Η Σουηδία προετοιμάζει την κοινωνία για πόλεμο και δείχνει τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα

Οι Σουηδοί όπως και πολλά άλλα κράτη κατανοούν πλήρως την σημασία της επικοινωνίας σε έναν σύγχρονο πόλεμο και για το λόγο αυτό λαμβάνει μέτρα όχι μόνο για να ενισχύσει την ικανότητα του στρατού αλλά και για να αυξήσει την “ανθεκτικότητα της κοινωνίας” σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.

Η κυβέρνηση της Σουηδίας διόρισε μια Επιτροπή Άμυνας το 2017 για να εξετάσει πέρα ​​από τα τρέχοντα ζητήματα άμυνας, να αξιολογήσει και την  μελλοντική αμυντική πολιτική και τη στάση της χώρας. Μια πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής επικεντρώνεται συγκεκριμένα στην ανάγκη να προετοιμαστεί ολόκληρη η κοινωνία για το χειρότερο σενάριο του πολέμου.

Η κατάσταση της ασφάλειας στη Βόρεια Ευρώπη έχει επιδεινωθεί από την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.

Η βασική προτεραιότητα της Σουηδίας για την άμυνα με νόμο που ψηφίστηκε το 2015, είναι η ενίσχυση της ικανότητας των ενόπλων δυνάμεων να πολεμήσουν. Αυτό περιλαμβάνει την ανάπτυξη μιας έννοιας «Total Defense» που περιλαμβάνει τόσο την στρατιωτική όσο και την μη στρατιωτική άμυνα σε μια προσέγγιση της ασφάλειας ολόκληρης της κοινωνίας.

Η σημερινή σουηδική αμυντική πολιτική επικεντρώνεται στις δύο πτυχές της αναβάθμισης της εθνικής στρατιωτικής ικανότητας και της εμβάθυνσης της συνεργασίας με άλλα έθνη και διεθνείς οργανισμούς σύμφωνα με τη δήλωση αλληλεγγύης της χώρας. Αναφέρει ότι: “Η Σουηδία δεν θα παραμείνει παθητική εάν ένα άλλο κράτος μέλος της ΕΕ ή σκανδιναβική χώρα υποστεί καταστροφή ή επίθεση. Αναμένουμε από αυτές τις χώρες να αναλάβουν παρόμοια δράση εάν επηρεαστεί η Σουηδία. Ως εκ τούτου, η Σουηδία πρέπει να είναι σε θέση να δώσει και να λάβει πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη. “

Το 2017, η κυβέρνηση ενίσχυσε περαιτέρω τον αμυντικό προϋπολογισμό, επανενεργοποίησε τη στρατολόγηση και αποφάσισε να αποκαταστήσει μια στρατιωτική παρουσία στο νησί Gotland στη μέση της Βαλτικής Θάλασσας.

Σημαντικό μέρος του νόμου για την άμυνα του 2015 ήταν να επαναληφθεί ο συνολικός σχεδιασμός άμυνας. Η Σουηδία ήταν αναμφισβήτητα ένα από τα πιο στρατιωτικά κράτη στη Δυτική Ευρώπη κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου και είχε μια συστηματική και καλά αναπτυγμένη έννοια της Total Defense που κάλυπτε όλη την κοινωνία. Ως μέρος του μερίσματος της ειρήνης μετά το Ψυχρό Πόλεμο, το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού αμυντικού σχεδιασμού σταμάτησε. Αντ ‘αυτού, η Σουηδία έδωσε προτεραιότητα στις ικανότητες εκστρατείας και στη διαχείριση κρίσεων.

Ως αποτέλεσμα, εδώ και πολλά χρόνια, δεν υπήρξε κανένας συστηματικός προγραμματισμός ή προετοιμασία για την παραγγελία της κυβέρνησης για άγρια ​​καταστάσεις συναγερμού ή για συνθήκες πολέμου, μεταξύ άλλων και για την πολιτική πλευρά. Η Σουηδία αντιμετωπίζει τώρα την πρόκληση της επανέναρξης της Ολικής Άμυνας.

Δεδομένης της προηγούμενης αμυντικής πολιτικής της Σουηδίας και των μετασχηματισμών της κοινωνίας κατά τη διάρκεια των ετών, είναι δύσκολο να ξεκινήσει εκ νέου η Total Defense. Οι σουηδοί νόμοι μπορεί να είναι ίδιοι, αλλά η σουηδική κοινωνία λειτουργεί με πολύ διαφορετικούς όρους από ό, τι κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Υπάρχει ανάγκη στρατηγικής κατεύθυνσης και καθορισμένων φιλοδοξιών για την επιτυχία των προσπαθειών σχεδιασμού και προετοιμασίας. Η επανεκκίνηση της Ολικής Άμυνας απαιτεί ολοκληρωμένη κοινωνική μεταρρύθμιση.

Τον Δεκέμβριο του 2017, η Επιτροπή εξέδωσε την πρώτη της έκθεση «Ανθεκτικότητα – η συνολική αντίληψη άμυνας και η ανάπτυξη της πολιτικής άμυνας 2021-2025» στον Υπουργό Άμυνας. Η έκθεση παρουσιάζει τις φιλοδοξίες και τις αρχές για μια διαφορετική έννοια Total Defense που προετοιμάζει τη σουηδική κοινωνία για να αντιμετωπίσει μια ένοπλη επίθεση. Καθώς η κατάσταση της ασφάλειας έχει επιδεινωθεί, είναι σαφές ότι η σουηδική κοινωνία πρέπει να προετοιμάζει συστηματικά και συνολικά για το χειρότερο σενάριο του πολέμου.

Ποιες είναι οι προκλήσεις στην Άμυνα της Σουηδίας

Τις τελευταίες δεκαετίες, η Σουηδία έχει προχωρήσει σε σημαντικές κοινωνικές αλλαγές. Για παράδειγμα, η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μια οικονομία “just in time”, η οποία είναι ευάλωτη στις “ανωμαλίες” στη συνεχή ροή ηλεκτρικής ενέργειας, πληροφοριών, μεταφορών και οικονομικών συναλλαγών.

Οι “ανωμαλίες” στη ροή αγαθών και υπηρεσιών θα επηρεάσουν γρήγορα τα μεγάλα τμήματα της κοινωνίας. Η ψηφιοποίηση σήμανε σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία και την καθημερινότητά μας. Τα συστήματα ηλεκτρονικών επικοινωνιών δεν έχουν σχεδιαστεί για να λειτουργούν σε συνθήκες  πολέμου και τα cyberattacks αποτελούν πραγματική απειλή. Οι δημόσιες υπηρεσίες της Σουηδίας βρίσκονται πλέον υπό την ιδιωτική ιδιοκτησία.

Οι ισχύοντες νόμοι και κανονισμοί της Σουηδίας παρέχουν ένα ευρύ φάσμα νομικών μέσων για την κινητοποίηση των απαραίτητων πόρων στην κοινωνία για τη μεγιστοποίηση των αμυντικών προσπαθειών. Ο σουηδικός νόμος ορίζει την Total Defense ως το σχεδιασμό και τα μέτρα που απαιτούνται για την προετοιμασία της χώρας για πόλεμο. Η έννοια της Total Defense συνεπάγεται ότι όταν η κυβέρνηση διατάσσει την υψηλότερη κατάσταση επιφυλακής, όλες οι λειτουργίες της κοινωνίας ασχολούνται με την αμυντική προσπάθεια, στρατιωτική και πολιτική.

Συνεπώς, το κοινοβούλιο, η κυβέρνηση, οι κυβερνητικές αρχές, οι δήμοι, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι εθελοντικές αμυντικές οργανώσεις καθώς και τα άτομα αποτελούν μέρος της σουηδικής ολικής άμυνας.

Κινητοποίηση ολόκληρης της κοινωνίας

Σε μια σοβαρή κρίση, μπορεί να χρειαστεί ένας σχετικά μεγάλος χρόνος για να μπορέσει η διεθνής κοινότητα να παράσχει στήριξη στη Σουηδία. Εν τω μεταξύ, η Σουηδία πρέπει να έχει την ικανότητα να αμυνθεί και να υπομείνει τις δυσκολίες χωρίς βοήθεια.

Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει ότι η βάση για την έννοια της Σουηδικής Ολικής Άμυνας και σχετικού σχεδιασμού θα είναι η δυνατότητα να αντισταθεί σε σοβαρές “ανωμαλίες” της λειτουργίας της κοινωνίας για τρεις μήνες. Μέρος αυτού του χρόνου, το πεδίο του σχεδιασμού και της προετοιμασίας πρέπει να είναι η διαχείριση ένοπλης επίθεσης και πολέμου. Σε μια τέτοια κατάσταση θα είναι απαραίτητο να μεταμορφωθεί γρήγορα η κοινωνία και να κινητοποιηθούν στρατιωτικοί και πολιτικοί πόροι για την ενίσχυση των αμυντικών προσπαθειών. Αυτό μπορεί να διαρκέσει έως και μια εβδομάδα.

Πέρα από την προετοιμασία της κοινωνίας για κρίση ή κατάσταση πολέμου, οι μεμονωμένοι πολίτες πρέπει επίσης να αναλάβουν την ευθύνη για τη διαχείριση των βασικών τους αναγκών για μια εβδομάδα χωρίς δημόσια υποστήριξη. Οι κρατικές υπηρεσίες πρέπει να επικεντρωθούν σε όσους δεν μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους, ενώ παράλληλα κινητοποιούν την κοινωνία για την πολεμική ετοιμότητα. Αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα προς τον πληθυσμό.

Μια ισχυρή Ολική Άμυνα ξεκινά με την προθυμία του πληθυσμού να συμμετέχει στην υπεράσπιση της χώρας.

Η συνειδητοποίηση της κρίσης και του πολέμου είναι απαραίτητη για να αντέξει το αρχικό σοκ και να αντισταθεί σε μια επίθεση. Οι κάτοικοι και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να έχουν επίγνωση των συνθηκών του πολέμου που απαιτούνται από αυτά. Επιπλέον, είναι όλο και πιο σημαντικό να προστατεύουμε ενεργά την ανοιχτή κοινωνία, το κράτος δικαίου και την κυριαρχία μας.

Η κυβέρνηση της Σουηδίας έχει ήδη προωθήσει μια από τις προτάσεις της Επιτροπής για μια νέα υπηρεσία με τη γενική ευθύνη να αναπτύξει και να συντονίσει τις ψυχολογικές άμυνες της χώρας. Αυτό συνεπάγεται, για παράδειγμα, την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και τη διασφάλιση της διαβίβασης των πληροφοριών του κοινού.

Για να μετριαστούν οι δυσκολίες που υφίστανται οι πολίτες σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης, πρέπει να προετοιμαστούν τα σχέδια και να δεσμευτούν οι πόροι για την πολιτική άμυνα σε καιρό ειρήνης. Η πολιτική άμυνα θα αποτελείται από προσωπικό σε περιφερειακές ομάδες ενίσχυσης για τις υπηρεσίες διάσωσης και έναν οργανισμό προστασίας κατοικίας στους δήμους, καθώς και καταφύγια και σχέδια εκκένωσης συγκεκριμένων περιοχών.

Τόσο οι εργαζόμενοι του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα θα αποτελέσουν βασικό πλεονέκτημα στις προσπάθειες της Total Defense. Για παράδειγμα, η Επιτροπή προτείνει να ανατεθεί στους υπαλλήλους των κεντρικών κυβερνητικών φορέων, των δήμων, των τοπικών συμβουλίων και των ορισθέντων ιδιωτικών επιχειρήσεων ρόλοι στον προγραμματισμό της συνολικής άμυνας. Η στελέχωση στον τομέα της πολιτικής άμυνας θα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτούς τους υπαλλήλους που εργάζονται στις καθημερινές τους λειτουργίες. Οι εθελοντικές αμυντικές οργανώσεις θα διαδραματίσουν επίσης σημαντικό ρόλο στον οργανισμό πολιτικής άμυνας.

Επιπλέον, σε μια σοβαρή κρίση ασφάλειας ή πόλεμο, θα είναι ζωτικής σημασίας να εξασφαλιστεί η απαραίτητη και λογική πρόσβαση στα τρόφιμα, το πόσιμο νερό, την ενέργεια και τα φαρμακευτικά προϊόντα. Ορισμένα στρατηγικά τρόφιμα θα πρέπει να αποθηκευτούν. Οι μέθοδοι ιεράρχησης θα πρέπει να αναπτυχθούν στους περισσότερους τομείς με κρίσιμες ενέργειες. Αυτό είναι επίσης σημαντικό για την εφαρμογή των νόμων που αφορούν τη διανομή

Θα είναι επίσης απαραίτητο να διασφαλιστεί μια ισχυρή ικανότητα στον κυβερνοχώρο. Εντούτοις, σε ένοπλη επίθεση, η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος πιθανότατα θα είναι πολύ περιορισμένη. Οι φορείς που είναι υπεύθυνοι για τις κρίσιμες υπηρεσίες θα χρειαστούν να δημιουργήσουν ανεξάρτητες λύσεις έκτακτης ανάγκης για την εξασφάλιση πρόσβασης στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος. Ο συνολικός αμυντικός σχεδιασμός και προετοιμασία πρέπει να γίνει με επίγνωση του γεγονότος ότι είναι πιθανό να αποτύχει η ηλεκτρική ενέργεια και οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες.

Πολλοί τομείς και επιχειρήσεις εξαρτώνται από την υποδομή μεταφοράς. Τα σχέδια συνολικής άμυνας πρέπει να περιλαμβάνουν την αποθήκευση καυσίμων για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στον τομέα. Η ικανότητα παροχής διεθνούς υποστήριξης, τόσο πολιτικού όσο και στρατιωτικού, είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας.

Το ιδιαίτερα εξειδικευμένο σουηδικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης είναι οργανωμένο για συνθήκες ειρήνης. Πρέπει να προετοιμαστεί και να εφαρμοστεί η μετάβαση από τις τακτικές επιχειρήσεις στην αντιμετώπιση των μαζικών ατυχημάτων. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο αριθμός των τραυματιών μπορεί να φτάσει σε δεκάδες χιλιάδες. Μια τέτοια κατάσταση θα έπληττε σοβαρά κάθε σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Ο σχεδιασμός πρέπει να ξεκινά με τις αρχές της υγειονομικής περίθαλψης σε κρίση και πόλεμο, εστιάζοντας τις επιχειρήσεις στην παροχή επαρκούς φροντίδας για τη μεγιστοποίηση των επιπέδων επιβίωσης.

Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι όλο και πιο σημαντικές για την προσπάθεια Total Defense. Σύμφωνα με το σουηδικό δίκαιο, οι επιχειρήσεις καλούνται να συμμετάσχουν στη διαδικασία συνολικού αμυντικού προγραμματισμού. Η Επιτροπή προτείνει να προσδιοριστούν και να οριστούν οι βασικές εταιρείες. Σε στενό διάλογο με τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι δημόσιοι φορείς θα πρέπει να αξιολογήσουν τις απαραίτητες προετοιμασίες για τη διάθεση και τη διανομή, καθώς και άλλα μέτρα για την εξασφάλιση ετοιμότητας.

Ένα άλλο συμπέρασμα στην έκθεση της Επιτροπής είναι ότι η κυκλοφορία μετρητών στη σουηδική κοινωνία έχει μειωθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, σε κρίση ή πόλεμο, ο πληθυσμός πρέπει να είναι σε θέση να εκτελεί βασικές οικονομικές συναλλαγές. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο να υπάρχει πρόσβαση σε μετρητά, εναλλακτικά μέσα συναλλαγής ή κάποιο είδος πίστωσης για την υποστήριξη βασικών οικονομικών σχέσεων. Αυτό είναι σημαντικό για να διατηρηθεί η εστίαση του πληθυσμού στην αμυντική προσπάθεια. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση πρέπει να είναι σε θέση να εξασφαλίσει τη διαθεσιμότητα των μετρητών ακόμη και όταν υπάρχουν σοβαρές διαταραχές στο σύστημα πληρωμών.

Εν κατακλείδι, η Επιτροπή παρουσιάζει ορισμένες προτάσεις που στοχεύουν στην αύξηση της συνολικής αμυντικής ικανότητας και της ανθεκτικότητας της Σουηδίας. Συνολικά, οι προτάσεις αποτελούν μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση της κοινωνίας. Σε μια κρίση ασφάλειας ή σε μια ένοπλη σύγκρουση που έχει προετοιμαστεί είναι ύψιστης σημασίας

(Ο Björn von Sydow είναι πρόεδρος της σουηδικής επιτροπής άμυνας καθώς και αντιπρόεδρος της επιτροπής για το Σύνταγμα και επικεφαλής της σουηδικής αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΝΑΤΟ)