Είναι η Τουρκία αξιόπιστος ενεργειακός εταίρος ;

Tα δυο μεγάλα στοιχήματα της κυβέρνησης της Άγκυρας αποτελούν η εκμετάλλευση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας και η διαφοροποίηση των πηγών του ενεργειακού εφοδιασμού της. Ο στόχος είναι διττός, από τη μια να καταφέρει να ικανοποιήσει τις ενεργειακές της ανάγκες  και από την άλλη να υλοποιήσει τη φιλοδοξία της να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο Ανατολής και Δύσης. Όμως το θέμα είναι αν η Άγκυρα μπορεί να αποτελέσει έναν αξιόπιστο ενεργειακό εταίρο.  Να υιοθετήσει μια πολιτική που θα αποφεύγει τις εντάσεις με τις χώρες που θα συνεργαστεί προκειμένου να εκπληρώσει το ρόλο που οραματίζεται.

Η ισλαμική κυβέρνηση της Άγκυρας γνωρίζει πολύ καλά ότι το πλεονέκτημα στον τομέα της ενεργείας θα ενισχύσει το διεθνές προφίλ της και θα την καταστήσει μια σημαντική περιφερειακή δύναμη. H Τουρκία επιδιώκει να εμφανιστεί ως κόμβος μεταξύ των ευρωπαίων καταναλωτών στη Δύση και των προμηθευτών πετρελαίου και φυσικού αερίου της Κεντρικής Ασίας.

Ο ενεργειακός ρόλος της Τουρκίας ενισχύεται ακόμα περισσότερο και από τον προτεινόμενο φυσικό αγωγό μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, τον αποκαλούμενο Turkish Stream (θα διέρχεται από τη Μαύρη Θάλασσα) που προτάθηκε από το ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο συγκεκριμένος αγωγός θα καταλήγει στα ελληνό-τουρκικά σύνορα και αποτελεί ιδέα αντικατάστασης του South Stream που εγκαταλείφθηκε από τη Μόσχα.

Η Τουρκία εξαιτίας της γεωπολιτικής της θέσης διαθέτει ήδη ένα μεγάλο δίκτυο αγωγών (Μπακού- Τιφλίδα- Τσεϊχάν, Κιρκούκ- Τσεϊχάν, Ελλάδα- Τουρκία) και κινείται για να το διευρύνει με νέες οδούς μεταφοράς ενεργείας. H Άγκυρα στο πλαίσιο αυτό έχει υπογράψει με το Αζερμπαϊτζάν συμφωνία για την κατασκευή του Trans-Anatolia (ΤΑΝΑP) για να μεταφέρει το φυσικό αέριο της Κασπίας στην τουρκική επικράτεια.

Η υλοποίηση του ΤΑΝΑP θα κοστίσει 7 δις. δολάρια και η αρχική δυνατότητα μεταφοράς φυσικού αερίου υπολογίζεται σε 16 δις. κυβικά μέτρα (bcm) το χρόνο που μπορεί να αυξηθεί και σε 31 bcm. O TAΝΑP αποτελεί μέρος του Southern Gas Corridor (του σχεδίου της ΕΕ για την μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο) και θα συνδέει το αζέρικο πεδίο φυσικού αερίου Shah Deniz με την Ευρώπη μέσο του σχεδιαζόμενου Trans Adriatic Pipeline (TAP).

Εξίσου σημαντικός θεωρείται για τα τουρκικά ενεργειακά συμφέροντα και ο αγωγός φυσικού αερίου Ταμπρίζ – Άγκυρας που συνδέει το Ιράν με την Τουρκία και της δίνει την ευκαιρία να επωφεληθεί από την εξαγωγή ενεργειακών πηγών από το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Μια συμφωνία ΗΠΑ – Ιράν θα του δώσει την ευκαιρία να διαδραματίσει το δικό του ρόλο στην ενεργειακή σκακιέρα της Ευρώπης.

H Τουρκία στο πλαίσιο της διαφοροποίησης των ενεργειακών πηγών έχει συνάψει στενές σχέσεις και με την Κουρδική Περιφερειακή Κυβέρνηση (KRG) του Βορείου Ιράκ για να αποκτήσει πρόσβαση σε ενεργειακές πηγές. Ο στόχος της Άγκυρας είναι να προμηθευτεί πετρέλαιο και φυσικό αέριο σε σχετικά ανταγωνιστικές τιμές. Η KRG αναμένεται σύμφωνα με τη Hurriyet Daily News να αυξήσει τις εξαγωγές πετρελαίου στην Τουρκία σε πάνω 625.000 βαρέλια τη μέρα.

Η συμφωνία Αμπρίλ και Βαγδάτης αναφέρει ότι η περιφερειακή κουρδική κυβέρνηση πρέπει να εξάγει στην Τουρκία 250.000 βαρέλια τη μέρα και το Κιρκούκ 300.00 βαρέλια τη μέρα υπό την επιτήρηση της ομοσπονδιακής ιρακινής εταιρείας SOMO. Παράλληλα η Τουρκία αναζητεί και αγορές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) για διαφοροποιήσει τις πηγές εφοδιασμού της και να ικανοποιήσει τις ανάγκες της. Η κυβέρνηση της Άγκυρας αγόρασε πρόσφατα LNG από την Αλγερία και τη Νιγηρία με τη σύναψη μακρό-πρόθεσμων συμφωνιών.

Η Τουρκία οραματίζεται να γίνεi ενεργειακός κόμβος Δύσης – Ανατολής αλλα αυτό απαιτεί μια ευέλικτη εξωτερική πολιτική με τις χώρες που θα συνεργαστεί. Αντίθετα ο ισλαμιστής πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν έχει επιλέξει την άσκηση μιας επιθετικής πολιτικής βασισμένης στη στρατηγική του «νέο-Οθωμανισμoύ» και στη μεγαλομανία του.

Η Τουρκία δεν θεωρείται πλέον η κοσμική χώρα που ήταν πριν το ισλαμικό ΑΚP αναλάβει την εξουσία και καταφέρει να κυριαρχήσει σε όλα τα «κάστρα» του κοσμικού κατεστημένου. Δείχνει να απομακρύνεται από την Ευρώπη και να μην είναι τόσο πρόθυμη να ενταχθεί στους κόλπους της ΕΕ όπως ήταν στο παρελθόν. Παράλληλα από τη στιγμή που ακολουθεί και μια ισλαμική ατζέντα στην εξωτερική της πολιτική (υποστηρίζει τις ισλαμικές εξτρεμιστικές ομάδες στο εμφύλιο της Συρίας) τίθεται και θέμα ταύτισης συμφερόντων και με Ευρώπη και με ΗΠΑ και με Ρωσία.