πρωτεύουσα είναι χωρισμένη σε διάφορα κομμάτια και η κεντρική κυβέρνηση είναι αδύναμη και διεφθαρμένη. Ο Χαφτάρ παρουσιάζεται λοιπόν ως ο ηγέτης που θα ξαναδώσει στη χώρα σταθερότητα και τάξη.

Τρία είναι τα σενάρια για το μέλλον.

Πρώτον, η επίθεση στην Τρίπολη να παραταθεί για καιρό, όπως εκείνη στη Βεγγάζη που κράτησε τρία χρόνια. Αυτό θα προκαλέσει απώλειες στον πληθυσμό και θα πλήξει την εικόνα του Χαφτάρ ως σωτήρα.

Δεύτερον, να έρθει γρήγορα η νίκη για τον Χαφτάρ και η κατάληψη της Τρίπολης. Αυτό θα εξαρτηθεί από το πόσες οργανώσεις θα ενταχθούν στις δυνάμεις του.

Τρίτον, να σταματήσει η επίθεση στην Τρίπολη και οι δυνάμεις του Χαφτάρ να διατηρήσουν τις στρατηγικές τους θέσεις.

Ο,τι κι αν συμβεί, η Λιβύη θα εξακολουθήσει να βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης στη βόρεια Αφρική και η τύχη της θα εξακολουθεί να ανησυχεί τους γείτονές της.

(*) Ο Γιουσέφ Σερίφ είναι αρθρογράφος του Al Jazeera

(Πηγή: Al Jazeera)