Γιατί η «κλεψύδρα» του EastMed τελειώνει για την Ιταλία

Στις 26 Μαρτίου 2022, Διάταγμα του Ιταλικού Υπουργείου Οικολογικής Μετάβασης ανέφερε, «οι προθεσμίες για την υλοποίηση του έργου του αγωγού φυσικού αερίου IGI Poseidon στην Ιταλία … παρατείνονται ως εξής: η προθεσμία για την έναρξη των εργασιών παρατείνεται έως την 1η Οκτωβρίου 2023 και η προθεσμία για την ολοκλήρωση των εργασιών παρατείνεται έως την 1η Οκτωβρίου 2025»

Αν και με το Διάταγμα φαίνεται πως επανέρχεται στον EastMed η Ιταλική κυβέρνηση μέσω του IGI Poseidon, ουσιαστικά δεν είναι τίποτε άλλο από ακόμα μια παράταση, από τις δεκάδες για σχεδόν 10 χρόνια. Το έργο διαθέτει επίσης όλες τις απαραίτητες αδειοδοτήσεις από το 2011, με ευνοϊκή γνώμη του Υπουργείου Περιβάλλοντος, εξουσιοδότηση από το Υπουργείο Οικονομίας και συμφωνία με την Περιφέρεια της Απουλίας.

Χρειάστηκαν όμως πέντε χρόνια για να συμμετέχει η Ιταλία σε μια κοινή δήλωση για τον EastMed, και τον Δεκέμβριο του 2017 πραγματοποιήθηκε η Υπογραφή Μνημονίου Συναντίληψης μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ιταλίας.

 Οι εκπρόσωποι των τεσσάρων χωρών, είχαν αναφέρει σε κοινή δήλωση:

«Η υπογραφή του Μνημονίου Συναντίληψης και οι τετραμερείς συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν σήμερα, επιβεβαίωσαν την πρόθεσή μας να συνεργαστούμε ώστε να καταστεί δυνατή και να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η υλοποίηση του Έργου του Αγωγού EastMed, ως μια βιώσιμη και στρατηγική επιλογή, καθώς και ως υποδομή ειδικού ενδιαφέροντος τόσο για κράτη που είναι παραγωγοί φυσικού αερίου όσο και για την ΕΕ. Το Έργο θα διασφαλίσει μια απευθείας, μακρόπνοη, εξαγωγική οδό από το Ισραήλ και την Κύπρο, προς την Ελλάδα, την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές αγορές, ως ένα ακόμα στοιχείο του Διαδρόμου (Φυσικού Αερίου) της Ανατολικής Μεσογείου, ενδυναμώνοντας έτσι την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ και προωθώντας, παράλληλα, τον ανταγωνισμό μεταξύ των παραγωγών αερίου. Εκφράσαμε επίσης (στο Μνημόνιο) την επιθυμία μας να συνεργαστούμε ούτως ώστε να διευκολύνουμε τις αναγκαίες μελέτες, την αδειοδότηση, την κατασκευή και τη λειτουργία του Έργου. Προς αυτή την κατεύθυνση, η Τεχνική Επιτροπή που αποτελείται από τους Γενικούς Διευθυντές των τεσσάρων Υπουργείων Ενέργειας, η σύσταση της οποίας συμφωνήθηκε από τους Υπουργούς στην Υπουργική Σύνοδο του Τελ Αβίβ, στις 3 Απριλίου 2017, θα συνεχίσει να πραγματοποιεί συναντήσεις, με την εντολή να συζητήσει, μεταξύ άλλων, τους όρους Διακρατικής Συμφωνίας (IGA) μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Ιταλίας, με στόχο αυτή να υπογραφεί εντός του 2018».

Τελικά, εξελέγει η κυβέρνηση Κόντε η οποία μπλόκαρε τα πάντα: «Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε διαθέσιμοι για να επιτρέψουμε την δημιουργία μιας υποδομής, όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί, στο Οτράντο». Ως δικαιολογία η κυβέρνηση Κόντε ανέφερε μια επιστολή που έστειλαν περίπου τριάντα περιβαλλοντικές οργανώσεις στον Πρωθυπουργό πριν από τις ευρωεκλογές του 2019. Ήταν οι ίδιες οργανώσεις που έφτασαν ένα βήμα πριν την ματαίωση του αγωγού TAP στο Ιταλικό τμήμα με αφορμή κάποια αρχαία ελαιόδεντρα.

Ήταν μια εποχή όπου ο Ρώσος Πρέσβης στην Ιταλία ήταν αρκετά δραστήριος στην Περιφέρεια της Απουλίας,

Σήμερα, Τετάρτη 13 Απριλίου, η επιτροπή παραγωγικών δραστηριοτήτων της ιταλικής Βουλής, καλεί την Ιταλική κυβέρνηση να δώσει νέα ώθηση στο σχέδιο για τη δημιουργία του EastMed. Σύμφωνα με τον ιταλικό τύπο «το όλο σχέδιο μοιάζει έτοιμο να περάσει στη φάση υλοποίησης»,  ενώ η πρεσβεία του Ισραήλ στην Ιταλία ανέφερε στην εφημερίδα Il Messaggero πως, «όλες οι χώρες που θέλουν να πάρουν μέρος σε αυτή την προσπάθεια, περιμένουν , τώρα, τα αποτελέσματα της τεχνικής μελέτης, εντός του 2022». 

Χρόνος – Ο μεγάλος εχθρός του Eastmed και τα προβλήματα στην Ιταλία

Η διάσταση που πήρε η απόφαση της επιτροπής παραγωγικών δραστηριοτήτων της ιταλικής Βουλής , φαίνεται να εντάσσεται στις επικοινωνιακές καμπάνιες που στόχο έχουν να καθησυχάσουν τους πολίτες των χωρών. Αρκεί να δούμε τις αντιδράσεις των Ελλήνων πολιτών στις εξαγγελίες του Έλληνα Πρωθυπουργού, για να κατανοήσουμε πόσο σημαντικές είναι αυτές οι «Ενεργειακές καμπάνιες σ΄΄ημερα.»

Η Ιταλία όμως έχει να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα σε σχέση με τον EastMed, και για όποιον άλλον αγωγό, και η Ιταλική κυβέρνηση δεν έχει χρόνο. Ο Αμίτ Μορ, Διευθύνων Σύμβουλος της ισραηλινής εταιρείας Eco Energy, σε δηλώσεις του στην «Agenzia Nova» σημείωσε, «ο πόλεμος δίνει ώθηση όσον αφορά την προθυμία των κυβερνήσεων να επενδύσουν σε αυτό το έργο, το οποίο θα μπορούσε να φέρει το πολύ 20 δισεκατομμύρια μέτρα φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ή το 2-4 τοις εκατό των τρεχουσών αναγκών.  Ο αγωγός είναι σημαντικός για τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, αλλά ο ιδιωτικός τομέας είναι αυτός που αποφασίζει εάν θα εισάγει φυσικό αέριο και αν θα δεσμευτεί μακροπρόθεσμα», επεσήμανε ο Μορ καιτόνισε, «για να είμαστε αισιόδοξοι, το φυσικό αέριο θα φτάσει στην Ευρώπη το 2030-2033»

Το στέλεχος της Eco Energy σημείωσε και ένα εσωτερικό πρόβλημα της Ιταλίας το οποίο για να αντιμετωπιστεί θέλει τον ανάλογο χρόνο. «Για να είμαστε ρεαλιστές, θα χρειαστούν 7-10 χρόνια για να κατασκευαστεί η υποδομή και στη συνέχεια – πρόσθεσε – θα χρειαζόταν μια υποδομή από τη νότια προς τη βόρεια Ιταλία για τις μεταφορές, γιατί η υπάρχουσα είναι στη μέγιστη χωρητικότητά της», σημείωσε.

Για την υλοποίηση του έργου Eastmed-Poseidon, σύμφωνα με τον Ισραηλινό ειδικό, απαιτούνται δύο προϋποθέσεις, η μία οικονομική και η άλλη πολιτική. «Υπάρχει οικονομική σκοπιμότητα: το ισραηλινό αέριο κοστίζει επί του παρόντος από 4 έως 7 δολάρια ΗΠΑ ανά btu, αλλά μετά από αυτό πρέπει να επενδύσουμε στην υποδομή, για την οποία θα χρειαστούν 7-10 δισεκατομμύρια δολάρια από ενδιαφερόμενους επενδυτές», δ

Η δεύτερη προϋπόθεση, η πολιτική, είναι επίσης εφικτή, σύμφωνα με τον Ισραηλινό εμπειρογνώμονα, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία έχει αντιταχθεί κατ’ αρχήν στο έργο των περίπου 2.100 χιλιομέτρων επειδή διέρχεται από την Ανατολικ΄ή Μεσόγειο. «Από οικονομική άποψη, ειδικότερα, σύμφωνα με τον Μορ, η εταιρεία «Igi-Poseidon» θα πρέπει να εγγυηθεί μέχρι το τέλος του έτους, χρήστες-καταναλωτές στην Ευρώπη που για 10-15 χρόνια θα είναι υποχρεωμένοι να αγοράσουν αυτό το αέριο». 

Σε στρατηγικό επίπεδο, «αν η απόφαση της Ευρώπης είναι να δεσμευτεί για μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο, η Ευρώπη πρέπει να δράσει γρήγορα γιατί υπάρχουν πολλά ανταγωνιστικά έργα». Από την άποψη αυτή, ο Μορ τόνισε ότι η Chevron, η αμερικανική εταιρεία που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα του Ισραηλινού Λεβιάθαν, «εξετάζει το ενδεχόμενο εξαγωγής LNG στην Ευρώπη και επίσης στην Κίνα, την Ιαπωνία και την Ινδία μέσω υποδομών υγροποίησης στην Αίγυπτο ή μέσω πλατφορμών υγροποίησης. Θα ήταν πολύ πιο γρήγορα, χωρίς να περιμένουμε την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου». 

«Η ανάπτυξη του έργου εξαρτάται από την προθυμία των καταναλωτών και των βιομηχανικών ομίλων να δεσμευτούν να αγοράσουν φυσικό αέριο μακροπρόθεσμα, » ανέφερε, σημειώνοντας ουσιαστικά και το μεγάλο πρόβλημα του EastMed, που είναι ο χρόνος