Κωνσταντίνος Φίλης: Τουρκικές εκλογές-Πρώτη αποτίμηση

Ο Ερντογάν διατήρησε σε εθνικό επίπεδο τις δυνάμεις του σε σχέση με τις αντίστοιχες αυτοδιοικητικές εκλογές του 2014, ωστόσο, η απώλεια μεγάλων μητροπολιτικών δήμων (με ή χωρίς την Κωνσταντινούπολη που ίσως κριθεί στο εκλογοδικείο) εμφανίζουν τα πρώτα σημάδια αμφισβήτησης κυρίως της οικονομικής πολιτικής του και καταδεικνύουν πως τελικά δεν είναι άτρωτος (αν και κερδίζει εκλογές για 15η συνεχόμενη φορά).

Ακόμη βέβαια δεν έχει καταφέρει η αντιπολίτευση να βρει ένα πρόσωπο που θα είναι ευθέως ανταγωνιστικό στον Τούρκο πρόεδρο αλλά έχει αρκετό χρόνο μέχρι τις επόμενες εκλογές (Ιούνιος 2023) για να εργαστεί σε αυτή την κατεύθυνση. Όπως χρόνο έχει και ο Ερντογάν για να διορθώσει τα (πολλά) κακώς κείμενα, ιδίως στην οικονομία.

Σε αυτή την κατεύθυνση, δεδομένης (ακόμη) της εξάρτησης της τουρκικής οικονομίας από τη Δύση και τα κεφάλαιά της, ο Ερντογάν θα χρειαστεί να χαμηλώσει τους τόνους και να αναζητήσει κοινούς παρανομαστές. Σημειωτέον, ότι σήμερα παρρεκλίνει εμφατικά από τη Δύση, όχι μόνο θεσμικά αλλά και στρατηγικά (αγορά S-400, κοινές περιπολίες με τη Ρωσία στη Συρία, κοινές επιθέσεις με το Ιράν εναντίον των Κούρδων), θεωρεί τη Δύση βαρίδι και σε υποχώρηση, αντιπαραβάλλει το Ισλάμ με τον χριστιανισμό και βλέπει ευκαιρίες για τη χώρα του στο μετα-δυτικό κόσμο.

Όμως, όπως αποδείχθηκε το περασμένο καλοκαίρι (υπόθεση πάστορα Μπράνσον και κυρώσεις από πλευράς ΗΠΑ) και γενικότερα από τη μείωση στις ΑΞΕ (Άμεσες Ξένες Επενδύσεις), ο Ερντογάν δεν θα καταφέρει να ανατάξει την οικονομία χωρίς κάποια συνεννόηση με τη Δύση -τα λεφτά του Κατάρ δεν αρκούν.

Ως προς την Ελλάδα:
Από τη μία, θεωρούμαστε ως χώρα μέσω της οποίας η Άγκυρα διαμηνύει τις προθέσεις της στη Δύση (ΗΠΑ και ΕΕ). Άρα, ενδέχεται να υπάρξει μερικώς θετικός αντίκτυπος, αν τελικά αποφασίσει να ρίξει γέφυρες προς τη Δύση. Εδώ τα δύο προβλήματα είναι, αφενός, η καχυποψία του Ερντογάν απέναντι στους δυτικούς τους εταίρους, αφετέρου, τυχόν πρόθεση των δυτικών να επαναρυμουλκήσουν την Τουρκία με παραχωρήσεις/διευκολύνσεις σε θέματα ενέργειας (ώστε να μη μείνει εκτός νυμφώνος) ή/και στο Κυπριακό.

Από την άλλη, ο τουρκικός αναθεωρητισμός δεν πρόκειται να τροποποιηθεί. Είναι χαρακτηριστικό και ανησυχητικό συνάμα ότι ο Τούρκος πρόεδρος όχι μόνο έχει υιοθετήσει την ανεκδιήγητη θέση της κεμαλικής αντιπολίτευσης για δήθεν 18+ τουρκικά νησιά που έχει καταλάβει η Ελλάδα, αλλά και η σύμπλευσή του με τον ακραίο Μπαχτσελί (πλέον συνοδοιπόρος του) τον καθιστά ακόμη πιο διεκδικητικό έναντί μας.

Τέλος, ενδεικτική της αλλαγής των οικονομικών δεδομένων και της “τιμωρίας” του Ερντογάν (η οποία σε άλλη περίπτωση θα έπρεπε να είναι συντριπτική) είναι πως ενώ σχεδόν τετραπλασίασε το ΑΕΠ της χώρας του τα τελευταία 15 χρόνια και αύξησε το κατά κεφαλή εισόδημα από τα 2500$ στα 12500 $, εδώ και μία πενταετία η πορεία είναι πτωτική (στα 9385 $ το 2018). Σε συνάρτηση με τις ανατιμήσεις στα προϊόντα (ψωμί 24,3%, γαλακτοκομικά 47,8%, λαχανικά 145%) και την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, η τιμωρία του Ερντογάν θα έπρεπε να είναι συντριπτική.

Αλλά, πέρα από τις μεθόδους και πρακτικές που χρησιμοποιεί (εκφοβισμός, διώξεις, εκκαθαρίσεις, κτλ), ακόμη “αντέχει” στις πιέσεις (κυρίως λόγω του ότι έβγαλε την πλατιά μάζα των πολιτών της Ανατολίας από την κοινωνική και οικονομική απομόνωση) και έχει πολιτικό απόθεμα. Αν, εντούτοις, δεν αντιμετωπίσει στη ρίζα τους τα δομικά προβλήματα της οικονομίας (με δύσκολα και αντιλαϊκά μέτρα) με μία πιο συναινετική πολιτική εντός και εκτός της χώρας, τότε η οικονομία από ισχυρό ατού θα εξελιχθεί σε αχίλλειο πτέρνα. Και τότε θα γίνει πιο νευρικός και επιθετικός.