Πως τα κινήματα της «Πλατείας» αλλάζουν την ισορροπία δυνάμεων

Τα κινήματα πολιτών της «πλατείας» έχουν το καθενα  τη δικιά τους ιστορία και τα δικά τους αίτια και αποδεικνύουν πως η τεχνολογία, τα social media και η ταχύτατη διάδοση των ειδήσεων, ενημερώνουν και κινητοποιούν άμεσα τις μάζες σε διάφορες χώρες και πολιτισμούς. Ωστόσο κάποια από τα κινήματα δεν είναι και τόσο αυθόρμητα καθώς εμπίπτουν σε σενάρια συνωμοσίας που υποστηρίζουν ότι υποκινούνται από ξένα κέντρα εξουσίας. Τα διάφορα σενάρια συνομωσίας αναφέρονται σε ύποπτους ρόλους Μη – Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) με στόχο την αλλαγή εξουσίας.

Τα κινήματα της «πλατείας», εξελίσσονται, επιτυγχάνουν ή αποτυγχάνουν και είναι απόρροια των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που χαρακτηρίζουν την κάθε χώρα. Όμως ένα είναι το κοινό συμπέρασμα που προκύπτει, ότι τα κινήματα πολιτών αποτελούν μια αμφισβήτησης της ισχύς του κράτους, αποδεικνύοντας ότι η παγκοσμιοποίηση έχει διαβρώσει το ρόλο του κράτους ως μοναδικού δρώντα μέσα στο διεθνές σύστημα.

Η προσέγγιση των κινημάτων της πλατείας είναι διαφορετική καθώς άλλη ερμηνεία δίνεται για την Ευρώπη, άλλη για τη Μέση Ανατολή και άλλη για τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες.

Τα αποκαλούμενα «Occupy Movements» στη Δύση όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί είναι παγιωμένοι, αποτελούν μια μαζική διαμαρτυρία για κυβερνητικές πολιτικές λιτότητας και είναι υπέρμαχα της οικονομικής και κοινωνικης ισοτητας. Το «κίνημα των Αγανακτισμένων» της Ισπανίας κατά της λιτότητας μετεξελίχτηκε στο ισπανικό κόμμα Podemos του Πάμπλο Ιγκλέσιας και οι δημοσκοπήσεις το εμφανίζουν διεκδικητή της εξουσίας στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 2015.

Η Ελλάδα βίωσε και αυτή και ένα δίκο της μικρό «κίνημα Αγανακτισμένων» στην Πλατεία Συντάγματος εναντίον των κυβερνήσεων που εφάρμοζαν τα μέτρα λιτότητας του μνημονίου. Αντίθετα οι πρόσφατες διαδηλώσεις σε Σύνταγμα, Λευκό Πύργο και σε ξένες μεγαλουπόλεις αποτέλεσαν μια δυναμική αντίδραση, ένα κίνημα ενότητας και συμπαράστασης στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα για τις διαπραγματεύσεις με το Eurogroup.

Κοιτώντας τον χάρτη θυμόμαστε τις γνωστές «πολύχρωμες επαναστάσεις» σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες στις αρχές του 2000 που ξέσπασαν με αφορμή την επιθυμία των μαζών να αποβάλλουν τη σοβιετική κληρονομιά και να υιοθετήσουν τις δυτικές αξίες. Το θέμα είναι αν οι συγκεκριμένες επαναστάσεις δικαίωσαν τις προσδοκίες τους. Τα σενάρια συνωμοσίας εμπλέκουν τη δράση αμερικάνικων ΜΚΟ με στόχο να υπονομεύσουν τον έλεγχο της Ρωσίας στην παραδοσιακή σφαίρα επιρροή της. Το 2003 η «επανάσταση των ρόδων» στη Γεωργία οδήγησε στην πτώση του προέδρου Έντβαρντ Σεβαρνάτζε (πρώην υπουργού Εξωτερικών της Σοβιετικής Ενωσης 1985 -1991) και στην άνοδο του αμερικανο-σπουδαγμένου Μιχαήλ Σαακασβίλι στην προεδρεία όπου πέντε χρόνια προκάλεσε τον Αύγουστο του2008 προκάλεσε ένα πόλεμο με τη Ρωσία.

Η «πορτοκαλί επανάσταση» που ξέσπασε στην Ουκρανία το 2004 εξαιτίας των προεδρικών εκλογών με τους πολίτες να διαδηλώνουν κατά της νοθείας που έδινε πρόεδρο τον Βίκτορ Γιανούκοβιτσς που υποστήριζε τον απερχόμενο πρόεδρο Λεονίντ Κούτσμα και τη Ρωσία. Ο δεύτερος γύρος των εκλογών που έγινε θεωρήθηκε καθαρός και ανέδειξε στην προεδρεία το Βίκτωρ Γιούσενκο. Όμως η Ουκρανία βίωσε δέκα χρόνια μια βίαια φιλοευρωπαϊκή επανάσταση που ξέσπασε στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, οδήγησε στην πτώση το φίλα προσκείμενο στη Ρωσία πρόεδρο Βίκτορ Γιανούκοβιτσς και διαμέλισε τη χώρα με την προσάρτηση της ρωσόφωνης Κριμαίας στη Ρωσία βυθίζοντας τη χώρα σε ένα αιματηρό εμφύλιο (ανατολική Ουκρανία) μεταξύ των ρωσόφωνων αυτονομιστών και των κυβερνητικών δυνάμεων.

Η «Αραβική Άνοιξη» που συγκλόνισε χώρες της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής προκαλώντας την πτώση καθεστώτων δεν απέδωσε τα προσδοκόμενα αποτελέσματα και απελευθέρωσε καταπιεσμένες για δεκαετίες σουνίτικα ισλαμικά εξτρεμιστικά κινήματα και οργανώσεις. Η Λιβύη μετά την πτώση του συνταγματάρχη Καντάφι δεν θυμίζει κράτος και απειλείται από το Ισλαμικό Κράτος σε Ιράκ και Συρία (ISIS) που έχει αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στον εμφύλιο της Συρίας και στο Ιράκ. Η Αίγυπτος βίωσε για ένα διάστημα της διακυβέρνησης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας όπου στις πρώτες ελεύθερες προεδρικές εκλογές νικητής βγήκε ο δικό της Μοχάμεντ Μόρσι ο οποίος στη συνέχεια ανατράπηκε από το στρατό και το σημερινό πρόεδρο της Αιγύπτου Αλ- Σίσι.

Οι επαναστάσεις που έριξαν τα επί δεκαετίες καθεστώτα σε Αίγυπτο και Λιβύη δεν λειτουργήσαν διότι οι αραβικοί πληθυσμοί εξαιτίας της αιματηρής τους ιστορίας, του πολιτισμού τους, των ερμηνειών του Ισλάμ είναι δύσκολο να κατανοήσουν τη λειτουργία της δυτικής δημοκρατίας.

Τα κινήματα πολιτών και οι επαναστάσεις «πλατείας» ναι μεν αποτυπώνουν τη δύναμη των social media και της τεχνολογίας αλλά δεν είναι βέβαιο το αν θα εκπληρώσουν τις προσδοκίες των συμμετεχόντων. Η επιτυχία τους εξαρτάται από το αν θα έχουν μια ηγεσία που θα ενώνει και θα εμπνέει, που θα μπορεί να χειριστεί τις τεταμένες μετά – επαναστατικές ισορροπίες της μεταβατικές περιόδου που δεν θα αποκλείει και θα αποδέχεται τους δημοκρατικούς θεσμούς.