Γιατί το Πακιστάν απελαύνει εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανούς;

Οι αρχές του Πακιστάν έχουν δώσει προθεσμία μέχρι την 1η Νοεμβρίου στο 1,7 εκατομμύριο των Αφγανών που ζουν παρανόμως, σύμφωνα με το Ισλαμαμπάντ, στην χώρα για να φύγουν. Η αύξηση των επιθέσεων, η οικονομική κρίση και η ένταση στις σχέσεις της κυβέρνησης του Πακιστάν με την αφγανική κυβέρνηση εξηγούν την απόφαση αυτή, σύμφωνα με τους αναλυτές.

Για ποιον λόγο το Πακιστάν «φιλοξενεί» τόσους Αφγανούς στο έδαφός του;

Το Πακιστάν είναι μία από τις χώρες που έχουν υποδεχθεί τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων στον κόσμο, στην συντριπτική τους πλειονότητα Αφγανούς, που συνέρευσαν κατά την διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών του πολέμου στο Αφγανιστάν.

Οι περισσότεροι ζουν στην επαρχία Χιμπέρ-Παχτούνκβαμ που συνορεύει με το Αφγανιστάν. Ο πληθυσμός και από τις δύο πλευρές των συνόρων ανήκει στην φυλή των Παστούν.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ, στο Πακιστάν ζουν περί το 1,3 εκατομμύριο αφγανοί πρόσφυγες εφοδιασμένοι με άδειες παραμονής.

Οι αρχές του Πακιστάν ανεβάζουν στο 1,7 εκατομμύριο τους Αφγανούς που ζουν παράνομα στο Πακιστάν.

Τουλάχιστον 600.000 Αφγανοί έφθασαν στο Πακιστάν μετά την επιστροφή των ταλιμπάν στην εξουσία στην Καμπούλ τον Αύγουστο 2021, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Οι περισσότεροι προσπάθησαν να λάβουν πολιτικό άσυλο σε τρίτες χώρες.

Το Πακιστάν δεν έχει υπογράψει τις διεθνείς συμβάσεις τις σχετικές με το καθεστώς των προσφύγων και δεν διαθέτει νομοθεσία που να εγγυάται την προστασία τους.

Γιατί το Πακιστάν αποφάσισε να απελάσει τους Αφγανούς;

Η πακιστανική κυβέρνηση επικαλείται την επιδείνωση της ασφάλειας στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, στα σύνορα με το Αφγανιστάν, όπου οι επιθέσεις έχουν πολλαπλασιασθεί τους τελευταίους μήνες.

Ανακοινώνοντας τον Οκτώβριο ότι η προθεσμία για την εθελούσια αναχώρηση των μεταναστών είναι η 1η Νοεμβρίου, ο υπουργός Εσωτερικών του Πακιστάν Σαρφράζ Μπούγκτι δήλωσε ότι πολλές από τις επιθέσεις αυτοκτονίας έχουν διαπραχθεί από Αφγανούς.

Επί σειρά ετών θεωρήθηκε ότι οι πανίσχυρες και πολυπλόκαμες πακιστανικές Μυστικές Υπηρεσίες (ISI) και ο στρατός υποστήριζαν τον πόλεμο των ταλιμπάν κατά της φιλοδυτικής κυβέρνησης στην Καμπούλ. Ομως οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες επιδεινώνονται συνεχώς μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους ταλιμπάν.

Το Ισλαμαμπάντ κατηγορεί την κυβέρνηση των ταλιμπάν ότι αφήνει τους πακιστανούς ταλιμπάν της Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP) να προετοιμάζουν τις επιθέσεις κατά του Πακιστάν από το αφγανικό έδαφος.

«Οι προσδοκίες του Πακιστάν από το καθεστώς των ταλιμπάν (σε θέματα ασφαλείας) δεν ευοδώθηκαν και αποφάσισε να χρησιμοποιήσει το γεγονός ως εργαλείο πίεσης εναντίον τους», δήλωσε στο AFP ο πολιτικός αναλυτής Μουχάμαντ Αμίρ Ράνα.

Ετσι, το Πακιστάν ενίσχυσε τους ελέγχους στα σύνορα για να φρενάρει το λαθρεμπόριο ανάμεσα στις δύο χώρες, θεωρώντας ότι επιδεινώνει την ήδη δυσχερή θέση της πακιστανικής οικονομίας.

Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν ότι οι Αφγανοί είναι οι αποδιοπομπαίοι τράγοι που πληρώνουν το τίμημα για την επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα στο Ισλαμαμπάντ και την Καμπούλ.

Πώς θα γίνουν οι απελάσεις;

Οι Αφγανοί έχουν προθεσμία μέχρι αύριο για να φύγουν μόνοι τους από το Πακιστάν. Αλλά ήδη στο Καράτσι πολλοί Αφγανοί κάνουν λόγο για συλλήψεις, κλείσιμο καταστημάτων.

«Μετά την 1η Νοεμβρίου, δεν θα κάνουμε καμία υποχώρηση», προειδοποίησε ο υπουργός Εσωτερικών του Πακιστάν.

Οσοι δεν έχουν νόμιμα έγγραφα θα κλείνονται σε κέντρα κράτησης, όπου θα παραμένουν για μερικές ημέρες μέχρι την απέλασή τους.

Χιλιάδες αφγανικές οικογένειες προτίμησαν να φύγουν χωρίς να περιμένουν την εκπνοή της προθεσμίας και συνωστίζονται στα σύνορα.

Ποια η υποδοχή του κυβερνητικού σχεδίου στο Πακιστάν;

Οι Πακιστανοί αντιμετωπίζουν με καχυποψία του αφγανούς πρόσφυγες, θεωρώντας τους ύποπτους για ενθάρρυνση της τρομοκρατίας και της εγκληματικότητας που επιπλέον επιβαρύνουν τις υποδομές και την οικονομία του Πακιστάν.

Ο πακιστανικός πληθυσμός, αντιμέτωπος με καλπάζοντα πληθωρισμό κατά την τελευταία διετία, φαίνεται ότι υποστηρίζει στο μεγαλύτερο μέρος του την πρωτοβουλία της κυβέρνησης, σύμφωνα με τους παρατηρητές.

Κύριο άρθρο της αγγλόφωνης εφημερίδας The Express Tribune χαρακτηρίζει το σχέδιο της κυβέρνησης «μελετημένο» και την καλεί να ενεργήσει ώστε να μην εξελιχθεί σε «νέα αθετημένη υπόσχεση».

Ωστόσο, στο Πακιστάν υπάρχουν και οι φωνές που ζητούν να υιοθετηθεί μία λιγότερο άκαμπτη στάση και να δοθεί περισσότερος χρόνος στους Αφγανούς για να φύγουν.

Ποιες οι συνέπειες για τους Αφγανούς και την χώρα τους;

Οι Αφγανοί αυτοί έχουν ζήσει σε καταυλισμούς με περιορισμένη πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη και στην απασχόληση. Ομως, ορισμένοι ζουν στο Πακιστάν εδώ και δεκαετίες ή έχουν γεννηθεί εκεί, και θεωρούν την χώρα πατρίδα τους, μη γνωρίζοντας τίποτε για το Αφγανιστάν.

Οι αρχές του Πακιστάν έχουν κατά καιρούς εκπονήσει σχέδια για την εκδίωξη των Αφγανών, αλλά ο πόλεμος στο Αφγανιστάν είχε εμποδίσει την υλοποίησή τους.

Η βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας στο Αφγανιστάν από τον Αύγουστο 2021 επιτρέπει την εφαρμογή του μέτρου που θεωρείται «στυγνό και βάρβαρο» από την Καμπούλ.

Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν για τους κινδύνους που θα σημάνει για τους Αφγανούς η επιστροφή στην χώρα τους και ο ΟΗΕ ανησυχεί ότι θα πέσουν θύματα σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Για τις γυναίκες, η επιστροφή σημαίνει ότι θα πρέπει να ζήσουν υπό το καθεστώς που έχουν επιβάλει οι ταλιμπάν και στερεί τα στοιχειώδη δικαιώματα από τον γυναικείο πληθυσμό.

Η αφγανική οικονομική, ήδη σε δυσχερέστατη θέση, αναμένεται ότι θα πληγεί από τον μαζικό επαναπατρισμό των Αφγανών από το Πακιστάν και την αυστηροποίηση των κανόνων που διέπουν τις εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες.