Η Σρεμπρένιτσα ως πολιτικό εργαλείο της Μόσχας στα Βαλκάνια

Απευθυνόμενος σε εκπροσώπους ρωσικών ινστιτούτων και ιδρυμάτων σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στα μέσα Σεπτεμβρίου, ο επικεφαλής μιας επιτροπής για τη Σρεμπρένιτσα που δημιουργήθηκε από τη Σερβοκρατούμενη οντότητα της Βοσνίας Republika Srpska δήλωσε ότι δεν υπήρξε γενοκτονία Βοσνίων τον Ιούλιο του 1995.

Μιλώντας μέσω βιντεοσύνδεσης στη Μόσχα, ο Ισραηλινός ιστορικός Γκίντεον Γκρέιφ – η επιτροπή του οποίου συνέταξε μια έκθεση για τη Σρεμπρένιτσα για τις αρχές της Δημοκρατίας Σέρπσκα , η οποία αθώωσε τις σερβοβόσνιες δυνάμεις για γενοκτονία – απέρριψε τις ετυμηγορίες που εκδόθηκαν από διεθνή δικαστήρια.

«Τα ευρήματα του Δικαστηρίου [Χάγης] σχετικά με τη γενοκτονία δεν θα αντέξουν στη δοκιμασία του χρόνου, επειδή η επιτροπή [της Δημοκρατίας Σέρπσκα] είναι πεπεισμένη ότι τα εγκλήματα στη Σρεμπρένιτσα δεν μπορούν να θεωρηθούν γενοκτονία», ισχυρίστηκε ο Γκρέιφ στην ομιλία του, η οποία μεταδόθηκε διαδικτυακά. Υποστήριξε ότι ο όρος γενοκτονία «θα έχανε το νόημά του» εάν εφαρμοζόταν στη Σρεμπρένιτσα.

Αρκετές εβδομάδες μετά τη συνάντηση, μια άλλη διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα στις αρχές Οκτωβρίου, με επίκεντρο το έργο της επιτροπής της Σρεμπρένιτσα με επικεφαλής τον Γκρέιφ και μια άλλη επιτροπή που συστάθηκε από την κυβέρνηση της Δημοκρατίας Σέρπσκα για να εξετάσει τα εγκλήματα πολέμου κατά των Σέρβων στο Σεράγεβο.

Οι δύο εκδηλώσεις διοργανώθηκαν από το Διεθνές Ινστιτούτο Ανάπτυξης Επιστημονικής Συνεργασίας, MIRNaS, έναν οργανισμό που ιδρύθηκε από διάφορα ρωσικά πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένου του διάσημου Κρατικού Πανεπιστημίου της Μόσχας, στο οποίο συμμετέχουν πολλοί ερευνητές και καθηγητές σε ρωσικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Ο Λεονίντ Ντρατσέφσκι, εκτελεστικός διευθυντής του Ταμείου Γκορτσάκοφ, το οποίο υποστήριξε την εκδήλωση, είπε στην εισαγωγική του ομιλία ότι η συζήτηση είχε «μεγάλη σημασία» για την κατανόηση της ιστορίας των τελευταίων τριών δεκαετιών.

Ο Ντρατσέφσκι πρόσθεσε ότι ήταν δύσκολο να γίνει διάλογος για γεγονότα από τη σύγχρονη ιστορία, δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες είναι ακόμα ζωντανοί και ο καθένας έχει τη δική του άποψη για το τι συνέβη. Αλλά ορισμένες απόψεις δεν εκπροσωπήθηκαν – οικογένειες θυμάτων πολέμου της Βοσνίας δεν προσκλήθηκαν σε αυτά τα συνέδρια ούτε ζητήθηκε να συμμετάσχουν στις επιτροπές της Δημοκρατίας Σέρπσκα, οι εκθέσεις των οποίων συζητήθηκαν στη Μόσχα.

«Έφτασαν στο σημείο να σβήσουν κάθε ίχνος της ύπαρξής μας και τώρα συζητούν αν ήταν γενοκτονία ή όχι», είπε η Νούρα Μπέγκοβιτς, αναπληρώτρια επικεφαλής του συλλόγου Γυναικών της Σρεμπρένιτσα. «Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ψυχή. Είναι ντροπή να βλέπουμε ποιος υποστηρίζει τέτοιες επιτροπές, συναντήσεις και λόμπι».

Το ρωσικό κράτος υποστηρίζει οικονομικά συναντήσεις όπως αυτές στη Μόσχα πρόσφατα μέσω οργανισμών όπως το Ταμείο Gorchakov.

Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ταμείου Gorchakov είναι ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και οι αναλυτές λένε ότι τα γεγονότα που υποστηρίζει αποτελούν παράδειγμα ρωσικών προσπαθειών «ήπιας δύναμης», καθώς η Μόσχα επιδιώκει να προωθήσει τα στρατηγικά της συμφέροντα στα Βαλκάνια.

Το Ταμείο ιδρύθηκε το 2010 με διάταγμα του Ρώσου προέδρου, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, και αποστολή του είναι «να υποστηρίξει τη δημιουργία δημόσιου, πολιτικού και επιχειρηματικού κλίματος στο εξωτερικό, ευνοϊκό για τη Ρωσία».

Ο ιστότοπός του εξηγεί ότι παρέχει οικονομική και οργανωτική υποστήριξη σε «ενδιαφερόμενους εθνικούς οργανισμούς που υποβάλλουν προτάσεις πρωτοβουλιών, οι οποίες συμμορφώνονται με τους θεσμικούς στόχους του Ταμείου». Επίσης «παρέχει βοήθεια στη δημιουργία ευνοϊκής κοινής γνώμης για τη Ρωσία στο εξωτερικό».

Προσπάθειες για αναθεώρηση της ιστορίας

Ο Σέαντ Τουρκάλο, καθηγητής στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Σεράγεβο, είπε ότι η Ρωσία έχει δημιουργήσει μια σειρά κυβερνητικών ιδρυμάτων την τελευταία δεκαετία περίπου που στοχεύουν στην προβολή των στόχων ήπιας δύναμης της Μόσχας.

«Δεδομένου ότι [το Ταμείο Γκορτσάκοφ] είναι επίσημο τμήμα του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αυτές είναι οι επίσημες θέσεις του κράτους», είπε ο Τουρκάλο.

Το Ταμείο Gorchakov ιδρύθηκε ως μέσο για την υλοποίηση των στόχων του Συμβουλίου Διεθνών Υποθέσεων της Ρωσίας, μιας ομάδας σκέψης που δημιουργήθηκε με ρωσικό προεδρικό διάταγμα το 2010, η οποία συμμετείχε στη διοργάνωση της εκδήλωσης της Σρεμπρένιτσα.

«Το προεδρικό διάταγμα ανέφερε ότι ο ιδρυτής ήταν το ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών και ο προϋπολογισμός του οργανισμού θα προερχόταν από τον κρατικό προϋπολογισμό, εθελοντικές συνεισφορές και δωρεές, καθώς και από άλλες πηγές σύμφωνα με τη ρωσική νομοθεσία», αναφέρεται σε έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Wilfried Martens Center for European Studies , μια ομάδα σκέψης που δημιουργήθηκε από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, μια κεντροδεξιά πολιτική ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ούτε το Συμβούλιο Διεθνών Υποθέσεων της Ρωσίας ούτε το Διεθνές Ινστιτούτο για την Ανάπτυξη της Επιστημονικής Συνεργασίας απάντησαν στα ερωτήματα του BIRN.

Σε δήλωση που εκδόθηκε από το Ταμείο Gorkachov μετά το συμβάν τον Σεπτέμβριο ανέφερε ότι τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη Σρεμπρένιτσα κατά τη διάρκεια του πολέμου παραποιήθηκαν για να ρίξουν την ευθύνη μόνο στους Σερβοβόσνιους.

«Τα γεγονότα εκείνα τα χρόνια διαστρεβλώθηκαν από τα μέσα ενημέρωσης και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες επικεντρώθηκαν αποκλειστικά στις απώλειες του μουσουλμανικού πληθυσμού, παραμελώντας τη στάση της σερβικής πλευράς», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Πρόσθεσε ότι η επιτροπή της Δημοκρατίας Σέρπσκα με επικεφαλής τον Γκίντεον Γκρίφ «κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι εμπνευστές αυτών των τρομερών εγκλημάτων δεν θα έπρεπε να αναζητηθούν από τη σερβική πλευρά».

Ένας από τους ομιλητές στη συζήτηση της Μόσχας ήταν ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γιουγκοσλάβης Vladislav Jovanovic, ο οποίος συμμετείχε εκ μέρους του Ρωσικού Οίκου στο Βελιγράδι, ο οποίος προωθεί τη ρωσική κουλτούρα και γλώσσα στη Σερβία.

Ο Γιοβάνοβιτς υποστήριξε επίσης την έκθεση της Δημοκρατίας Σέρπσκα, λέγοντας ότι εκπονήθηκε από μια επιτροπή «αποτελούμενη από τους πιο έξυπνους ανθρώπους από δώδεκα χώρες» και ότι «κατέληξε στο συμπέρασμα ότι διαπράχθηκε ένα τρομερό έγκλημα πολέμου στη Σρεμπρένιτσα, αλλά ότι το έγκλημα του δεν διαπράχθηκε γενοκτονία».

Ωστόσο, δικηγόροι και ειδικοί στη μεταβατική δικαιοσύνη επέκριναν τις επιτροπές της Δημοκρατίας Σέρπσκα για τη Σρεμπρένιτσα και το Σεράγεβο ως απόπειρες αναθεώρησης της ιστορίας και ασβεστοποίησης εγκλημάτων .

Η Σρεμπρένιτσα ως πολιτικό εργαλείο

«Η παρουσίαση των εκθέσεων για τη Σρεμπρένιτσα και το Σεράγεβο, δεδομένου ότι πρόκειται για ρεβιζιονιστικές εκθέσεις, μπορεί να θεωρηθεί ως μέρος μιας ευρύτερης ρεβιζιονιστικής πολιτικής της Ρωσίας και των συμμάχων της στην περιοχή και εντός της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης», υποστήριξε ο Τουρκάλο.

Η υποστήριξη της Ρωσίας στις εκθέσεις της Δημοκρατίας Σέρπσκα, οι οποίες συνέβαλαν στη συνέχιση των μεταπολεμικών εθνοτικών διχασμών στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, έρχεται καθώς η Μόσχα προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στους Σερβοβόσνιους.

Η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει τις διαφορές από τους πολέμους της δεκαετίας του 1990 για να διαιωνίσει τις διαμάχες και να υπονομεύσει την ΕΕ και το ΝΑΤΟ στα Δυτικά Βαλκάνια, υποστήριξε ο αναλυτής Dimitar Bechev σε μια έκθεση που δημοσιεύτηκε από το Κέντρο Αριστείας Στρατηγικών Επικοινωνιών του ΝΑΤΟ το 2019.

«Ο πρωταρχικός στόχος της Ρωσίας στα Δυτικά Βαλκάνια δεν είναι να αναθεωρήσει το status quo αλλά να το παγώσει. Θα ήθελε να αποτρέψει την επέκταση του ΝΑΤΟ και να επιβραδύνει τη διεύρυνση της ΕΕ», έγραψε ο Μπέτσεφ.

Οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί από τον Ιούλιο, όταν ο Ύπατος Εκπρόσωπος Valentin Inzko, ο διεθνής αξιωματούχος που επιβλέπει την εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας που τερμάτισε τον πόλεμο στη Βοσνία, επέβαλε νομικές αλλαγές που ποινικοποιούν την άρνηση της γενοκτονίας και των εγκλημάτων πολέμου .

Σε αντίδραση, ο Σερβοβόσνιος πολιτικός ηγέτης Μίλοραντ Ντόντικ απειλεί να αποσύρει τη Δημοκρατία Σέρπσκα από το δικαστικό σύστημα, το στρατό και το φορολογικό σύστημα σε επίπεδο κράτους – κινήσεις που έχουν θεωρηθεί ως πρόδρομοι της απόσχισης.

Οι αναλυτές Paul Stronski και Annie Himes έγραψαν σε μια έκθεση για το Carnegie Endowment for International Peace το 2019 ότι ο στόχος των επιχειρήσεων επιρροής της Ρωσίας είναι να δημιουργήσουν «τοπικές εκλογικές περιφέρειες και μοχλούς επιρροής φιλικές προς τη Ρωσία που θα μπορούσαν να επιτρέψουν στη Μόσχα να εμποδίσει την περαιτέρω ενσωμάτωση στη δυτική οικονομική , πολιτικές ή δομές ασφαλείας».

«Για να στηρίξει αυτές τις προσπάθειες, η Ρωσία επιδιώκει επίσης να επιδεινώσει τις πολιτικές και κοινωνικές ρωγμές σε αρκετές βαλκανικές χώρες», υποστήριξαν.

Η Nathalie Vogel, ερευνήτρια στο European Values ​​Center for Security Policy, μια τσέχικη οργάνωση που παρακολουθεί τις δραστηριότητες της Ρωσίας στην Ευρώπη μέσω της πλατφόρμας Kremlin Watch, είπε στο BIRN ότι πιστεύει ότι το Ταμείο Gorchakov χρησιμοποιεί αυτήν τη στιγμή την κρίση στα Βαλκάνια.

«Βλέπω ότι αντιγράφουν ακριβώς αυτό που έκαναν στη Γερμανία, πριν από μερικά χρόνια, στα Βαλκάνια. Στη Γερμανία, συνεργάστηκαν με το ρωσο-γερμανικό φόρουμ και είχαν αυτή τη μεγάλη συγκέντρωση όπου άνθρωποι από ΜΜΕ, πρώην διπλωμάτες, πολιτικοί, άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν πώς, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να εξομαλύνουν τις σχέσεις μεταξύ Γερμανίας και Ρωσική Ομοσπονδία μετά από αυτό που συνέβη στην Ουκρανία», είπε ο Βόγκελ.

Η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας της Ουκρανίας το 2014 και υποστήριξε μια αυτονομιστική εξέγερση στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς, η οποία οδήγησε στην επιβολή κυρώσεων της ΕΕ στη Μόσχα και σοβαρή ζημιά στις σχέσεις της με το Βερολίνο.

Ο Τουρκάλο υποστήριξε ότι το Ταμείο Gorchakov είναι μέρος «ένα ολόκληρο δίκτυο μη κυβερνητικών οργανώσεων» που αυτοπροσδιορίζονται ως ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, αλλά συνδέονται με τη ρωσική κυβέρνηση και προωθούν τις ίδιες ιδέες σε όλη την Ευρώπη.

«Έτσι, αυτό που συζητείται στα φόρουμ που οργανώνει το Ταμείο Γκορτσάκοφ γίνεται η επίσημη αφήγηση ολόκληρου του δικτύου των ΜΚΟ και έτσι η επιρροή πολλαπλασιάζεται», είπε.

Η Μόσχα επενδύει στην αποσταθεροποίηση της περιοχής, έγραψαν οι Turcalo και Edina Becirevic σε μια έκθεση για τη ρωσική επιρροή στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη που δημοσιεύθηκε το 2020.

Σημείωσαν ότι οι προτεραιότητες χρηματοδότησης του Ταμείου Gorchakov καθορίζονται από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών και τους Ρώσους επιχειρηματίες και ένας από τους στόχους του είναι να διαδώσει τις ιδέες του στους νεότερους.

«Με αυτόν τον τρόπο, καθώς η Ρωσία συνεχίζει να υποστηρίζει τους στόχους των αποσχιστών στη Δημοκρατία Σέρπσκα, επιδιώκει επίσης να εμπλακεί με ένα ευρύτερο κοινό ατόμων που μπορεί να είναι συμπαθή στις προσπάθειές της να υπονομεύσει την κρατική κυριαρχία της Βοσνίας», προειδοποίησαν.

(πηγή:balkaninsight.com)