Πως η Συρία γίνεται ‘Βιετνάμ’ της Τουρκίας

Πολύμηνη αλλά και πολύνεκρη, δαπανηρή αλλά και… αδιέξοδη, η τουρκική στρατιωτική εμπλοκή στο έδαφος της Συρίας προσλαμβάνει πλέον χαρακτηριστικά τύπου Βιετνάμ για την Αγκυρα, με τις ανθρώπινες απώλειες να αυξάνονται, το οικονομικοπολιτικό κόστος να μεγαλώνει, τη στρατιωτική εμπλοκή να «βαθαίνει», και το μέλλον να διαγράφεται αβέβαιο.

Γνωστή και ως «Ασπίδα του Ευφράτη», η στρατιωτική επέμβαση των Τούρκων στη Συρία ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου Αυγούστου, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των Αμερικανών.

Το καθεστώς Ερντογάν αποφάσισε να εισβάλει στη Συρία με στόχο να «εκκαθαρίσει» τα εδάφη δυτικά του ποταμού Ευφράτη από όλους τους καλούμενος «εχθρούς» της Τουρκίας (όχι μόνο τους τζιχαντιστές αλλά κυρίως τους Κούρδους).

Το πρόσχημα

Για την περίσταση, προκειμένου να δικαιολογήσει την επέμβασή της, η Αγκυρα έσπευσε άλλωστε να επωμιστεί ως «πρόσχημα» και τον ρόλο της αυτόκλητης προστάτιδας των Τουρκομάνων της Συρίας.

Στο ίδιο πλαίσιο, τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μίντια καλωσόρισαν την «Ασπίδα του Ευφράτη» ως «την πιο στρατηγική κίνηση που έχει κάνει ο τουρκικός στρατός μετά την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» αλλά και ως μια πρωτοβουλία που πρόκειται «να αναδιαμορφώσει την ισορροπία δυνάμεων» στην ευρύτερη περιοχή.

Πίσω στο παρόν ωστόσο, τέσσερις μήνες μετά, η επιχείρηση δεν εξελίσσεται ακριβώς όπως θα ήθελε ο Ερντογάν. Οι τουρκικές δυνάμεις βρίσκουν εμπόδια στο έδαφος και μετρούν απώλειες, καθώς προσπαθούν να πάρουν τον έλεγχο της πόλης Αλ Μπαμπ και να προελάσουν προς τις πόλεις Μανμπίζ και Ράκα εκτοπίζοντας τους τζιχαντιστές αλλά και τους υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ Κούρδους.

Το βίντεο
Πάνω από 40 Τούρκοι στρατιώτες έχουν πέσει νεκροί τους τελευταίους μήνες στα εδάφη της Βόρειας Συρίας, οι 16 από αυτούς μόλις την περασμένη εβδομάδα. Οι τζιχαντιστές έδωσαν μάλιστα στη δημοσιότητα βίντεο στο οποίο εμφανίζονται… να καίνε ζωντανούς δύο αιχμάλωτους Τούρκους στρατιώτες. Ούσα σε επικοινωνιακή αμηχανία, η τουρκική κυβέρνηση αρνήθηκε να επιβεβαιώσει την είδηση… απαγορεύοντας ωστόσο παράλληλα κάθε προβολή του αποτρόπαιου βίντεο.

Ανεπίσημες πηγές ανεβάζουν τον συνολικό αριθμό των Τούρκων στρατιωτών που έχουν χάσει τη ζωή τους στη Συρία τους τελευταίους μήνες σε 70, ενώ κυκλοφορούν πληροφορίες και για τουλάχιστον 100 σοβαρά τραυματίες. Συγκριτικά, δυνάμεις που εμπλέκονται «δυναμικότερα» στο χάος της Συρίας, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, έχουν χάσει λιγότερους στρατιώτες: οι ΗΠΑ μόλις έναν και η Μόσχα μόλις 23.

Το φιλοκυβερνητικά μίντια πίσω στην Τουρκία προσπαθούν να «θάψουν» τις ειδήσεις από το μέτωπο, αποπροσανατολίζοντας το κοινό με ιστορίες επί ιστοριών για το νέο υποθαλάσσιο τούνελ στον Βόσπορο.

Το πλήθος των ανθρώπινων απωλειών ωστόσο «πονάει» την τουρκική κοινή γνώμη, πολύ δε περισσότερο εάν συνδυαστεί με τους συνολικά εκατοντάδες άνδρες των τουρκικών σωμάτων ασφαλείας που έχασαν τη ζωή τους σε μάχες και τρομοκρατικά χτυπήματα το 2016. «Αυτό είναι το αποτέλεσμα λάθος πολιτικών. Οι Τούρκοι στρατιώτες δεν θα έπρεπε να οδηγούνται στα τυφλά στον βάλτο της Μέσης Ανατολής», δήλωσε ο πρόεδρος της κεμαλικής αντιπολίτευσης, Κ. Κιλιτσντάρογλου, απηχώντας την ανησυχία μέρους της τουρκικής κοινωνίας.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο για τον Ερντογάν είναι ότι, παρά τις απώλειες, δεν έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής οι επιθυμητοί τουρκικοί στόχοι στο έδαφος. Δυνάμεις της Τουρκίας προσπαθούν ήδη από τις αρχές Νοεμβρίου, εδώ δηλαδή και δυο μήνες, να πάρουν τον έλεγχο της πόλης Αλ Μπαμπ από τους τζιχαντιστές. Στην προσπάθειά τους μάλιστα αυτή, κατηγορούνται από το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ότι έχουν προκαλέσει και τον θάνατο δεκάδων (τουλάχιστον 88) αμάχων μόνο στην Αλ Μπαμπ.

Ο σχεδιασμός
Ιδανικά, ο Ερντογάν θα ήθελε να «πάρει» την Αλ Μπαμπ, να εκδιώξει τους Κούρδους από τη Μανμπίζ και να μπει «απελευθερωτής» στη Ράκα (αλλά και στη Μοσούλη του Ιράκ) με την ανοχή των Αμερικανών. Το δήλωσε ξεκάθαρα στις 24 Δεκεμβρίου. Θέλει να «καθαρίσει» μια ζώνη 5.000 τετραγωνικών χλμ. που θα εκτείνεται από την Αζάζ στα δυτικά, έως τη Μανμπίζ στα ανατολικά, και από τα νότια σύνορα της Τουρκίας στον Βορρά (Αλ Ράι, Τζαραμπλούς) έως την Αλ Μπαμπ στον Νότο. Εάν το επιτύχει, θα έχει καταφέρει να σπρώξει τους Κούρδους ανατολικά του ποταμού Ευφράτη, αποκλείοντας κάθε σύνδεση (και επομένως κάθε δυνατότητα ένωσης) μεταξύ των εκεί κουρδικών εδαφών (Κομπάνι, Αλ Καμισλί) και του κουρδικού καντονιού Αφρίν στα δυτικά.

Η Ουάσιγκτον ωστόσο δεν του κάνει τη χάρη, καθώς συνεχίζει να στηρίζει τους Κούρδους στη Συρία, κι όχι τις τουρκικές δυνάμεις. Οσο για τους Κούρδους, αυτοί θεωρούν πλέον δικές τους τις περιοχές γύρω από την πόλη Μανμπίζ δυτικά του Ευφράτη, όπου προ μηνών μάλιστα κήρυξαν και τη δημιουργία νέου αυτόνομου καντονιού ονόματι Σάμπα… με τις ευλογίες των Αμερικανών.

Εξ ου και οι δηλώσεις του προεδρικού εκπροσώπου της Τουρκίας, Ι. Καλίν, που κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι δεν υποστηρίζουν τις τουρκικές επιχειρήσεις στην Αλ Μπαμπ, αλλά και οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου Ερντογάν που έφτασε στο σημείο να κατηγορήσει τις ΗΠΑ ότι υποστηρίζουν… τους τζιχαντιστές στη Συρία.

Η τουρκική υποκρισία προφανώς δεν έχει όρια. Κι αυτό διότι μέχρι και το 2015, εκείνος που υποστήριζε τους τζιχαντιστές στη Συρία ήταν ο ίδιος ο Ερντογάν. Εκείνοι που κατηγορούσαν μάλιστα στα τέλη του 2015 τον Ερντογάν ότι κάνει μπίζνες με τους τζιχαντιστές δεν ήταν οι Αμερικανοί αλλά… οι Ρώσοι…

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ
Το «πάνω χέρι» στον Πούτιν και τα σενάρια για τον Ασαντ

Υποτίθεται ότι εισέβαλε στρατιωτικά στη Συρία με στόχο «υποστηρικτικό», για να συνδράμει με βομβαρδισμούς (από αέρος αλλά και με χερσαία μέσα) τους μετριοπαθείς Σύρους και Τουρκομάνους αντάρτες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) στις μάχες τους εναντίον των «τρομοκρατών». Καθώς η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» εισέρχεται ωστόσο στον πέμπτο μήνα της, η τουρκική πλευρά εμφανίζεται πλέον να μπαίνει «πιο βαθιά» στη Συρία, με πιο πολλά οχήματα, πιο «βαρύ» οπλισμό, περισσότερους στρατιώτες και πιο μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις.

Είναι σαφές πλέον ότι οι Τούρκοι δεν μπορούν να βασιστούν στους αντάρτες της Συρίας τους οποίους υποτίθεται ότι απλώς θα υποστήριζαν.

Ως εκ τούτου, εγκλωβισμένοι γαρ στο συριακό έδαφος, καλούνται πλέον να αναλάβουν οι ίδιοι πρωταγωνιστικό ρόλο πραγματοποιώντας χερσαίες επιχειρήσεις ως εμπροσθοφυλακή.

Στήριξη
Κι αυτό ενώ οι ΗΠΑ συνεχίζουν να στηρίζουν τους Κούρδους (και θα συνεχίζουν τουλάχιστον μέχρι να αναλάβει επισήμως ο Ντόναλντ Τραμπ στα τέλη Ιανουαρίου). Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Ερντογάν βρίσκεται απολύτως εξαρτημένος από τη Ρωσία… και τον Ασαντ. Μόσχα και Τεχεράνη δεν βλέπουν θετικά το ενδεχόμενο δημιουργίας ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους εντός της Συρίας, πράγμα που φυσικά εξυπηρετεί τον Ερντογάν. Από την άλλη ωστόσο, βλέπουν απολύτως θετικά την επιβίωση του Μπασάρ αλ Ασαντ στην εξουσία.

Οι ρωσοτουρκικές επαφές περί εκεχειρίας στη Συρία εν όψει των νέων ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων στο Καζακστάν τον Ιανουάριο με τη συμμετοχή και του Ιράν, εάν φανερώνουν στην πράξη ένα πράγμα, αυτό είναι ότι τους κανόνες στο συριακό μέτωπο πλέον τους ορίζει η Ρωσία.

Επικαλούμενο πηγές, το πρακτορείο «Reuters» υποστηρίζει ότι Ρωσία, Ιράν και Τουρκία σχεδιάζουν να «μοιράσουν» τη Συρία σε ζώνες ανεπίσημης περιφερειακής επιρροής με τον Μπασάρ αλ Ασαντ και τους Αλεβίτες να παραμένουν στην εξουσία.

Υπ’ αυτήν την έννοια, οι Τούρκοι ίσως κληθούν το επόμενο διάστημα να επιστρέψουν στον στρατό του Ασαντ όσα εδάφη «απελευθέρωσαν» στη Βόρεια Συρία, και να αναγνωρίσουν επισήμως το καθεστώς στη Δαμασκό αδειάζοντας-προδίδοντας τους αντάρτες του Ελεύθερου Συριακού Στρατού.

Θα έκανε ο Ερντογάν κάτι τέτοιο; Ενδεχομένως, εάν δεν είχε άλλη επιλογή, αλλά με το τίμημα να προβλέπεται βαρύ για τον ίδιο.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ Εθνος