Ο “Δρόμος του Μεταξιού” φέρνει τους Κινέζους στα Βαλκάνια

Ορυχεία, εργοστάσια σιδηρουργίας, σταθμοί παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, γέφυρες, αυτοκινητόδρομοι: η Κίνα επενδύει στα Βαλκάνια και ανησυχεί την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Για μεγάλο διάστημα, η Δύση θεωρούσε ότι ο αντίπαλός της στην ευάλωτη και φτωχή αυτή περιοχή της νοτιο-ανατολικής Ευρώπης ήταν η Ρωσία.

Όμως η Κίνα είναι ο νέος σημαντικός παράγοντας στην περιοχή, αφού αποφάσισε να επενδύσει στις βαλκανικές χώρες που είναι πολύ φτωχές για να αναπτύξουν τις υποβαθμισμένες υποδομές τους και να υποστηρίξουν την παραπαίουσα βιομηχανία τους.

Είναι αλήθεια ότι, προς το παρόν τουλάχιστον, η Ευρωπαϊκή Ενωση αντιπροσωπεύει το 70% των ξένων επενδύσεων σε Σερβία, Βοσνία, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία και Κόσοβο, την ώρα που, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την περίοδο 2007-2016, οι κινεζικές επενδύσεις δεν αντιστοιχούν παρά στο 1%.

Όμως, εδώ και έξι χρόνια, οι Κινέζοι δραστηριοποιούνται, κυρίως μέσω χαμηλότοκων δανείων, το ύψος των οποίων τους επιτρέπει να ανταγωνίζονται την Ευρωπαϊκή Ένωση.

«Η πόλη αναστήθηκε»

Το Σμεντέρεβο, ανατολικά του Βελιγραδίου, φιλοξενεί το μεγαλύτερο εργοστάσιο σιδηρουργίας της Σερβίας, που αγοράσθηκε από τους Κινέζους. Ή καλύτερα, από «τους φίλους μας, όπως τους αποκαλούμε», λέει ο εργάτης Ζόραν Μάτιτς. Και εκφράζει την ευγνωμοσύνη του στον όμιλο HBIS που έσωσε από την πτώχευση το εργοστάσιο και τους 5.000 εργάτες του, καταβάλλοντας 46 εκατομμύρια ευρώ.

«Οι μισθοί καταβάλλονται κανονικά. Η πόλη έχει αναστηθεί», λέει ο συνάδελφός του Νόβιτσα Τζόρτζεβιτς, με φόντο την σημαία της Κίνας που έχει υψωθεί επάνω από την κεντρική πύλη.

Δύο χρόνια πριν από τον ερχομό των Κινέζων, η αμερικανική US Steel Corporation αποσύρθηκε πουλώντας στο σερβικό κράτος, συμβολικά έναντι ενός ευρώ, το εργοστάσιο και τα χρέη του.

Σήμερα, εκπρόσωπος της εταιρείας ανακοινώνει αύξηση της παραγωγής και των εσόδων κατά 37%.

Ένα «success story» που ώθησε τον πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς να πείσει τους Κινέζους το 2018 να αγοράσουν το ορυχείο χαλκού του Μπορ, στην νότια Σερβία.

Πλέον, τους παρακινεί να επενδύσουν στο τομέα της υψηλής τεχνολογίας και ονειρεύεται ότι η χώρα του θα γίνει κέντρο παραγωγής «ιπτάμενων αυτοκινήτων».

Πύλη εισόδου προς την νότια Ευρώπη, τα Βαλκάνια αποτελούν σημαντικό τμήμα των «Νέων Δρόμων του Μεταξιού», σχέδιο με στόχο την αύξηση των κινεζικών εξαγωγών.

Σε σημείο που ανησυχεί τις Βρυξέλλες. Ο ευρωπαίος επίτροπος Διεύρυνσης Γιοχάνες Χαν εκφράζει στο AFP «τις ανησυχίες του για τις κοινωνικο-οικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνέπειες που πιθανόν θα έχουν οι κινεζικές επενδύσεις» στην φτωχή αυτή περιοχή.

«Διπλωματία του Χρέους»

Αναφέρεται στην περίπτωση του μικρού Μαυροβουνίου, όπου το δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε στο 70% του ΑΕΠ, αφού η χώρα εξασφάλισε δάνειο ύψους 800 εκατομμυρίων ευρώ από κινεζική τράπεζα για την κατασκευή αυτοκινητόδρομου μέσα στα βουνά.

Το φάσμα μίας «διπλωματίας του χρέους» έκανε την εμφάνισή του. «Αυτές οι κινεζικές επενδύσεις έρχονται συχνά με επακόλουθα….», λέει ο ευρωπαίος επίτροπος πράγμα που θεωρεί ότι θέτει σε κίνδυνο την σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη των Βαλκανίων.

Απένταρες, οι χώρες των Βαλκανίων δεν έχουν πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές χρήματος και «δεν είναι σε θέση να αρνηθούν χρήματα…», εξηγεί ωστόσο ο Ματ Φέρτσεν, ειδικός για την Κίνα στο Carnegie-Tsinhua Center for Global Policy.

Ακόμη περισσότερο που οι πόροι αυτοί δεν συνοδεύονται από υποχρεώσεις στο πλαίσιο της καταπολέμησης της διαφθοράς, που αποτελεί βασική ανησυχία της ΕΕ για την περιοχή.

Οι «Νέοι δρόμοι του Μεταξιού» θα είναι κεντρικό θέμα της συνόδου κορυφής «16+1» στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, με την συμμετοχή της Κίνας και των χωρών της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης.

Ανάμεσα στο 2007 και το 2017, το Πεκίνο ανακοίνωσε την χορήγηση δανείων συνολικού ύψους 12 δισεκατομμυρίων ευρώ για κατασκευαστικά έργα στις χώρες αυτές. Το ένα τρίτο των δανείων αυτών είχε προορισμό την Σερβία. Ακολουθεί η Βοσνία (21%) και το Μαυροβούνιο, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Η Κίνα είναι επίσης πολύ δραστήρια στον τομέα των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα, που είναι κρίσιμες για τα Βαλκάνια, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ενωση προσπαθεί να πείσει τις τοπικές κυβερνήσεις να απομακρυνθούν από αυτήν την ρυπογόνα βιομηχανία.

Αυτό δεν αποθάρρυνε τους βόσνιους βουλευτές να δώσουν δημόσια εγγύηση για το 100% δανείου ύψους 614 εκατομμυρίων ευρώ που χορηγήθηκε από κινεζική τράπεζα για τον εκσυγχρονισμό μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με άνθρακα στην Τούζλα.

Οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν ξεκινήσει διαδικασίες με το επιχείρημα ότι οι εγγυήσεις του βοσνιακού κράτους παραβιάζουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες. Όμως, το κινεζικό δάνειο έχει χαρακτηρισθεί «ιστορική στιγμή για την Βοσνία» από τον πρωθυπουργό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Φαντίλ Νόβαλιτς. «Δεν έχουμε δει παρόμοια επένδυση εδώ και 40 χρόνια», είπε.

^{Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ}