Κορυφώνεται τα τελευταία 24ωρα η ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις

Κορυφώθηκε τα τελευταία 24ωρα η ένταση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις μετά την επιβολή κυρώσεων εκ μέρους της Ουάσιγκτον εις βάρος της Αγκυρας, με αφορμή τη συνεχιζόμενη κράτηση σε κατ’ οίκον περιορισμό του Αμερικανού πάστορα Αντριου Μπράνσον, τον οποίο η Τουρκία κατηγορεί ότι βρίσκεται πίσω από το αποτυχημένο πραξικόπημα πριν από δύο χρόνια και πως υποστηρίζει τους Κούρδους του ΡΚΚ. Η αντίδραση της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας ήταν εξαιρετικά οξεία, έμπλεη απειλών για αντίποινα. Το υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε την Ουάσιγκτον να ανακαλέσει την απόφαση για κυρώσεις εις βάρος των υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών, Αμντουλχαμίτ Γκιουλ και Σουλεϊμάν Σοϊλού αντιστοίχως. Ο Λευκός Οίκος, ειδικότερα, «πάγωσε» τα περιουσιακά στοιχεία και τις ιδιοκτησίες που ανήκουν στους δύο υπουργούς, κατηγορώντας τους για τη σύλληψη και φυλάκιση του Μπράνσον εδώ και 600 και πλέον ημέρες. Κατά τη συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο και Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στη Σιγκαπούρη υπήρξε μια απόπειρα να πέσουν οι τόνοι, αλλά ο πρώτος διεμήνυσε πως οι κυρώσεις αποτελούν απόδειξη ότι η Ουάσιγκτον παίρνει πολύ σοβαρά την υπόθεση Μπράνσον. Η Αγκυρα θεωρεί ότι ο Μπράνσον διατηρεί σχέσεις με το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν, τον εξόριστο ιμάμη από το 1999 στην Πενσιλβάνια, τον οποίο θεωρεί ως ιθύνοντα νου για το πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016 – κάτι το οποίο ο Γκιουλέν έχει κατηγορηματικά αρνηθεί.

«Η απόφαση, που ασεβώς παρεμβαίνει στο δικαστικό μας σύστημα, θα βλάψει σοβαρά τις εποικοδομητικές προσπάθειες για επίλυση των διμερών διαφορών», σχολίασε το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών σε ανακοίνωσή του. Ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, υπουργός Εξωτερικών της χώρας, έγραψε εξάλλου στο Τουίτερ: «Οι αμερικανικές προσπάθειες για επιβολή κυρώσεων εις βάρος δύο υπουργών μας δεν θα μείνουν αναπάντητες». Ο Γκιουλ δήλωσε στην εφημερίδα «Σαμπάχ» ότι δεν έχει ιδιοκτησία ή χρήματα εκτός Τουρκίας, επομένως η απόπειρα του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών να «παγώσει» τα περιουσιακά του στοιχεία δεν θα έχουν κάποια επίπτωση. Μπορεί πράγματι να μην υπάρχουν απτές επιπτώσεις από τις κυρώσεις, η λίρα όμως κατρακύλησε αυτήν την εβδομάδα σε ιστορικό χαμηλό με ισοτιμία πέντε έναντι ενός δολαρίου. Σύμφωνα με τον Βολφάνγκο Πίκολι (Teneo Intelligence) στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», ο Ερντογάν δεν μπορεί να αντέξει μια πλήρη εξέλιξη της κρίσης με τις ΗΠΑ, δεδομένης της εύθραυστης τουρκικής οικονομίας. Επιπλέον, η γερμανική «Χάντελσμπλατ» έγραψε ότι οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν την τουρκική οικονομία σε χρόνο μηδέν. Ο Μπράνσον, ο οποίος ήταν επικεφαλής προτεσταντικής εκκλησίας στη Σμύρνη, βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της πρωτόγνωρης τα τελευταία χρόνια αντιπαράθεσης μεταξύ δύο χωρών του ΝΑΤΟ. Η χριστιανική Δεξιά, σημαντικό κομμάτι της εκλογικής βάσης του Αμερικανού προέδρου, φαίνεται ότι ασκούσε επί μακρόν πιέσεις στον Ντόναλντ Τραμπ να επιλύσει το ζήτημα του Μπράνσον.

Δύο μέτρα και σταθμά

Η απάντηση της τουρκικής κυβέρνησης ήταν η επίκληση της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης στη χώρα, κάτι ωστόσο που η ίδια δεν φάνηκε να σέβεται στην περίπτωση των οκτώ Τούρκων στρατιωτικών. Πρόσφατα απειλούσε την Αθήνα: «Ο,τι και να κάνουν είναι καθήκον μας να βρούμε εκείνους τους οκτώ πραξικοπηματίες στρατιώτες της οργάνωσης του Γκιουλέν, να τους πακετάρουμε και να τους φέρουμε στην Τουρκία. Οπου και να πάνε». Μιλώντας την Τετάρτη, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε ότι η κυβέρνησή του δεν θα υποκύψει στην απειλητική γλώσσα των ΗΠΑ. «Δεν είναι δυνατόν να αποδεχθούμε από την Αμερική να σηκώνεται με αυτήν τη νοοτροπία σιωνιστή και να χρησιμοποιεί γλώσσα γεμάτη απειλές», προειδοποίησε. Οι σχέσεις της Τουρκίας και των ΗΠΑ, που διαθέτουν τους δύο μεγαλύτερους στρατούς του NATO, έχουν επιδεινωθεί εξαιτίας των διαφωνιών τους όσον αφορά τον πόλεμο στη Συρία, κυρίως εξαιτίας της υποστήριξης της Ουάσιγκτον στις κουρδικές Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG).

Νέα εμπλοκή με τα F-35

Εκτός από τις κυρώσεις, την ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο χωρών ήρθε να δυναμιτίσει ψηφοφορία στην αμερικανική Γερουσία, που απαγορεύει την πώληση των μαχητικών F-35 στην Τουρκία προτού το Πεντάγωνο συντάξει σχετική έκθεση εντός 90 ημερών. Η αναστολή παράδοσης των αεροσκαφών εντάχθηκε στο πλαίσιο του νομοσχεδίου για την εθνική άμυνα, συνολικού ύψους 717 δισ. δολ., που εγκρίθηκε με 87 ψήφους υπέρ έναντι 10 κατά. Η προαναφερθείσα έκθεση θα περιλαμβάνει αποτίμηση της συμμετοχής της Αγκυρας στο πρόγραμμα των F-35 με κριτήριο όμως και τους κινδύνους που εγκυμονεί η αγορά του ρωσικού αμυντικού συστήματος S-400.

Επικρίνοντας την Ουάσιγκτον για την προσπάθειά της να εξωθήσει την Τουρκία στη ματαίωση της αγοράς του ρωσικού συστήματος, ο υπουργός Εξωτερικών είπε ότι στο χειρότερο σενάριο, αν η Ουάσιγκτον όντως αποφασίσει να μην πουλήσει τα αεροσκάφη στην Αγκυρα, ουδείς μπορεί να εμποδίσει τη χώρα του να μην αγοράσει αεροσκάφη από μια τρίτη χώρα ή να τα παραγάγει η ίδια η Τουρκία. Η Τουρκία συμμετέχει ενεργά στο πρόγραμμα των F-35 από το 1999 με την τουρκική αμυντική βιομηχανία να παράγει ανταλλακτικά για τα συγκεκριμένα μαχητικά.