Παναγιώτης Ήφαιστος: Στρατηγικά παίγνια στην Μέση και Μείζονα Ανατολή

Η περιφέρεια Ανατολικά του Αιγαίου ήταν πάντα το σταυροδρόμι των θρησκειών, των πολιτισμών και των αυτοκρατοριών.

Ιερά μέρη για δισεκατομμύρια ανθρώπους έτοιμοι να σκοτώσουν για την πίστη τους. Το Ισραήλ μαζί και η Ινδία στην στρατηγική ανάλυση θεωρούνται ως Παραδειγματικά κράτη ανάπτυξης μιας εξεζητημένης αποτρεπτικής στρατηγικής.

Ο υποφαινόμενος στα Αγγλικά του βιβλία έχει αναλύσει την πυρηνική αποτρεπτική στρατηγική στο επίπεδο των μεγάλων δυνάμεων και με εξειδικεύσεις όπως την «αναλογική (πυρηνική) αποτροπή της Γαλλίας», καθώς επίσης τα λεπτά αλλά θανάσιμα επικίνδυνα σύνορα μεταξύ συμβατικής αποτροπής και πυρηνικής αποτροπής.

Η συμβατική αποτροπή επιτρέπει πολύ περισσότερα αποτρεπτικά σχέδια από ότι η πυρηνική στρατηγική. Όταν πάντως έγραφα το 1991-2 το βιβλίο για την Αποτρεπτική στρατηγική που επανεκδίδεται χωρίς βασικά να αλλάξει οτιδήποτε σημαντικό παρά μόνο κάποιες συμπληρώσεις για την διαδρομή έκτοτε, ενδιάτριψα σε κείμενα στρατηγικής των Ινδών και των Ισραηλινών. Σε αυτό που στην στρατηγική θεωρία ονομάζουμε «αποτροπή απειλών χαμηλής έντασης» και «έλεγχος κλιμακώσεων» το Ισραήλ εδώ και δεκαετίες είναι εμπράγματα στην πρωτοπορία.

Από καθαρά άποψη στρατηγικής ανάλυσης –οι αξιολογικές κρίσεις για τις διακρατικές διενέξεις τις κρατώ για τον εαυτό μου–, πάντως, πρωτοπορεί και σε κάτι ακόμη: Η δεξιότητα με την οποία συνδέουν τα τρία επίπεδα, χαμηλή ένταση, κλιμάκωση και γενικός πόλεμος.

Για τα πρώτα δύο επίπεδα όποιος θέλει να καταλάβει τι σημαίνουν στις συμβατικές αναμετρήσεις έχει πολλά να μάθει από μελέτη των Ισραηλινών αποφάσεων.

Για το τρίτο επίπεδο ισχύουν τα εξής: Ενώ έχει συμβατικές στρατιωτικές ικανότητες για 2.5 νικηφόρους πολέμους απέναντι σε όλους τους αντιπάλους του, όπως λέγεται, τα πυρηνικά όπλα που «έχει και δεν έχει» επικρέμανται ως Δαμόκλειος, δηλαδή πως αν φτάσουν σε σημείο κινδύνου για την επιβίωση θα τα χρησιμοποιήσουν με κολοσσιαίες συνέπειες για όλους.

Ταυτόχρονα, ξέρουμε για τους βομβαρδισμούς των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράκ συν βέβαια τα γεγονότα σε παρόντα χρόνο για το Ιράν που εξελίσσονται καθημερινά με μεγάλα ερωτήματα και μεγάλα διλήμματα. Ως προς αυτό, μια μόνο λέξη για το γεγονός ότι ως προς το Ιράν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ συγκλίνουν μερικές φορές πολλές και άλλοτε λίγο.

Το «λίγο» ισχύει όποτε υπάρχει και η παραμικρή προσέγγιση ή συμφωνία όπως αυτή που τώρα οι ΗΠΑ αμφισβητούν, μετά, σημειώνεται, τις κατασκοπευτικές επιτυχίες των Ισραηλινών (για να μιλάμε γήινα και γνωρίζοντας το πώς κινούνται στρατηγικά τα οργανωμένα κράτη, τι συμβαίνει ακριβώς ίσως δεν μάθουμε ποτέ.).

Για τους αγγλομαθείς σίγουρα ανάγνωση μερικών από τις αναρίθμητες κινήσεις των συντελεστών της Ισραηλινής στρατηγικής θα τους πείσει ότι ο πόλεμος όπως λέμε συχνά δεν είναι μόνο η ένοπλη σύρραξη αλλά μόνο ένας, ο τελευταίος, από τους πολλούς κρίκους μιας μεγάλης αλυσίδας που αρχίζει με την διάγνωση της κατάστασης, τις προθέσεις, την χάραξη σχεδίων, την ανάπτυξη ή αγορά οπλικών συστημάτων και τα λοιπά.

Εδώ στην Ελλάδα, βέβαια, όπως γράψαμε και σε προηγούμενη παρέμβαση για την «ενδιάμεση κατάσταση» της Ελλάδας, κυριαρχούν γραμμικές απόψεις, γραφικές γνώμες, επικίνδυνες κατευναστικές / εκφοβιστικές θέσεις / ύπουλες υποβολές και πιο συχνά αδιαφορία λόγω χειμάρρων αποβλακωτικού ιδεολογικού δηλητηρίου που από καιρό ρέει μέσα στο νεοελληνικό κράτος.

Αυτή η φράση του συγγραφέα του άρθρου λέει πολλά: «This strategic “game” is understood by both Israel and Iran. For now, neither side wants a war, but each is willing to take action that might risk war. They will both be careful, but neither is likely to be passive. The “game” has more complexities and nuances than presented here.

Ασφαλώς, αυτή είναι μια μόνο περιγραφή ολοφάνερων τάσεων. Στα κρατικά επιτελεία των στρατηγικά σοβαρών κρατών –είπαμε κρατικά επιτελεία όχι «δεξαμενές σκέψεις» που χρηματοδοτούν ακόμη και εχθρικά διακείμενοι προς την Ελλάδα– η στρατηγική κρατική οργάνωση είναι πολύ πιο σύνθετη και πολύπλοκη. Παραθέτω τελευταίες παρεμβάσεις όπου υπάρχουν και σχετικοί πίνακες.