Η κρίση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η νέα ευκαιρία της Ελληνικής Διπλωματίας στα Βαλκάνια

Η Ελληνική Προεδρία θα συνεισφέρει με «απτό τρόπο» στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση των Δυτικών Βαλκανίων και θα προωθήσει επενδύσεις σε υποδομές που θα «συνδέσουν» την περιοχή, δήλωνε λίγο πριν την ανάληψη της Προεδρίας της ΕΕ από την Ελλάδα, ο Υφυπουργός Εξωτερικών, Δημήτρης Κούρκουλας

Κατά της διάρκεια της Προεδρίας της , σύμφωνα με τον κο Δημ. Κούρκουλα, η Ελλάδα θα προσπαθήσει επίσης να προωθήσει την ιδέα της «συνδεσιμότητας», πχ καλύτερη σύνδεση των Δυτικών Βαλκανίων τόσο εσωτερικά όσο με την ΕΕ, μέσω έργων υποδομών στους ζωτικούς τομείς των μεταφορών και της ενέργειας.

Στο μεταξύ, πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως η διεύρυνση της ΕΕ προς τα Δυτικά Βαλκάνια σταδιακά λαμβάνει μορφή «δύο ταχυτήτων» δεδομένων των πολιτικών συνθηκών και της διαφορετικής προόδου των υποψηφίων κρατών μελών.

Στην πρώτη ταχύτητα φαίνεται να είναι η Σερβία, η Αλβανία και το Μαυροβούνιο, ενώ στη δεύτερη η ΠΓΔΜ, η Βοσνία και το Κοσσυφοπέδιο. χώρες (σ.σ.όσο κι αν το Κοσσυφοπέδιο δεν μπορεί να θεωρηθεί «χώρα» αλλά «προϊόν απόσχισης» μέσα από μια διαδικασία βίαου μετασχηματισμού και αλλαγής συνόρων με την βοήθεια τρομοκρατικής οργάνωσης»).

Μία από τις ειδήσεις που πέρασε απαρατήρητη από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αφορούσε στην  για την Έκθεση Προόδου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της για την ευρωπαϊκή προοπτική της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης. (Στρασβούργο, 5.2.2014)

Διαβάζοντας το πλήρες κείμενο της έκθεσης διαπιστώνουμε ότι μεγάλα προβλήματα παραμένουν και πρέπει να ξεπερασθούν ενώ εκφράζονται σοβαρές ανησυχίες για το γεγονός ότι έχει τελματωθεί η διαδικασία ενσωμάτωσης της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην ΕΕ και διαπιστώνεται κενό πραγματικής πολιτικής βούλησης εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Οι εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο ενδεχομένως να λειτουργήσουν ανασταλτικά για την ανάληψη πρωτοβουλιών που θα ενισχύουν την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας αυτής.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην έκθεση για τα ζητήματα του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της δικαστικής μεταρρύθμισης και της καταπολέμησης της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος, καθώς και στον χειρισμό των υποθέσεων των εγκλημάτων πολέμου. Εξίσου σημαντική είναι η μεταρρύθμιση στη δημόσια διοίκηση, η κατοχύρωση της ελευθερίας έκφρασης, να αποφευχθούν φαινόμενα εκφοβισμού των δημοσιογράφων, να μην έχουμε διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που αφορούν στους Ρομά.

Επιπλέον και μια σειρά από οικονομικές μεταρρυθμίσεις είναι αναγκαίες για την βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Απαιτούνται προσπάθειες για την επίτευξη προόδου προς την κατεύθυνση μιας λειτουργικής οικονομίας της αγοράς και για την αντιμετώπιση της ανεργίας καταλήγει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Σχεδόν ταυτόχρονα με την δημοσίευση της Έκθεσης Προόδου ξέσπασαν διαδηλώσεις στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη αναβιώνοντας σκηνικό μάχης  και μνήμες του  παρελθόντος. Τριακόσιοι (300) τραυματίες, σοβαρές καταστροφές σε κυβερνητικά κτίρια και πολλές προσαγωγές είναι ο πρώτος απολογισμός έπειτα από τρεις μέρες σφοδρών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στη Βοσνία.

Το κύμα των αντιδράσεων εκδηλώθηκε στο κροατικό-μουσουλμανικό τμήμα της χώρας. Ξεκίνησε από την πόλη Τούζλα, επεκτάθηκε στη Ζένιτσα και το Μόσταρ ενώ μαζική διαδήλωση έγινε στο Σαράγιεβο. Διαδήλωση χωρίς να καταγραφούν επεισόδια έγινε και στην σερβική πόλη Μπάνια – Λούκα.

Το εκρηκτικό μίγμα που δημιουργούν τα υψηλά ποσοστά ανεργίας τα οποία φτάνουν το 44% σε συνδυασμό με τα εκτεταμένα φαινόμενα διαφθοράς προκαλούν την οργή των Βόσνιων. Οι πρόσφατες απολύσεις σε εργοστάσια στην περιοχής της Τούζλα, όπου λειτουργεί σημαντική βιομηχανική ζώνη, πυροδότησαν τις διαδηλώσεις. Οργισμένοι διαδηλωτές πυρπόλησαν το προεδρικό μέγαρο στο Σαράγιεβο.

Στόχος, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, είναι η ανατροπή της παλιάς βοσνιακής ηγεσίας, της «εκθρόνισης» των Μίλοραντ Ντόντικ και του Μπεκίρ Ιζετμπέκοβιτς και της ενεργότερης παρέμβασης των «μεγάλων δυνάμεων» – εγγυητριών της Συνθήκης του Ντέϋτον (ΗΠΑ, Γερμανία) και κάποιων περιφερειακών συμμάχων τους στην περιοχή όπως είναι η Τουρκία και η Κροατία.

Η χρονική στιγμή που συμβαίνουν όλα αυτά θεωρείται σχεδόν ιδανική για τους σχεδιαστές της νέας πραγματικότητας στην περιοχή: όλα τα Βαλκάνια αυτή τη στιγμή διανύουν προεκλογική περίοδο, η Σερβία προσπαθεί να κερδίσει τη δική  της θέση στην Ευρώπη , οπότε και δεν μπορεί να έχει ενεργό ρόλο στις εξελίξεις στη Βοσνία ούτε και να αναστείλει τις εξελίξεις γύρω από την «ένταξη του Κοσσυφοπεδίο στις ευρωατλαντικές δομές».

Ο φόβος της Δύσης εξακολουθεί να είναι η «ρωσική κάθοδος» που στη Βοσνία ευνοείται από τον Ντόντικ και την Σερβική Δημοκρατία χωρίς όμως να έχει λύσει και το ζήτημα του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας στην περιοχή.

Οι πρώτες πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα των διοργανωτών των επεισοδίων στην Βοσνία-Ερζεγοβίνη, οδηγούν στους υπόγειους δρόμους μυστικών υπηρεσιών, συμμοριών, διαπλοκής και προσώπων με διαταραγμένο ψυχολογικό προφίλ. Όπως έχουμε δει πολλές φορές, και στην Ελλάδα, «κάποιος» χρησιμοποίησε το εκρηκτικό μείγμα της κοινωνικής δυσαρέσκειας και πυροδότησε μια ελεγχόμενη έκρηση.

Ενδιαφέρον έχει να αναγνώσει κανείς τις απόψεις του Αμερικανού Επιτετραμμένου στη Βοσνία κ. Νίκολας Χίλλ   καθώς και την επίσημη ανακοίνωση της Πρεσβείας των ΗΠΑ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Η Ελληνική Προεδρία βρίσκεται αντιμέτωπη με τις νέες εξελίξεις τόσο στα Δυτ. Βαλκάνια όσο και στη Ν.Α. Μεσόγειο (σύμφωνα με τους θεωρητικούς της γεωπολιτικής η Κύπρος και η Βοσνία είναι τα δύο άκρα ενός ενιαίου στρατηγικού χώρου) κάτι που η Τουρκία φαίνεται να αντιλαμβάνεται και προσπαθεί να το εκμεταλλευθεί προκειμένου να ισοσκελισθεί το κενό που έχει προκύψει από τα πολιτικά λάθη της Άγκυρας και τις νέες πρωτοβουλίες του διεθνούς παράγοντα τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην Κύπρο.

Η ελληνική διπλωματία πρέπει, επίσης, να αναλάβει πιο ενεργό ρόλο στα Βαλκάνια ως ευρωπαϊκη δύναμη σταθερότητας και προοπτικής με παραδοσιακούς δεσμούς αλλά και νέους  στόχους ανάπτυξης και σύγχρονης παρουσίας ανανεώνοντας την εικόνα της στους πληθυσμούς περιοχής πέρα από τα στερεότυπα και τις «τουριστικές θάλασσες του Βορρά». Μόνον έτσι θα καταστει εφικτή η δημιουργία μηχανισμού που θα αντισταθμίζει την δράση της Τουρκίας στην περιοχή!

Η Ελληνική Προεδρία  στην ΕΕ αποτελεί μία πρώτης τάξεως Εθνική ευκαιρία για να αναδειχθεί η «άλλη» εικόνα της χώρας προς τα «έξω» αλλά και να προωθηθεί προς τα «μέσα» η ευρωπαϊκή διάστασή της, έτσι όπως την οραματίσθηκαν όλοι εκείνοι οι Έλληνες που δεν έχουν σχέση με τα κομματικά ιερατεία και τις δομές της διαπλοκής που μας οδήγησαν στην απαξίωση και την εθνική κατάθλιψη.