Γκιαβούρ Τράκυα* – Η Θράκη φέρνει στην μνήμη τους «Προσκυνημένους»

Κάθε που κοντεύουν οι αυτοδιοικητικές εκλογές στη Θράκη κάποιοι υποψήφιοι φέρνουν στη μνήμη την πρόσφατη ιστορία μας.

Ήταν γύρω στα 1827, όταν ο Ιμπραήμ Πασάς που είχε σκορπίσει Ρούμελη και Πελοπόννησο, ενίσχυε την τακτική του «προσκυνήματος». Μοιράζοντας «προσκυνόχαρτα» ή «μπουγιουρντιά», έταζε προνόμια, δώρα και απαλλαγές σε χριστιανούς για να τους προσηλυτίσει έναντι των επαναστατημένων. Η ιστορία ξεχώρισε τον διαβόητο Δημήτρη Νενέκο που συνέδραμε στρατιωτικά τον Ιμπραήμ στη μάχη του Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων προσπαθώντας να το καταλάβει παίρνοντας ως λάφυρα αιχμαλώτους, ζώα και τρόφιμα. Ήταν κι αυτός, για χάρη του οποίου ο Κολοκοτρώνης αναφώνησε «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους».

«Προσκυνημένοι» έμειναν στην ιστορία και κοτζαμπάσηδες, τόσο δεμένοι με τα οικονομικά συμφέροντα της Υψηλής Πύλης από τη μίσθωση των φόρων, που αντιτάχθηκαν στον αγώνα. Ο Λογοθέτης, ο Κασσαβέτης, ο Στίβας και άλλοι προεστοί του Πηλίου καλούσαν τους επαναστατημένους της περιοχής τους να «προσκυνήσουν», ενώ ο προεστός Ζαφειράκης στη Νάουσα δολοφόνησε μέλος της Φιλικής Εταιρείας παραδίδοντας έγγραφά του στις οθωμανικές Αρχές. Τα απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη, του Μακρυγιάννη, του Κασομούλη βρίθουν ιστοριών «εξωμοτών».

Αλλά και Φαναριώτες και μέλη του κλήρου δεν ενστερνίστηκαν ασμένως τις αρχές του Διαφωτισμού και του πολιτικού της τέκνου, της εθνικής ιδεολογίας, που θα κλόνιζαν το προνόμιά τους και θα κινδύνευαν να τους υποβιβάσουν σε «ετερόχθονες» σε μια αλλαγή του status quo. Η «Ελληνική Νομαρχία» (1806) και ο «Ρωσοαγγλογάλλος» (1812) δίνουν μια γλαφυρή εικόνα της προεπαναστατικής Ελλάδας.

Ακόμη και τα «καπάκια» -συμφωνίες αρματολών με τους Οθωμανούς για τη διατήρηση προνομίων και προφύλαξη των πληθυσμών τους- έρχονται στο νου. Όπως έγραφε ο Κασομούλης, «ηθέλαμεν να παίζωμεν με τα δύο μέρη και να ωφελούμεθα από την αδυναμίαν των».

Όπως δήλωνε, εξάλλου, ο Σωτήρης Χαραλάμπης, μέλος της Πελοποννησιακής Εφορείας στη διάσκεψη της Βοστίτσας το 1821: «…αφού σκοτώσαμεν τους Τούρκους εις ποίον θα παραδωθώμεν, ποίον θα έχωμεν ανώτερο; Ο ραγιάς ευθύς αφού πάρει τα όπλα, ευθύς δε θα μας ακούει και δε θα μας σέβεται και θα πέσουμε στα χέρια εκείνου [σ.σ. του Κολοκοτρώνη] και των στρατιωτικών».

Τέτοιες ιστορίες έρχονται στο μυαλό σαν αντικρύζει κανείς τον Αντιπεριφερειάρχη Ροδόπης να σφίγγει χέρια με τον «ψευδομουφτή» Κομοτηνής, προβεβλημένους χριστιανούς στον Ίασμο να οσφιοκάμπτουν σε φιλοπροξενικό δήμαρχο για μια αντιμισθία στο δήμο, χορούς κι αγκαλιές του Δημάρχου Ξάνθης με τον ομόλογό του της Μύκης – δεδηλωμένο υποστηρικτή του τουρκικού παρακρατικού μηχανισμού, χωρίς τη στήριξη του οποίου δύσκολα θα είχε μέλλον στην πόλη της Ξάνθης.

* Άπιστη Θράκη