Ο «γρίφος» των ισραηλινών εκλογών – Τέλος εποχής για Νετανιάχου ;

Ένα «δημοψήφισμα» στο πρόσωπο του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου αναμένεται να αποτελέσει το αποτέλεσμα των ισραηλινών εκλογών της 17ης Μαρτίου. Το ερώτημα που εγείρεται είναι εάν η πλειοψηφία των πολιτών θα εμπιστευθεί και πάλι το κεντροδεξιό κόμμα Likoud του Νετανιάχου οποίος έχει επικεντρωθεί στην εξωτερική πολιτική και την ασφάλεια της χώρας.

Το προεκλογικό τοπίο εμφανίζεται θολό και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν να προηγείται κάποιες μονάδες ο νεοσυσταθείς κέντρο- αριστερός συνασπισμός Zionist Union του Ισαάκ Χέρτζογκ. Ωστόσο δεν μπορεί να γίνουν ασφαλής προβλέψεις για το ποιος από τους δυο ηγέτες θα καταφέρει να «κόψει πρώτος το νήμα» και να σχηματίσει κυβερνητικό συνασπισμό.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζουν την Zionist Union να αποσπά 26 έδρες συγκριτικά με το Likud που συγκεντρώνει 22 έδρες στο σύνολο των 120 εδρών της Knesset. Οι εκλογές αυτές χαρακτηρίζονται και από το γεγονός ότι έχει αυξηθεί το όριο εισόδου στη νέα Knesset σε 3.25 % από 2% που ήταν στις εκλογές του 2013, το οποίο λειτουργεί κατά των μικρών κομμάτων.

Η μείωση της υποστήριξης του Νετανιάχου οφείλεται σύμφωνα με ανάλυση του The Washington Institute στους εξής παράγοντες: Ο πρώτος θεωρείται η κόπωση που έχει επέλθει από την παρουσία του Νετανιάχου που έχει έξι συναπτά έτη ως πρωθυπουργός και εννέα συνολικά με βάση την παλαιότερη θητεία του. Ο δεύτερος ότι ο Νετανιάχου φαίνεται να παρερμηνεύει τον πολιτικό χάρτη με το να εστιάζει την εκστρατεία του αποκλειστικά στην εξωτερική πολιτική. Είναι αλήθεια ότι η κοινή γνώμη υποστηρίζει το Νετανιάχου σε θέματα ασφάλειας, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η ευμετάβλητη κατάσταση που επικρατεί στη Μέση Ανατολή και η υποτιθέμενη επίδιωξη του Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Ο τρίτος παράγοντας που υπονομεύει την προεκλογική εκστρατεία του Νετανιάχου αφορά την πολιτική του «νόμου των ακούσιων συνεπειών». Η κοινή γνώμη εξακολουθεί να μην καταλαβαίνει γιατί διέλυσε την κυβέρνηση συνασπισμού το Νοέμβριο μετά από μόλις δύο χρόνια στην εξουσία.  Ωστόσο ο Νετανιάχου μπορεί να σχηματίσει ένα κυβερνητικό συνασπισμό εάν όλα τα κόμματα της Δεξιάς καταφέρουν να κερδίσουν συνολικά 61 έδρες στις εκλογές.

Όμως οι πολίτες από την πλευρά τους φαίνεται να στρέφονται στην κέντρο- αριστερή Zionist Union, ένα «πολιτικό θαύμα» που προέκυψε από τη συνεργασία του Ισαάκ Χέρτζογκ του Labor Party με την Τζίπι Λίβνι, επικεφαλής του Hatnua Party το οποίο εξελίσσεται στη μόνη πολιτική εναλλακτική λύση απέναντι στο Νετανιάχου.

Οι προεκλογικές εξαγγελίες της Zionist Union περιλαμβάνουν «αποστρατιωτικοποίηση του παλαιστινιακού κράτους», τη δέσμευση ότι τα μεγάλα μπλοκ των εβραϊκών οικισμών στη Δυτική Όχθη θα παραμείνουν υπό ισραηλινή κυριαρχία, ότι η Ιερουσαλήμ θα παραμείνει «η αιώνια πρωτεύουσα του εβραϊκού λαού» και υποσχέσεις για μια αυξημένη οικονομική συνεργασία με τους Παλαιστινίους. Οι Χέρτζογκ και Λίβνι επικεντρώνονται και στην αποκατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ στενό σύμμαχο του Ισραήλ. Σε κοινωνικό- οικονομικό έχουν δεσμευτεί να αυξήσουν τους προϋπολογισμούς της εκπαίδευσης και της υγείας και να δημιουργήσουν μια επιτροπή στέγασης για τη θέσπιση ανώτατου όριο στις αυξήσεις ενοικίου. Παράλληλα η Zionist Union έχει δήλωσε ότι θα βασιστεί και στην υποστήριξη της Arab List για μια ουσιαστική επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών με τους Παλαιστινίους που σταμάτησαν το 2013.

H Arab List από την πλευρά της αποτελεί συνασπισμό αραβικών κομμάτων με επικεφαλής τον Αϊμάν Οντέχ και οι δημοσκοπήσεις της δίνουν 13 έδρες βάση των οποίων καταλαμβάνει την τρίτη θέση και εμφανίζεται και ως ρυθμιστής της επόμενης μέρας. Όμως ο αριθμός των εδρών στις εκλογές θα εξαρτηθεί σύμφωνα με την The Wall Street Journal από την προσέλευση των ψηφοφόρων της αραβικής μειονότητας του Ισραήλ στις κάλπες. Η εβραϊκή προσέλευση στις εκλογές συχνά υπερβαίνει το ποσοστό 70% αλλα η αραβική συμμετοχή κυμαίνεται γύρω στο 50%, αντανακλώντας την αποξένωση που αισθάνονται από το κράτος. Οι ισραηλινοί – Άραβες αποτελούν περίπου το ένα πέμπτο του συνολικού πληθυσμού της χώρας των 7.8 εκατ. άνθρωπών. Η Arab List αγωνίζεται να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους ώστε να υπάρχει μεγάλη προσέλευση τη μέρα των εκλογών.

Οι προκλήσεις της επόμενης μέρας

Ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ είτε θα είναι ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου είτε ο Ισαάκ Χέρτζογκ θα βρεθεί αντιμέτωπος με σοβαρά διεθνή και εσωτερικά προβλήματα που αναζητούν άμεση λύση. Συγκεκριμένα τα πιο «καυτά» προβλήματα είναι :

Η αποκατάσταση των σχέσεων με τις ΗΠΑ : Η πολιτική του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει φέρει τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον στο κατώτερο σημείο. Ενας αριθμός «καυτών» θεμάτων – κατασκευή εβραϊκών οικισμών, διακοπή ειρηνευτικών συνομιλίων, στρατιωτική δράση του Ισραήλ σε Γάζα και το Λίβανο – δοκιμάζουν τη συμμαχία Ουάσιγκτον και Τελ – Αβιβ.

Η αντιμετώπιση του Ιράν: Οι μεγάλες δυνάμεις πιέζουν προς ένα πλαίσιο συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα πριν από την προθεσμία 31η Μαρτίου. Ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ που θα αναλάβει καθήκοντα λίγο πριν την προθεσμία του Ιουλίου της τελικής συμφωνία με το Ιράν θα πρέπει εμπλακεί σε διαβουλεύσεις για τις εγγυήσεις στον τομέα της ασφάλειας που η Ουάσιγκτον θα προσφέρει στο Ισραήλ εάν η διαπραγμάτευση έχει αίσιο τέλος.

Η επίλυση των παλαιστινιακών προβλημάτων: Η κατάρρευση των ειρηνευτικών συνομιλιών οδήγησε τους Παλαιστινίους να προβούν σε μονομερή ενέργειες σε διεθνή φόρουμ όπως τα Ηνωμένα Έθνη και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Ο νέος πρωθυπουργός θα πρέπει επίσης να ασχοληθεί και με την ολοένα επιδεινούμενη ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα όπου η ανοικοδόμηση της δεν προχωράει με γοργούς ρυθμούς μετά την επιχείρηση Operation Protective Edge του καλοκαιριού. Η Χαμάς έχει τη δυνατότητα να εμπλακεί και σε έναν άλλο γύρο μαχών και είναι απλώς θέμα χρόνου.

Αντιμετώπιση της κοινωνικής ανισότητας: Το υψηλό κόστος διαβίωσης έχει αναδειχθεί σε κεντρικό σημείο αυτών των εκλογών. Οι υψηλές τιμές των κατοικιών απασχολούν τους ψηφοφόρους. Τα κρατικά στοιχεία του περασμένου μήνα έδειξαν ότι οι τιμές των κατοικιών στη χώρα αυξήθηκαν κατά 55% μεταξύ 2008 και 2014. Η αύξηση των τιμών των τροφίμων είναι άλλο βασικό θέμα προβληματισμού.

Εξωστρέφεια του Ισραήλ στη διεθνή σκηνή: Ο επόμενος πρωθυπουργός του Ισραήλ θα πρέπει να αποκαταστήσει τις σχέσεις του Ισραήλ με φιλικές χώρες σε όλο τον κόσμο ώστε να αποφύγει τη διεθνή απομόνωση. Η Τζίπι Λίβνι η οποία ήταν η διαπραγματευτής στις ειρηνευτικές συνομιλίες κατά την πρωθυπουργία Νετανιάχου τον κατηγόρησε ότι είναι υπεύθυνος για το «διπλωματικό τσουνάμι» κατά του Ισραήλ.

Συμπερασματικά οι ισραηλινές εκλογές θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμες και το αποτέλεσμά τους θα επηρεάσει τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή καθώς η ηγεσία που θα προκύψει είτε θα συνεχίσει την ίδια πολιτική είτε θα επιδιώξει μια διαφορετική όχι τόσο συγκρουσιακή.