Οι εξελίξεις στο Ιντλίμπ ίσως να στρέψουν την Τουρκία προς τη Δύση

του Semih Idiz (*)

Ο θάνατος έξι τούρκων στρατιωτών και ενός εργολάβου από επίθεση των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων στην επαρχία Ιντλίμπ οδήγησε την περιπέτεια της Τουρκίας στη Συρία σε ένα διαφορετικό και πολύ πιο επικίνδυνο επίπεδο.
Πολλοί τούρκοι αναλυτές, ιδιαίτερα εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η πολιτική της Άγκυρας στη Συρία ήταν από την αρχή λανθασμένη, πιστεύουν ότι η Τουρκία και η Συρία βρίσκονται σήμερα σε έναν ακήρυχτο πόλεμο και ότι η Ρωσία έχει πάρει το μέρος της Δαμασκού.

Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν στην επιφάνεια ένα σενάριο για το οποίο πολλοί Τούρκοι ανησυχούν εδώ και καιρό: ότι η Τουρκία θα εμπλακεί σε μια μακρά σύγκρουση στη Συρία. Η πολιτική της δεν βρίσκει συμμάχους στη Δύση ή στα αραβικά κράτη και η «συνεργασία» της με τη Ρωσία καταρρέει.
Για να βγει η χώρα από αυτή την απομόνωση, ενδέχεται να στραφεί προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Οι δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων σχετικά με τις εξελίξεις στο Ιντλίμπ ενισχύουν αυτή την άποψη.

«Ήταν σαφές από την αρχή ότι η Τουρκία και η Ρωσία έχουν τελείως διαφορετικές θέσεις για τη Συρία», επισημαίνει ο Ιλτέρ Τουράν, που διδάσκει διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Bilgi της Κωνσταντινούπολης. Αναφερόμενη στην επίθεση που δέχθηκαν οι τουρκικές δυνάμεις στις 3 Φεβρουαρίου, η Μόσχα είπε ότι η Άγκυρα δεν την είχε ενημερώσει ότι είχε αναπτύξει δυνάμεις στην περιοχή όπου διεξάγονται μάχες εναντίον των τζιχαντιστών.
Αντίθετα με τις επίσημες τουρκικές δηλώσεις, η Ρωσία υποστήριξε ότι τα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη δεν έχουν παραβιάσει τα σύνορα της Συρίας και ότι δεν έχουν σημειωθεί τουρκικές επιδρομές εναντίον συριακών στρατευμάτων. Ορισμένοι αναλυτές εξέλαβαν αυτή την ανακοίνωση ως έμμεσο μήνυμα της Μόσχας προς την Άγκυρα ότι η Ρωσία ελέγχει τον συριακό εναέριο χώρο και ότι είναι σε θέση να παρακολουθεί και να καταγράφει κάθε «παραβίαση» από την πλευρά της Τουρκίας.

Σύμφωνα με τον Τουράν, η σύγκρουση της Άγκυρας με τη Μόσχα θα δώσει μια ευκαιρία στην Τουρκία να βελτιώσει τις σχέσεις της με τη Δύση. Το ίδιο πιστεύουν αρκετοί φιλοκυβερνητικοί σχολιαστές και αναλυτές. «Η Άγκυρα δεν μπορεί να σηκώσει μόνη της το βάρος της αντιμετώπισης της Ρωσίας», έγραψε στη φιλοκυβερνητική Sabah ο Μπουρχανετίν Ντουράν, από το ίδρυμα SETA που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση. «Η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες πρέπει να ασκήσουν πίεση στη Μόσχα».

Ο Ντουράν, που συμβουλεύει και τον Ερντογάν, πιστεύει ότι ένας επιπλέον λόγος που οι δυτικές δυνάμεις πρέπει να στηρίξουν την Άγκυρα είναι ότι ένα νέο κύμα προσφύγων από το Ιντλίμπ θα απειλήσει τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες. Ήδη πηγές των Ηνωμένων Εθνών αναφέρουν ότι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από το Ιντλίμπ έχουν συγκεντρωθεί στα τουρκικά σύνορα.

To σχόλιο του Ντουράν δείχνει και την αυξανόμενη δυσαρέσκεια απέναντι στη Ρωσία που παρατηρείται σε τουρκικούς κυβερνητικούς κύκλους. Πρόκειται βέβαια για τους ίδιους κύκλους που μέχρι πρόσφατα εξήραν την πολιτική και στρατιωτική συνεργασία της Άγκυρας με τη Μόσχα, θεωρώντας ότι εξισορροπεί τις επιδεινούμενες σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση.

Ποιο θα ήταν όμως το τίμημα της αμερικανικής υποστήριξης προς την Τουρκία στο Ιντλίμπ; Ο Ιλτέρ Τουράν αποκλείει να υπάρξουν παραχωρήσεις της Ουάσινγκτον στο θέμα των Μονάδων Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG) που είναι ανεπτυγμένες σε εδάφη ανατολικά του Ευφράτη. Στην προσέγγιση των δύο χωρών μπορεί όμως να συμβάλουν κάποιες υποχωρήσεις της Άγκυρας στο θέμα των ρωσικών S-400.

Η τουρκική κυβέρνηση θα δεχθεί επίσης πιέσεις να διακόψει τις επαφές με τη Ρωσία σε επίπεδο αντικατασκοπείας. Από την άλλη πλευρά, ο Τουράν πιστεύει ότι οι τελευταίες εξελίξεις στο Ιντλίμπ θα λειτουργήσουν ως καταλύτης για την εξομάλυνση των σχέσεων της Άγκυρας με τη Δαμασκό. «Οι δύσκολες καταστάσεις συχνά αποτελούν το κλειδί για νέες εξελίξεις», έγραψε. «Η Άγκυρα πρέπει να αναγνωρίσει το καθεστώς του Ασαντ ώστε να ανακτήσει το χαμένο έδαφος στη Συρία».

(*) Ο Σεμίχ Ιντίζ είναι αρθρογράφος που έχει καλύψει τα τελευταία 30 χρόνια θέματα διπλωματίας και εξωτερικής πολιτικής για πολλές τουρκικές εφημερίδες