Nέα έξαρση στα ελληνοτουρκικά

Οι αμέσως επόμενοι μήνες ίσως αποδειχθούν οι πλέον έντονοι για τις σχέσεις ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα, για μια σειρά από ζητήματα που ξεκινούν από το Κυπριακό και την πιθανότητα εξεύρεσης λύσης μέχρι το προσφυγικό, αλλά και τη στρατιωτική κινητικότητα που ενίοτε σημειώνεται στον ουρανό πάνω από το Αιγαίο. Ανώτατες στρατιωτικές πηγές ανέφεραν ότι έως αυτήν τη στιγμή, η ρητορική έξαρση που παρατηρείται από την τουρκική πλευρά δεν μεταφράζεται σε πράξεις.

Η Αγκυρα δεσμεύει μεν περιοχές στο Αιγαίο και κυρίως στην Ανατολική Μεσόγειο (όπως έγινε την Παρασκευή μέσω της NAVTEX 811/16 για την περιοχή στα νότια του Καστελλόριζου και ανατολικά της Ρόδου και της Καρπάθου), ωστόσο σπάνια έχει ουσιαστική στρατιωτική παρουσία. Προφανώς, εξακολουθούν να σημειώνονται εμπλοκές ανάμεσα σε ελληνικά και τουρκικά μαχητικά πάνω από το Αιγαίο, τίποτε ωστόσο δεν θεωρείται από τους έμπειρους στρατιωτικούς υπερβολικά έξω από τα ειωθότα. Πρόκειται για ένταση, αλλά σε απολύτως ελεγχόμενο πλαίσιο. Η Πολεμική Αεροπορία εξακολουθεί να διατηρεί τον ίδιο βαθμό ετοιμότητας στα αεροδρόμια των πτερύγων μάχης της και το Πολεμικό Ναυτικό τον ίδιο αριθμό πλοίων επιφυλακής (μεταξύ 10 και 14) στο Ανατολικό Αιγαίο με όλες τις υπόλοιπες περιόδους.

Ωστόσο, εκείνο που ξέφυγε πέρα από κάθε έλεγχο την προηγούμενη εβδομάδα ήταν οι «πολεμικές κορώνες» που χρησιμοποιήθηκαν εκατέρωθεν. Ο χαρακτηρισμός του κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως «στυγνού δικτάτορα» από τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Π. Καμμένο είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα. Η Αγκυρα έσπευσε να απαντήσει με ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Αμυνας: «Καταδικάζουμε έντονα τον Ελληνα υπουργό Αμυνας για τις νέες δηλώσεις του σε ραδιοφωνικό σταθμό, οι οποίες στερούνται τρόπων, λογικής και υπευθυνότητας και του επιστρέφουμε τις εκφράσεις του», επισημαίνεται σχετικά. Ο κ. Καμμένος έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου, καθώς επισκέπτεται σχεδόν όλες τις ακριτικές μονάδες προς Βορράν και Ανατολάς. Την προηγούμενη Πέμπτη διανυκτέρευσε, μάλιστα, στο φυλάκιο των Κήπων στον Εβρο.

Την ίδια στιγμή, Tούρκοι βουλευτές και ο αντιπρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Τουγρούλ Τουρκές, άνοιγαν ζητήματα κυριαρχίας στο Αιγαίο, αλλά και στην Κύπρο, συνεχίζοντας πρακτικά την τακτική που εγκαινίασε ο ίδιος ο κ. Ερντογάν κάνοντας άνοιγμα στην εθνικιστική ατζέντα. Από πλευράς της Ελλάδος, ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας είναι εξαιρετικά προσεκτικός στις δηλώσεις του για την Τουρκία, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Κοτζιάς δεν σχολιάζει καν δημοσίως όσα λέγονται. Εν ολίγοις, οι δύο θεσμικά εντεταλμένοι της πολιτείας για χάραξη της εξωτερικής πολιτικής τηρούν σιγήν ιχθύος.

Ο ίδιος ο κ. Κοτζιάς φαίνεται ότι συζήτησε για όλα αυτά με τον Tούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο Αμβούργο, στο περιθώριο της ετήσιας διάσκεψης του ΟΑΣΕ την περασμένη Πέμπτη. Εν συνεχεία, συνομίλησε τηλεφωνικώς με τον ευρισκόμενο στο Ισραήλ Αλ. Τσίπρα, δίχως, ωστόσο, να γίνει τίποτε γνωστό από τις επαφές τους. Από την τουρκική πλευρά, το βασικό πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι η ρητορική του κ. Ερντογάν περί «εθνικού συμβολαίου» έχει μεταφέρει μιαν άλλοτε περιθωριακή, για τα τουρκικά δεδομένα, ατζέντα στο επίκεντρο της εσωτερικής πολιτικής συζήτησης. Γνώστες της τουρκικής πολιτικής, αλλά και της καθημερινής ζωής, θυμούνται πόσο μικρή δημοσιότητα απολάμβαναν τα ζητήματα του Αιγαίου στον τουρκικό Τύπο κατά την περίοδο πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου, σε αντίθεση με αυτήν που λαμβάνουν τις τελευταίες εβδομάδες.

Ενα πλέον ενδεικτικό παράδειγμα είναι η υποτιθέμενη «λίστα» των 18 ή 19 βραχονησίδων που, σύμφωνα με ορισμένους Τούρκους, δεν έχουν αποδοθεί στην Ελλάδα μέσω κάποιας συνθήκης. Υπενθυμίζεται ότι μόλις πριν από λίγες ημέρες, ο Tούρκος ΥΠΕΞ άνοιγε ρητορικά για ακόμη μία φορά την «πληγή» των Ιμίων. Ενας πρόσθετος λόγος έντασης στις γενικές ελληνοτουρκικές σχέσεις προκύπτει από την εκκρεμότητα που αφορά την έκδοση των οκτώ στρατιωτικών που έχουν ζητήσει άσυλο στην Αθήνα.

Εμπειροι διπλωμάτες αναφέρουν ότι σε κάθε συζήτηση που αφορά τα ελληνοτουρκικά, από τον περασμένο Ιούλιο, πάντα παρεισφρέει σε περίοπτη θέση το ζήτημα των «οκτώ». Ο ίδιος ο κ. Ερντογάν το έθεσε στον κ. Τσίπρα στην τελευταία συνάντησή τους, στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο. Και προεξοφλείται ότι θα το θέσει εκ νέου, όταν συναντηθούν ενόψει της πολυμερούς διάσκεψης για το Κυπριακό στις 12 Ιανουαρίου, καθώς είναι απολύτως δεδομένο πως οι ρυθμοί της Δικαιοσύνης δεν επιτρέπουν τη λήψη κάποιας τελεσίδικης απόφασης έως τότε.