Η οικονομική και πολιτική επιρροή των Βετεράνων στα Βαλκάνια

Πρόσφατες διαμαρτυρίες βετεράνων των πολέμων στο Κοσσυφοπέδιο και τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο τα κράτη της πρώην Γιουγκοσλαβίας αντιμετωπίζουν όσους πολέμησαν στις συγκρούσεις της δεκαετίας του 1990 παραμένει ένα πολύ ευαίσθητο και συχνά αμφιλεγόμενο ζήτημα και ότι τα δικαιώματα και τα οφέλη που παρέχονται στους βετεράνους αυτών των πολέμων,  παραμένουν στο επίκεντρο των διαφορών μεταξύ των ίδιων και των κυβερνήσεων τους

Οι βετεράνοι από τους πολέμους της δεκαετίας του 1990 στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, την Κροατία, το Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβία θα λάβουν συνολικά συντάξεις και βοηθήματα ύψους 685,8 εκατομμυρίων ευρώ το 2018, την ώρα που οι ενώσεις βετεράνων έχουν αποκτήσει πολιτική επιρροή σε ορισμένες από αυτές τις χώρες.

Η κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου θα δώσει 77,8 εκατομμύρια ευρώ για τις συντάξεις βετεράνων το 2018. Πρόκειται για  ένα σημαντικό ποσό σε σχέση με τον κρατικό προϋπολογισμό ο οποίος είναι  1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Μεγάλο πρόβλημα για την κυβέρνηση τους Κοσόβου είναι οι χιλιάδες που έχουν καταγραφεί ψευδώς ως βετεράνοι, αλλά το πολιτικό κόστος εμποδίζει την διαδικασία διαφάνειας

Στην Κροατία, όπου οι ενώσεις βετεράνων που έχουν μεγάλη πολιτική επιρροή, το κράτος θα δώσει  174 εκατομμύρια ευρώ το 2018 για συντάξεις  αλλά η Κροατία εξακολουθεί να αδυνατεί να δώσει κατάλληλη ψυχοκοινωνική φροντίδα που χρειάζονται οι βετεράνοι για να αντιμετωπίσουν προβλήματα με μετατραυματικό άγχος.

Να μην ξεχνάμε ότι ο πόλεμος στην Γιουγκοσλαβία ήταν από τους σκληρότερους που γνώρισε οι Ευρώπη

Η Σερβία θα διαθέσει 114 εκατομμύρια ευρώ για τη φροντίδα των βετεράνων με αναπηρίες στον προϋπολογισμό του 2018, αλλά οι πρώην στρατιώτες της παραπονούνται ότι το κράτος δεν έχει ακόμη εγκρίνει νόμο που να ρυθμίζει το επίσημο καθεστώς τους, σχεδόν 20 χρόνια από τον τελευταίο πόλεμο της δεκαετίας του 1990. Ότι η Σερβία ήταν η μόνη χώρα που είχε κρατικές δομές στην περίοδο του πολέμου, την βοήθησε να κάνει καλύτερη διαχείριση του θέματος

Στην Βοσνία – Ερζεγοβίνη η “Σερβική Δημοκρατία Σέρπσκα ” και η ομοσπονδία που αποτελείται από Βόσνιους και Κροάτες, για το 2018 καταβάλλουν 150 και 170 εκατομμύρια ευρώ ετησίως αντιστοίχως.

Περίπου 60.000 βετεράνοι του Σερβοβόσνιου Στρατού στη Δημοκρατία Σέρπσκα δικαιούνται μηνιαία σύνταξη 200 ευρώ, ενώ ο μέσος μισθός είναι λίγο πάνω από 400 ευρώ. Επιπλέον, λαμβάνουν ετήσια σύνταξη που υπολογίζεται βάσει 1,35 ευρώ για κάθε μήνα που πέρασε στον στρατό κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1992-95.

Διαμαρτυρίες και η πολιτική επιρροή των Βετεράνων

Τον Σεπτέμβριο βετεράνοι του Βοσνιακού Στρατού προχώρησαν σε διαδηλώσεις πιέζοντας την κυβέρνηση για περισσότερες παροχές αλλά κυρίως τον εντοπισμό όσων έχουν ισχυριστεί ψευδώς ότι συμμετείχαν στις συγκρούσεις, κάτι που αποτελεί κυρίως ηθικό θέμα

“Εμείς-οι βετεράνοι πολέμου- θέλουμε ότι είναι δίκαιο – εκείνοι που δήλωσαν ψευδώς ότι συμμετείχαν στον πόλεμο, δεν μπορούν να έχουν οφέλη, ενώ εκείνοι που έδωσαν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους για τη Βοσνία δεν λαμβάνουν τίποτα” σημείωναν στις διαμαρτυρίες τους

Στην Κροατία όπου υπάρχουν περισσότερες από 1350 ενώσεις βετεράνων, η πολιτική επιρροή που έχουν αποκτήσει είναι ιδιαίτερα σημαντική και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό κριτικάρουν και χαρακτηρίζουν έντονα αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αφορούσαν γενικά τη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος

Στο Κόσοβο τα πράγματα είναι ακόμα πιο περίπλοκα με τους πρώην υψηλόβαθμους του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσόβου  παραμένουν η κυρίαρχη δύναμη στη χώρα και πολλοί έγιναν πολιτικοί μετά τον πόλεμο του 1998-99, συμπεριλαμβανομένου του σημερινού προέδρου Hashim Thaci και του πρωθυπουργού Ramush Haradinaj.

Η μισθοδοσία του Σεπτεμβρίου περιλάμβανε 33.184 βετεράνους οι οποίοι λαμβάνουν περίπου 2.000 ευρώ ετησίως. Το καλοκαίρι, όταν ένας εισαγγελέας, ο Elez Blakaj,  ισχυρίστηκε ότι από τους 33.184 περισσότεροι από 19.000 έχουν δηλώσει ψευδώς ότι συμμετείχαν στον πόλεμο, αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει στις ΗΠΑ επειδή είχε δεχθεί απειλές

Τον Αύγουστο, ο Ειδικός Εισαγγελέας Elez Blakaj, ο οποίος διερεύνησε την υπόθεση, δήλωσε ότι αναγκάστηκε να παραιτηθεί και να εγκαταλείψει στις ΗΠΑ επειδή είχε λάβει απειλές κατά της υπόθεσης.

Σε αρκετές δημόσιες δηλώσεις, πρώην ηγέτες του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου υποστήριζαν στο παρελθόν ότι η δύναμη των ανταρτών δεν είχε ποτέ περισσότερα από 15.000 μέλη.

Αντίθετα στην Σερβία οι Βετεράνοι αν και πολλοί περισσότεροι από αυτούς σε Κροατία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη και Κόσοβο, η πολιτική τους επιρροή είναι εξασθενημένη για δύο λόγους, πρώτον η πολιτική της Σερβίας η οποία αρνείται ότι Σερβικά στρατεύματα συμμετείχαν στις συγκρούσεις της δεκαετίας του 90, και η προσήλωση των βετεράνων στο καλό της πατρίδας.

Αυτό έχει σαν συνέπεια, να μην μπορούν να διεκδικήσουν συντάξεις και προνόμια ούτε καν όσοι πολέμησαν πραγματικά. Αυτό δικαιολογεί και το χαμηλό ποσό του προϋπολογισμού που δαπανά η Σερβική κυβέρνηση σε σχέση με τις άλλες χώρες