Οι Πομάκοι της Βουλγαρίας και τα (νέα) «μαλακά σύνορα»

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή είναι πλέον ξεκάθαρο ότι τα σύνορά της έχουν απαλειφθεί εντελώς ως αποτέλεσμα μιας διαδικασίας αποσύνθεσης των κρατών της περιοχής, που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του λιβανικού εμφύλιου πολέμου του 1975 και κατέληξε στην απλή και ξεκάθαρη αποτυχία του σύγχρονου έθνους-κράτους σε ολόκληρη την περιοχή.

Έθνη χωρίς κράτη και ανύπαρκτα σύνορα πλαισιώνουν μια νέα πραγματικότητα όπως αυτή προκύπτει από τις τεράστιες προσφυγικές ροές, με τον αριθμό  των προσφύγων, ν’ανέρχεται πλέον στα δύο εκατομμύρια για τους Ιρακινούς και στα δύο εκατομμύρια οκτακόσιες χιλιάδες για τους Σύριους (χωρίς να υπολογίζουμε, όσον αφορά τους τελευταίους, τα εξίμισι εκατομμύρια εκτοπισμένους, ήτοι το 40% του συνολικού πληθυσμού).

Οι μαζικές μετακινήσεις προκάλεσαν τον διαχωρισμό των περιοχών ανάλογα με το ισλαμικό δόγμα και την εξαφάνιση των μειονοτικών ομάδων. Το 1914, οι χριστιανοί στη Μέση Ανατολή υπολογίζονταν σε 20%· σήμερα αποτελούν μόλις το 5% του πληθυσμού.

Μία μικρότερης κλίμακας «διασυνοριακής ανασύνθεσης»  και «πρακτικές κατασκευής κρατών» βιώσαμε και στα Βαλκάνια την περίοδο της δεκαετίας του 1990  η οποία επισφραγίσθηκε με τις συνθήκες του Ντέϋτον, του Κουμάνοβο, της Αχρίδας και την δημιουργία προτεκτοράτων και ζωνών επιρροής, αφήνοντας , όμως , πολλές εκκρεμότητες που δεν διασφαλίζουν την ειρήνη και την σταθερότητα στην περιοχή.

Ο θεωρητικός των διεθνών σχέσεων πρόσφερε (άθελά του) το θεωρητικό υπόβαθρο σε όσους πυροδοτούν συγκρούσεις και εντάσεις με την προβολή της διεθνοπολιτικής πραγματικότητας των «άστεγων εθνών» τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. .

Ο  όρος «τέταρτος κόσμος» μπήκε πλέον , άτυπα, στο λεξιλόγιο των σημειολόγων των διεθνών σχέσεων οι οποίοι άρχισαν να εφευρίσκουν μηχανισμούς και να τροφοδοτούν διαδικασίες ανασύνθεσης του παγκόσμιου χάρτη,    ευνοώντας την δημιουργία νέων μαλακών συνόρων και τη μετάλλαξή τους σε πορώδη.

Η «παραδοχή» της ύπαρξης 3.000 εθνών και συνολικά 6.000 εθνοτικών ομάδων εκ των οποίων εκπροσωπούνται στον ΟΗΕ μόλις 192 άνοιξε μία μεγάλη επιστημονική συζήτηση για το «ιστορικό δίκαιο» ή την «εθνική δικαίωση» όλων αυτών των εθνών χωρίς κράτος  και επανέφερε την έννοια της «ανθρωπογεωγραφίας» σε πανεπιστημιακά έδρανα και σε εδαφικές διεκδικήσεις ή διαπραγματεύσεις   ενώ άνοιξε μία ευρύτατη συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης και την πρόκληση της διευθέτησης  της εν λόγω εκκρεμότηταςεισάγοντας και νέους όρους όπως «περιφερειακός εθνικισμός»  , εθνικισμός σε έθνη χωρίς κράτος    έθνη χωρίς αντιπροσώπευση,  κοκ με την προβολή ενός νέου «Χάρτη Εθνών χωρίς Κράτος» και την ανάπτυξη ενός συστήματος «παράλληλων δομών» που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεφεύγει από τα ασφαλή όρια μιας «παραδιπλωματικής δραστηριότητας» και μπορεί να καταλήξει στην «απόσχιση», την «ένοπλη αντιπαράθεση» και την «ριζοσπαστικοποίηση εθνοτικών αιτημάτων»κάτι που βιώσαμε στην βαλκανική εμπειρία με την τελέσφορη δημιουργία του «Ανεξάρτητου Κράτους του Κοσόβου/Κοσσυφοπεδίου».

Στην παραπάνω θεώρηση των εθνών χωρίς κράτος, έχει ενταχθεί και η εθνική ομάδα των Πομάκων για την οποία έχουν αρχίσει να ενδιαφέρονται από τις αρχές του 2000 επιστημονικά κι ερευνητικά κέντρα της Δύσηςενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει και το ερευνητικό έργο της καθηγήτριας του Νέου Πανεπιστημίου της Βουλγαρίας κ. Ευγενίας Ιβάνοβα

Η Ελλάδα την ίδια χρονική περίοδο, βυθισμένη στην οικονομική κρίση και την ανεπάρκεια της εγχώριας άρχουσας τάξης να την διαχειρισθεί, παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις προσπαθώντας να διατηρήσει ένα status quo χωρίς όμως να τολμά να επαναχαράξει τις διαχωριστικές γραμμές σε θέματα διπλωματικής πρακτικής όπως αυτά διαμορφώνονται στα Βαλκάνια των μαλακών συνόρων και των διεθνοτικών ανταγωνισμών.

Οι πρόσφατες (από το 2013)εξελίξεις γύρω από τους Πομάκους της Βουλγαρίας μ ε την ίδρυση κόμματος   , «Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Πομακικών Μελετών» ,και «Πρακτορείου Πομακικών Ειδήσεων» δημιουργούν μία δυναμική  που είναι εμφανώς αντίθετη με την στατική θεώρηση του Πομακικού ζητήματος στην Χώρα μας , το οποίο φαίνεται να είναι εγκλωβισμένο σε παραδοσιακά κλισέ άλλων δεκαετιών.

Ωστόσο τα ερωτήματα που αναπόφευκτα προκύπτουν  απαιτούν απαντήσεις οι οποίες μπορούν και να μην ηχούν ευχάριστα στα αυτιά όσων εθελοτυφλούν ή επιθύμουν να συγκαλύψουν την πραγματικότητα λόγω της διανοητικής οκνηρίας τους και του «νεοελληνικού βολέματος»…

Μελετώντας τα περίφημα wikileaks ,ανακαλύπτει κανείς αρκετές ενδιαφέρουσες πτυχές για τους Πομάκους της διπλανής πόρτας  που ίσως δίνουν απαντήσεις για την πολιτική δραστηριότητα που έχουν αναπτύξει με διεθνείς προεκτάσεις , όπως :

• Την χρηματοδότηση που έχουν λάβει από ισλαμικές ΜΚΟ
• Την «πρόσληψη» Πομάκων σε τρομοκρατικές ομάδες λόγω της ευρωπαϊκής εμφάνισής τους κάτι που έχει διαπιστωθεί και από επιχειρησιακές πληροφορίες πεδίου.
• Τις πρακτικές αφομοίωσης των Πομάκων από τα διάφορα ρεύματα του ριζοσπαστικού Ισλάμ που έχουν αναπτυχθεί στην Βουλγαρία
• Το ενδιαφέρον δύο ιρανικών ΜΚΟ “Vafka” & “Evet” για τους Πομάκους καθώς και
• Την ενεργή χρηματοδότηση διαφόρων ισλαμικών οργανώσεων προς Πομάκους με τη μορφή δωρεών, χορηγιών, υποτροφιών και θρησκευτικών εισφορών σε τζαμιά. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι οργανώσεις Taiba (Taibah), Dar al-Irshad , Al Waqf al-Islamiyya, Neduwa (Neduba, Neoua, Nedlae), Igase (Igassa, Al-Hayat Al-Igathata), Islamic Relief Organization (IIRO)

Στα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε το έκδηλο ενδιαφέρον της Τουρκίας για τους Πομάκους της Βουλγαρίας στα πλαίσια της γενικότερης νεοοθωμανικής προσέγγισης που εφαρμόζει για την δημιουργία πυρήνων διεκδίκησης στην περιοχή.

Αντί επιλόγου, θα θέσουμε ένα απλό ερώτημα: Ποιόν συμφέρει ένα «Πομακιστάν» στα Βαλκάνια;