Ιαπωνία: Η επιστροφή της στρατιωτικής ισχύος του Ανατέλλοντος Ήλιου

Η αυτοκρατορική Ιαπωνία αποτέλεσε την ασιατική υπερδύναμη που αντιτέθηκε στις ΗΠΑ κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο- ωστόσο, η τελική της ήττα, που «σφραγίστηκε» με τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, άλλαξε το πρόσωπο της χώρας σε πάρα πολλά επίπεδα. Η ηττημένη αυτοκρατορία δεσμεύτηκε να μην αποτελέσει στρατιωτική απειλή ξανά, διαμορφώνοντας τις ένοπλες δυνάμεις της στο πλαίσιο ενός καθαρά αμυντικού δόγματος.

Ωστόσο, η «γειτονιά» της Ιαπωνίας ήταν πάντα «επικίνδυνη»: Κατά τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου ήταν κοντά τόσο στη Σοβιετική Ένωση όσο και στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, ενώ η Βόρεια Κορέα παραδοσιακά συνιστούσε έναν «παίκτη»- λόγο προβληματισμού για την ευρύτερη περιοχή. Ως εκ τούτου, με όλο το φιλειρηνικό προφίλ και στάση των ιαπωνικών κυβερνήσεων, ουδέποτε έπαυσαν να υπάρχουν φωνές που καλούσαν σε επανεξοπλισμό/ επαναστρατιωτικοποίηση. Και οι εξελίξεις των τελευταίων ετών, με την άνοδο της Κίνας (που φιλοδοξεί να αποτελέσει και στρατιωτική υπερδύναμη) αλλά και τη μόνιμη απειλή κλιμάκωσης στην Κορέα, οδήγησαν σε μια πορεία που πρόσφατα είχε ως αποτέλεσμα την έγκριση από την κάτω Βουλή νομοθεσίας περί εθνικής άμυνας και ασφάλειας του πρωθυπουργού, Σίνζο Άμπε, που αλλάζει τα δεδομένα στο ιαπωνικό Σύνταγμα όσον αφορά στον ειρηνιστικό χαρακτήρα του: Πλέον είναι δυνατή η αποστολή/ χρήση των Δυνάμεων Αυτοάμυνας (JSDF) εκτός της ιαπωνικής επικράτειας, προς συνδρομή συμμαχικής χώρας.

Ο Σίνζο Άμπε είναι γνωστός υπέρμαχος της πιο «σκληρής» γραμμής απέναντι στις εξωτερικές απειλές, οπότε και δεν επρόκειτο ακριβώς για έκπληξη. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, έντονες ήταν οι αντιδράσεις στη χώρα – με διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες από αυτούς που αντιτίθενται σε αυτό που θεωρούν ως ενίσχυση του ρόλου της Ιαπωνίας στη διεθνή σκηνή.

Ο αμυντικός χαρακτήρας και το ειρηνιστικό Σύνταγμα, βεβαίως, δεν σήμαιναν ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Ιαπωνίας ήταν ποτέ «χωρίς δόντια»: Ένα έθνος με μακρά πολεμική παράδοση, η οποία μπόρεσε επί Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου να αντιμετωπίσει επί ίσοις όροις την στρατιωτική ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών, και βρίσκεται σε μια «επικίνδυνη» περιοχή, προφανώς και έπαιρνε- και συνεχίζει να παίρνει- στα σοβαρά την εθνική κυριαρχία του.

Η ιαπωνική στρατιωτική ισχύς επί της παρούσης

Στρατός Ξηράς

Ο στρατός (JGSDF) έχει προσωπικό 150.000 ατόμων. Διαθέτει δύο βασικούς πυλώνες εφεδρείας: τον βραχίονα ταχείας αντίδρασης και τον κύριο κλάδο των εφέδρων. Σε τακτικό επίπεδο, διαθέτει μια τεθωρακισμένη μεραρχία, οκτώ μεραρχίες πεζικού, έξι ταξιαρχίες πεζικού μία αερομεταφερόμενη ταξιαρχία, μία ταξιαρχία πυροβολικού, δύο ταξιαρχίες αεράμυνας, τέσσερις ταξιαρχίες μηχανικού και μία ταξιαρχία ελικοπτέρων. Στο οπλοστάσιό του περιλαμβάνονται περίπου 670 κύρια άρματα μάχης (Type 10, Type 90, Type 74), γύρω στα 700 ΤΟΜΠ (τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού) και περίπου 2.100 ελαφρύτερα τεθωρακισμένα (περιλαμβανομένων οχημάτων αναγνώρισης, ΤΟΜΑ κ.α). Το όπλο του πυροβολικού διαθέτει γύρω στα 200 αυτοκινούμενα πυροβόλα (Type 99 των 155 χιλιοστών, Μ110) και ικανό αριθμό ΠΕΠ (πολλαπλών εκτοξευτών πυραύλων- περίπου 100 MLRS). Η αεροπορία στρατού διαθέτει επιθετικά ελικόπτερα Apache (13), Cobra (88), καθώς και ποικιλία άλλων τύπων.

Πολεμικό Ναυτικό

Το πολεμικό ναυτικό του Ανατέλλοντος Ηλίου ανάγεται στη μακρά και περήφανη ναυτική παράδοση μιας ιστορικά θαλασσοκράτειρας δύναμης. Στο οπλοστάσιό του JSMDF (κληρονόμου του Αυτοκρατορικού Ιαπωνικού Ναυτικού) περιλαμβάνονται 124 σκάφη και 373 αεροσκάφη, με επίσημη δύναμη προσωπικού 50.000. Η χώρα διαθέτει την έβδομη μεγαλύτερη ΑΟΖ στον κόσμο, και για την προστασία της, το JMSDF είναι η πέμπτη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στον κόσμο, και διακρίνεται για τις υψηλές του επιδόσεις στους τομείς του ανθυποβρυχιακού πολέμου και της ναρκαλιείας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δόγμα του ιαπωνικού ναυτικού, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, το εντάσσει «παραδοσιακά» σε στενή συνεργασία με το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ.

Στο οπλοστάσιό του υπάρχουν σκάφη (αντιτορπιλικά και φρεγάτες) με το αντιαεροπορικό/ αντιπυραυλικό σύστημα Aegis, ενώ οι ισχυρότερες και μεγαλύτερες μονάδες του είναι τα τρία «ελικοπτεροφόρα αντιτορπιλικά» (στην ουσία ελικοπτεροφόρα/ ελαφρά αεροπλανοφόρα): ένα κλάσης Izumo (27.000 τόννοι εκτόπισμα) και δύο κλάσης Hyuga (19.000 τόννοι εκτόπισμα)- καθώς και ένα ελικοπτεροφόρο αντιτορπιλικό κλάσης Shirane (πιο κοντά στην «κλασική» έννοια του αντιτορπιλικού- προορίζεται για αντικατάσταση από την κλάση Izumo στο προσεχές μέλλον). Σημειώνεται ότι το ιαπωνικό Σύνταγμα (Άρθρο 9) απαγορεύει την απόκτηση διηπειρωτικών πυραύλων, στρατηγικών βομβαρδιστικών και «επιθετικών αεροπλανοφόρων» (εξ ου και η ιδιαίτερη μέριμνα όσον αφορά στον «ορισμό» των προαναφερθέντων μονάδων).

Όσον αφορά στις υπόλοιπες μεγάλες μονάδες επιφανείας, το ιαπωνικό ναυτικό χρησιμοποιεί τον ορισμό «αντιτορπιλικά», αν και στη λίστα (37 στο σύνολο) περιλαμβάνονται και μικρότερου μεγέθους σκάφη που αντιστοιχούν περισσότερο σε φρεγάτες. Ειδικότερα, περιλαμβάνονται 2 αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων πυραύλων κλάσης Atago (σύστημα Aegis), 4 κλάσης Kongo (Aegis), 2 κλάσης Hatakaze, 4 κλάσης Akizuki, 5 κλάσης Takanami, 9 κλάσης Murasame, 8 κλάσης Asagiri (ελαφρά αντιτορπιλικά- φρεγάτες) και 3 κλάσης Hatsuyuki (ελαφρά αντιτορπιλικά- φρεγάτες). Σε αυτά προστίθενται 3 κορβέτες κλάσης Abukuma και 27 ναρκαλιευτικά, καθώς και τρία μεγάλα σκάφη LST (landing ship tank- αμφίβιας επίθεσης πρακτικά, αν και το δόγμα υποτίθεται ότι έχει να κάνει είτε με την ενίσχυση συμμαχικών θέσεων από θάλασσα, είτε με την ανακατάληψη ιαπωνικού εδάφους που έχει καταληφθεί, και όχι με την επίθεση κατά εχθρικής επικράτειας) κλάσης Osumi, που επίσης διαθέτουν καταστρώματα απο/προσγείωσης ελικοπτέρων, παραπέμποντας εμφανισιακά σε ελαφρά αεροπλανοφόρα/ ελικοπτεροφόρα. Όσον αφορά στον στόλο των υποβρυχίων, αποτελείται από 16 σκάφη, κλάσης Soryu και Oyashio (με προοπτική για 22 στο κοντινό μέλλον)- κάποια από τα πιο προηγμένα ηλεκτροκίνητα σκάφη που υπάρχουν στον κόσμο αυτή τη στιγμή.

Τα αεροπορικά μέσα του ιαπωνικού πολεμικού ναυτικού περιλαμβάνουν ένα μεγάλο εύρος αεροπλάνων και ελικοπτέρων ναυτικής συνεργασίας, περιπολίας, ανθυποβρυχιακού πολέμου, έρευνας και διάσωσης κλπ: Συνολικά πρόκειται για 237 αεροσκάφη σταθερών πτερύγων και 136 ελικόπτερα, τύπων όπως Lockheed P-3 Orion, Kawasaki P-1, Mitsubishi SH-60, CH-53 Super Stallion κ.α.

Πολεμική Αεροπορία

Η JASDF διαθέτει προσωπικό περίπου 50.000, με 777 αεροσκάφη, εκ των οποίων τα 373 είναι μαχητικά. Την αιχμή του δόρατος αποτελεί ένα από τα κορυφαία βαρέα μαχητικά όλων των εποχών: το F-15 (υποκατηγορίες F-15J και F-15DJ, ειδικά για την Ιαπωνία), με 199 μονάδες συνολικά. Πλαισιώνονται από 78 Mitsubishi F-2 (βασισμένο στο F-16) και 71 F-4 Phantom II. Στο οπλοστάσιο αναμένεται να ενταχθεί και το F-35 Lightning II. Στην κατηγορία των αεροσκαφών AWACS (Airborne Warning and Control System-ιπτάμενα ραντάρ) υπάρχουν 4 Boeing 767 (E-767) και 13 Ε-2C Hawkeye. Όσον αφορά στις δυνατότητες εναέριου ανεφοδιασμού, καλύπτονται από 5 αεροσκάφη (KC-767, KC-130). Στα μεταγωγικά, οι απαιτήσεις καλύπτονται από 15 C-130, 3 NAMC YS-11, 2 Kawasaki C-2 και 26 Kawasaki C-1, καθώς και από 16 ελικόπτερα Ch-47J (Chinook) και 35 UH-60J (Black Hawk).

Όσον αφορά στις υποδομές αεράμυνας, η JASDF διατηρεί ένα δίκτυο εγκαταστάσεων ραντάρ και κέντρα διεύθυνσης αεράμυνας σε όλη τη χώρα- γνωστό ως Basic Air Defense Ground Environment. Βασικός πυλώνας της ιαπωνικής αντιαεροπορικής/ αντιπυραυλικής άμυνας είναι το σύστημα Patriot (PAC-2 και PAC-3).

Οι απειλές και το ιαπωνικό Σύνταγμα

Πέραν της μεγάλης έμφασης που δίνεται στον τομέα του ναυτικού, η Ιαπωνία δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον τομέα της αντιβαλλιστικής άμυνας, λόγω της απειλής που προκύπτει από το πυραυλικό οπλοστάσιο της Βόρειας Κορέας. Ωστόσο, ο κύριος προβληματισμός για τις ιαπωνικές ένοπλες δυνάμεις είναι η αυξανόμενη στρατιωτική ισχύς της Κίνας. Σημειώνεται η ψήφιση της προαναφερθείσας νομοθεσίας εξόργισε τη Λαϊκή Δημοκρατία, η οποία κατηγόρησε την Ιαπωνία ότι υπονομεύει την ειρήνη και ασφάλεια στην περιοχή, επιτρέποντας στις ένοπλες δυνάμεις της να διεξάγουν πολεμικές επιχειρήσεις εκτός της ιαπωνικής επικράτειας. Το επίσημο ειδησεογραφικό πρακτορείο του Πεκίνου, Xinhua, χαρακτήρισε την εξέλιξη ως «εφιαλτικό σενάριο».

Σημειώνεται ότι το μεταπολεμικό Σύνταγμα της Ιαπωνίας απαγορεύει στη χώρα να χρησιμοποιεί στρατιωτική ισχύ, παρά μόνο σε περιπτώσεις αυτοάμυνας. Οι αλλαγές τις οποίες επιδιώκει η κυβέρνηση του Σίνζο Άμπε (πρέπει να εγκριθούν και από την άνω Βουλή, θα αλλάξουν τα δεδομένα έτσι ώστε οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας να είναι σε θέση να επιχειρούν εκτός επικράτειας, όταν ισχύουν τα εξής:

• -όταν η Ιαπωνία ή κάποιος στενός σύμμαχος δέχεται επίθεση και αυτό απειλεί την επιβίωση της Ιαπωνίας, αποτελώντας άμεσο και ξεκάθαρο κίνδυνο για τον ιαπωνικό λαό
• -όταν δεν υπάρχουν άλλα διαθέσιμα μέσα για την αντιμετώπιση της επίθεσης
• -η χρήση ισχύος πρέπει να είναι η ελάχιστη δυνατή

Σημειώνεται ωστόσο ότι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της αυτοάμυνας και ενός πιο επιθετικού δόγματος είναι λεπτή και μάλλον ασαφής σε κάποιες περιπτώσεις: Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τομέας των ναυτικών επιχειρήσεων, όπου η προστασία της κυριαρχίας μιας χώρας, για να γίνει αποτελεσματικά, πρέπει να «ξεκινά» πολύ μακριά από τις ακτές της. Όπως υπογραμμίζεται σε σχετικό δημοσίευμα του BBC, η Ιαπωνία συνεργάζεται στενά με τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ, οπότε και είναι λογικά να ακολουθούνται παρεμφερή δόγματα και παράμετροι.