Η Ουάσινγκτον ψάχνει συμμάχους στην Ευρώπη μετά την αποχώρηση της Βρετανίας

του Michael Birnbaum*
Καθώς η Βρετανία εξακολουθεί να διαπραγματεύεται τους όρους της εξόδου της από την ΕΕ, οι Αμερικανοί αναρωτιούνται ποιος θα είναι στο νέο πολιτικό τοπίο ο καλύτερος φίλος τους στην Ευρώπη.

Το Brexit θα προκαλέσει ευρείες ανακατατάξεις στην Ευρώπη και θα θέσει σε κίνηση διάφορα ζητήματα – από τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας μέχρι το ελεύθερο εμπόριο και τη στρατιωτική στρατηγική – που έχουν θεμελιώδη σημασία για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Με τη Βρετανία ήμασταν ιδεολογικά ευθυγραμμισμένοι σε όλα», λέει ο Αντονι Γκάρντντερ, αμερικανός πρεσβευτής στην ΕΕ επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα. «Ήμασταν όλη την ώρα στο τηλέφωνο».

Οι δεσμοί μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης έχουν κλονιστεί από τότε που ανέλαβε την προεδρία ο Ντόναλντ Τραμπ, καθώς ο τελευταίος έχει υιοθετήσει μια μονομερή προσέγγιση των παγκοσμίων υποθέσεων. Στους τομείς όμως όπου τα συμφέροντα παραμένουν κοινά, διπλωμάτες και πολιτικοί στις δύο πλευρές του Ατλαντικού επισημαίνουν ότι οι Αμερικανοί θα δυσκολευτούν να επιβάλουν τη θέλησή τους σε έναν συνασπισμό 27 κρατών που θα είναι από τους πλουσιότερους στον κόσμο.

Οι πολιτικοί ηγέτες στο Λονδίνο και την Ουάσινγκτον υπερηφανεύονται για την «ειδική σχέση» των δύο χωρών, που αποτελεί προϊόν πολιτικών, πολιτισμικών και γλωσσικών δεσμών οι οποίοι έχουν συναφθεί ανά τους αιώνες. Μια τέτοια σχέση δύσκολα όμως θα διατηρηθεί με τη Βρετανία εκτός ΕΕ.

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες διεκδικούν ήδη την εύνοια της Ουάσινγκτον. Η Ιρλανδία αγόρασε ένα μεγάλο κτίριο στην Ουάσινγκτον για να επεκτείνει την πρεσβεία της. Η Πολωνία υποσχέθηκε να κατασκευάσει ένα «Fort Trump» στο έδαφός της. Ολλανδοί διπλωμάτες κάνουν ανοίγματα στους Αμερικανούς.

«Θα υπάρξει κενό», λέει ο Στέφανο Στεφανίνι, ένας ιταλός πρώην διπλωμάτης που εργάζεται σήμερα ως σύμβουλος ασφαλείας στις Βρυξέλλες. «Χώρες όπως η δική μου ή η Πολωνία θα επιχειρήσουν να καλύψουν το κενό που αφήνει η Βρετανία. Δεν έχουν όμως την ίδια σχέση που έχει το Ηνωμένο Βασίλειο με τις ΗΠΑ.»

Οι συνέπειες θα είναι αισθητές και στο Λονδίνο. «Ολοι οι πρόεδροι που έχω γνωρίσει θεωρούν ότι η σημασία μας για την Αμερική ενισχύεται από το γεγονός ότι ανήκουμε στην ΕΕ», τόνισε ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τζον Μέιτζορ σε ομιλία του που εκφώνησε τον περασμένο μήνα στο Λονδίνο. «Η αξία μας ως συμμάχου της Αμερικής θα μειωθεί. Μην έχετε καμιά αμφιβολία: αν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν μπορεί να υπηρετεί πλέον τα συμφέροντα της Αμερικής στην Ευρώπη, η Αμερική θα στραφεί αλλού».

Η δυναμική αυτή υπονομεύει ένα βασικό επιχείρημα των Brexiteers στη διάρκεια της εκστρατείας του 2016, ότι δηλαδή η έξοδος από την ΕΕ θα καταστήσει την ειδική σχέση της Βρετανίας με τις ΗΠΑ ακόμη πιο ειδική. Δεν υπολόγιζαν όμως στην εκλογή του Τραμπ, ο οποίος έχει κατηγορήσει επανειλημμένα την Τερίζα Μέι για τις άδικες εμπορικές συμφωνίες των δύο χωρών ή για τη σχέση της Βρετανίας με το Ιράν.

Στις Βρυξέλλες, διπλωμάτες εκφράζουν την πεποίθηση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα προσπαθήσουν να συγκροτήσουν περιστασιακές και κατά περίπτωση συμμαχίες για να προστατεύσουν τα αμερικανικά συμφέροντα. Χώρες που είναι προσανατολισμένες προς το ελεύθερο εμπόριο, όπως η Δανία, η Σουηδία, η Ολλανδία και η Ιρλανδία, θα συμμαχήσουν με τις ΗΠΑ. Στο ζήτημα των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, πάλι, πολλοί θεωρούν ότι η αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ θα ενισχύσει τις χώρες της νότιας Ευρώπης που θέλουν χαλάρωση των κυρώσεων καθώς δεν θεωρούν το Κρεμλίνο μείζονα απειλή.

«Οι φιλελεύθερες αξίες και η αποφασιστικότητα απέναντι στη Μόσχα θα αποδυναμωθούν», προβλέπει ανώτατος ευρωπαίος αξιωματούχος.

Σε άλλα θέματα, μια Ευρώπη χωρίς τη Βρετανία μπορεί να ακολουθήσει κατευθύνσεις που δεν βρίσκουν σύμφωνη την Ουάσινγκτον. Ο Εμανουέλ Μακρόν, για παράδειγμα, θα μπορέσει να προωθήσει ευκολότερα την ιδέα του για έναν ευρωπαϊκό στρατό, που βρίσκει αντίθετους το Λονδίνο και την Ουάσινγκτον. Όσο η Βρετανία ήταν πλήρες μέλος της ΕΕ, μπορούσε να ασκεί βέτο. Μετά το Brexit, δεν θα έχει πια φωνή.

(*) Ο Μάικλ Μπέρνμπομ είναι αρθρογράφος της Washington Post