Η τουρκική αμφισβήτηση της Γαύδου το 1996 και οι επικείμενες έρευνες νότια της Κρήτης

Του Λάμπρου Τζούμη

Σύμφωνα με δημοσιεύματα μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται να υπογραφούν οι συμβάσεις παραχώρησης των δικαιωμάτων για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε δύο περιοχές νότια της Κρήτης, μεταξύ του ελληνικού δημοσίου και της κοινοπραξίας «Total – ExxonMobil – Ελληνικά Πετρέλαια ΕΛΠΕ».

Στην περιοχή που πρόκειται να διεξαχθούν οι έρευνες, βρίσκεται και το νησί Γαύδος, το οποίο υπάγεται στο νομό Χανίων, απέχει 22 ναυτικά μίλια από τη Χώρα Σφακίων, έχει έκταση μόλις 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελεί το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός του νησιού ανέρχεται στους 152 κατοίκους.

Στις τουρκικές αμφισβητήσεις στη θαλάσσια περιοχή πέριξ της Κρήτης, εντάσσονται επίσης αριθμός νησιών και βραχονησίδων όπως η Χρυσή, το Κουφονήσι, κ.λπ.

Τον Ιούνιο του 1996, κατά τη διάρκεια της νατοϊκής άσκησης «Dynamic-Mix», η Τουρκία εντελώς ξαφνικά και αναίτια έθεσε θέμα εξαίρεσης από την άσκηση της νήσου Γαύδου, ως περιοχή ακαθορίστου κυριότητας. Είχε προηγηθεί η κρίση των Ιμίων και η έκδοση ενός εγχειριδίου από τις τουρκικές ακαδημίες πολέμου, με το οποίο η Άγκυρα είχε φέρει στην επιφάνεια τη θεωρία περί «γκρίζων» ζωνών. Κατά την άποψη της Τουρκίας, ένας μεγάλος αριθμός νησιών, νησίδων και βραχονησίδων, τα περισσότερα από τα οποία είναι μέρος μικρών νησιωτικών συμπλεγμάτων, θεωρούνται περιοχές αμφισβητούμενης ιδιοκτησίας. Στα υπόψη νησιά συμπεριλαμβάνονται και δέκα οκτώ, τα οποία είναι κατοικημένα, μεταξύ αυτών και η Γαύδος. Στις τουρκικές αμφισβητήσεις στη θαλάσσια περιοχή πέριξ της Κρήτης, εντάσσονται επίσης αριθμός νησιών και βραχονησίδων όπως η Χρυσή, το Κουφονήσι, κ.λπ. Η διεύρυνση της τουρκικής αμφισβήτησης προκαλεί εντύπωση, με δεδομένο ότι τα νησιά αυτά απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα από τα τουρκικά παράλια και άρα το «επιχείρημα» της γειτνίασης δεν ισχύει. Το τουρκικό αφήγημα είναι ότι όταν η Κρήτη παραχωρήθηκε στην Ελλάδα με τη Συνθήκη του Λονδίνου το 1913, τα νησιά και οι βραχονησίδες που βρίσκονται γύρω από το νησί, δεν αναφέρονται ονομαστικά. Aυτό οδηγεί στο συμπέρασμα κατά την άποψη της Τουρκίας ότι αποτελούν πρώην οθωμανικά εδάφη «που τελούν υπό ελληνική κατοχή» ή περιοχές «ακαθορίστου κυριαρχίας», των οποίων το καθεστώς εκκρεμεί.

Στην εν λόγω περιοχή, με βάση γεωλογικές έρευνες, υπάρχουν επίσης σημαντικά αποθέματα υδριτών ή αλλιώς παγωμένου φυσικού αερίου, που είναι μόρια μεθανίου εγκλωβισμένα μέσα σε κρυσταλλική δομή που μοιάζει με αυτή του πάγου

Πριν ένα χρόνο περίπου, όταν ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα στο οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ, ο μόνιμος αντιπρόσωπος της Τουρκίας στον ΟΗΕ απέστειλε επιστολή προς το Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού, με την οποία αμφισβητούσε σχεδόν όλη την κυπριακή ΑΟΖ και την ελληνική υφαλοκρηπίδα, νότια της Κρήτης και μέχρι το Καστελόριζο. Η περιοχή αυτή που εφάπτεται βορειοδυτικά της ΑΟΖ της Κύπρου, επονομαζόμενη και ως «Λεκάνη του Ηροδότου», παρουσιάζει υψηλές πιθανότητες εντοπισμού υδρογονανθράκων. Στην εν λόγω περιοχή, με βάση γεωλογικές έρευνες, υπάρχουν επίσης σημαντικά αποθέματα υδριτών ή αλλιώς παγωμένου φυσικού αερίου, που είναι μόρια μεθανίου εγκλωβισμένα μέσα σε κρυσταλλική δομή που μοιάζει με αυτή του πάγου. Τα αποθέματα αυτά για την ώρα αποκαλούνται «μη συμβατικά», διότι η εκμετάλλευσή τους προς το παρόν δεν είναι δυνατή, θεωρείται όμως ότι αποτελούν «κοιτάσματα της επόμενης εικοσαετίας».

Κατόπιν όσων προαναφέρθηκαν, το επόμενο διάστημα στην περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, προοιωνίζονται εξελίξεις με δεδομένο ότι η Τουρκία έχει κάνει μια επένδυση ύψους περίπου 1 δις δολαρίων σε ερευνητικά σκάφη, μεταξύ αυτών και το γεωτρύπανο με τη συμβολική ονομασία Φατίχ (δηλ. Πορθητής) και έχει προαναγγείλει ότι μέσα στο Φθινόπωρο θα ξεκινήσει γεωτρήσεις, χωρίς να έχει προκαθορίσει την περιοχή. Τέλος να επισημανθεί, ότι πριν λίγες μέρες το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρεται ότι λήφθηκε απόφαση να χρησιμοποιηθεί κάθε μέσο δηλ. διπλωματική και στρατιωτική ισχύς, για την εξασφάλιση των δικαιωμάτων της Τουρκίας στο Αιγαίο και την Ν.Α. Μεσόγειο.