Ιστορικές ευθύνες. Του Αλέξη Παπαχελά

Υπάρχει περίπτωση να έχουμε το καλοκαίρι ένα δημοψήφισμα για το αν θέλουμε η χώρα να παραμείνει στην Ευρωζώνη ή όχι; Το σενάριο αυτό κυκλοφορεί με μεγάλη ένταση τον τελευταίο καιρό, εντός κι εκτός Ελλάδος. Ορισμένοι πιστεύουν ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη συνωμοσία, που έχει στόχο να φτάσει η χώρα στο χείλος του γκρεμού και να τεθεί το δημοψήφισμα μέσα σε συνθήκες έντονου αντιευρωπαϊσμού. Στοιχεία που να στηρίζουν τη θεωρία αυτή δεν έχουμε δει. Μερικές φορές, μάλιστα, έχει κανείς την αίσθηση ότι είναι προϊόν δικαιολογημένων ανησυχιών, που απέχουν όμως λίγο από το να γίνουν ψυχώσεις, όσων βλέπουν τη χώρα να απομακρύνεται θεσμικά και πολιτισμικά από την Ευρώπη. Εξάλλου, είναι εξαιρετικά δύσκολο να φανταστεί κάποιος έναν πολιτικό ηγέτη που θα αναλάβει την ευθύνη μιας νέας ελληνικής τραγωδίας, με ασύλληπτες γεωπολιτικές συνέπειες. Οι ευθύνες θα είναι ιστορικές γιατί, πέραν των άλλων, οι συνέπειες θα στιγματίσουν δύο και τρεις γενιές, όπως ακριβώς συνέβη με την πτώχευση του 1893.

Το λόμπι της δραχμής δεν σταμάτησε, βέβαια, να λειτουργεί μετά τις δύο ήττες που υπέστη, μία το 2012 στις δεύτερες εκλογές και μία μετά το δημοψήφισμα του 2015. Ισχυροί επιχειρηματίες, που χρωστούν πολλά μέσα και έχουν ακόμη περισσότερα «παρκαρισμένα» έξω, δεν το βάζουν κάτω. Με κάθε ευκαιρία διαλαλούν την άποψή τους. Και για να είμαστε ειλικρινείς, πολιτικοί που είναι πιο κοντά στον «πλανήτη Δραχμή» από ό,τι στον «πλανήτη Ευρώ» στελεχώνουν όλα τα κόμματα, ανεξαιρέτως. Μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης είναι πάλι πολύ θυμωμένο, σχεδόν όσο και το 2011-12. Με μία διαφορά: τώρα πέρα από τους απελπισμένους, που θεωρούν ότι δεν έχουν τίποτα να χάσουν ακόμη και αν η χώρα πέσει στην άβυσσο, έχουμε και ένα ολοένα και διογκούμενο τμήμα της μεσαίας τάξης που προσχωρεί στο στρατόπεδο της απελπισίας. Οι παραλογισμοί με τους φόρους και τις εισφορές έχουν εξαγριώσει πολύ κόσμο.

Το δημοψήφισμα και το σενάριο της δραχμής ελλοχεύουν ως κίνδυνοι με τη μορφή του ατυχήματος ή του «γλυκού τέλματος». Το ατύχημα μπορεί να προκληθεί εάν δεν κλείσει η αξιολόγηση μέχρι το καλοκαίρι, βυθιστεί πάλι η οικονομία, αρχίσει η κατάρρευση των τραπεζών και οδηγηθούμε σε εκλογές όταν η κατάσταση δεν θα σώζεται. Το φάντασμα του νέου εκλογικού νόμου θα πλανάται πάνω από τη χώρα σε αυτή την περίπτωση. Το ατύχημα της δραχμής μπορεί να επισυμβεί από μια μεγάλη περίοδο ακυβερνησίας, όταν ο λογαριασμός θα μεγαλώνει και οι Ευρωπαίοι θα χάνουν την υπομονή τους. Το άλλο σενάριο είναι να βυθιστούμε γλυκά γλυκά σε ένα τέλμα και στο τέλος ο κ. Τσίπρας να μας θέσει το ερώτημα, εάν θέλουμε να συνεχίσουμε να ταξιδεύουμε με δέκα μποφόρ σε ένα σαπιοκάραβο ή εάν προτιμάμε να πέσουμε στη θάλασσα και να δοκιμάσουμε την τύχη μας.

Το χαρτί για να αποφασίσουμε, καθώς και τη διατύπωση του σχετικού ερωτήματος, θα αναλάμβαναν, μετά χαράς, εκείνοι που από καιρό θέλουν να αποφασίσουμε μόνοι μας να φύγουμε από την Ευρωζώνη, με πρώτο τον κ. Σόιμπλε.

Δεν πιστεύω ότι θα του κάνουμε το χατίρι στο τέλος. Κάθε μήνας, όμως, που θα περνάει, με την αξιολόγηση σε εκκρεμότητα και την αβεβαιότητα να βαθαίνει, ο κίνδυνος του ατυχήματος θα μεγαλώνει. Βρεθήκαμε πάλι σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι.