Γιάννης Μανιάτης -Τη σοφή ενεργειακή πολιτική της Κύπρου να ακολουθήσει και η Ελλάδα

«Η συμπεριφορά της Κύπρου είναι σοφή, γιατί δεν απαντά στις προκλήσεις της Τουρκίας, αλλά προχωρά στην προσέλκυση ενεργειακών κολοσσών, προκειμένου και αυτοί να λειτουργήσουν συπληρωματικά στη θωράκιση της Κυπριακής Δημοκρατίας», δηλώνει σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο βουλευτής του ΚΙΝ.ΑΛ και πρώην υπουργός Γιάννης Μανιάτης, με αφορμή την πρόσφατη ανακάλυψη του κοιτάσματος υδρογονανθράκων «Γλαύκος» στην κυπριακή ΑΟΖ. Παροτρύνει δε την ελληνική κυβέρνηση να ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο και εκφράζει την εκτίμηση ότι παρά τις προκλήσεις «η Τουρκία δεν θα προχωρήσει σε θερμό επεισόδιο».

Η αφετηρία της «σοφής» κυπριακής ενεργειακής πολιτικής, τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ήταν η στενή συνεργασία με αμερικανικές, ευρωπαϊκές και ισραηλινές εταιρίες, με αποτέλεσμα να μεγιστοποιείται το επενδυτικό ενδιαφέρον και για άλλες και να ισχυροποιείται η σχέση της Κύπρου με τη Δύση.

Ο πρώην υπουργός θεωρεί «εθνικής σημασίας» για την Ελλάδα αλλά και ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος την υλοποίηση του αγωγού φυσικού αερίου East Med καθώς και του ηλεκτρικού καλωδίου EuroAsia Interconnector, καθώς θα άρουν την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου και της Κρήτης και θα συμβάλλουν στην ενεργειακή απεξάρτηση της ΕΕ από τρίτες χώρες.

Ο κ. Μανιάτης ζητάει από την ελληνική κυβέρνηση να μη μένει ουραγός στις προσπάθειες για την υλοποίηση του East Med και την κατηγορεί για «αδιανόητες» καθυστερήσεις στον EuroAsia Interconnector που «θα στοιχίσουν τα επόμενα δύο χρόνια πάνω από 1,2 δισ. ευρώ στους Έλληνες φορολογούμενους».

Ζητάει επίσης να ολοκληρωθούν οι συμβάσεις για τα θαλάσσια οικόπεδα στο Ιόνιο και τη νότια Κρήτη, γιατί μια τέτοια εξέλιξη, όχι μόνον θα κατοχυρώσει την ΑΟΖ της Ελλάδας με την Ιταλία, την Αλβανία και τη Λιβύη, αλλά θα δημιουργήσει νομικό και θεσμικό προηγούμενο στις σχέσεις και με την Τουρκία.

Ακολουθεί η πλήρης συνέντευξη του Γ. Μανιάτη στη Νίνα Μελισόβα για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο:

1. Πώς εκτιμάτε ότι θα επηρεάσει τις εξελίξεις στην Κύπρο η πρόσφατη ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ;

Η κυπριακή κυβέρνηση με συνέπεια και τεκμηρίωση προωθεί το εθνικό ενεργειακό της πρόγραμμα. «Ο Γλαύκος» είναι ένα πολύ σημαντικό κοίτασμα, το οποίο δεν αποτελεί μεν την κορυφαία ανακάλυψη του κόσμου, αλλά επιφέρει γεωστρατηγική αναβάθμιση της Κύπρου και αποτελεί στήριγμα στην κυπριακή οικονομία.

2. Θα επηρεάσει προς την κατεύθυνση της επίλυσης του Κυπριακού;

Οι υδρογονάνθρακες μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο για επίλυση διαφορών. Η συμπεριφορά της Κύπρου είναι σοφή γιατί δεν απαντά στις προκλήσεις της Τουρκίας, αλλά προχωρά στην προσέλκυση ενεργειακών κολοσσών προκειμένου και αυτοί να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στη θωράκιση της Κυπριακής Δημοκρατίας.

3. Οι τουρκικές προκλήσεις συνεχίζονται πάντως. Πιστεύετε ότι η Κύπρος θα συνεχίσει το ενεργειακό της πρόγραμμα παρά τις προκλήσεις;

Ναι, είμαι απολύτως βέβαιος και η Ελλάδα θα είναι αρωγός σ’ αυτή την προσπάθεια. Η Τουρκία θα συνεχίσει τις λεκτικές προκλήσεις, αλλά ίσως και με γεωτρύπανα εκτός κυπριακής ΑΟΖ. Η Κύπρος ωστόσο έχει το ισχυρό όπλο του Διεθνούς Δικαίου και της κατοχύρωσης των ορίων της κυπριακής ΑΟΖ στον ΟΗΕ, όπως και τους ενεργειακούς κολοσσούς που έχουν επενδύσει τα κεφάλαιά τους. Αυτό το γνωρίζει καλά η Τουρκία. Σε κάθε περίπτωση, η Κύπρος χειρίζεται το θέμα με διαχρονική συνέπεια και μακάρι και η ελληνική κυβέρνηση να ακολουθούσε τον ίδιο δρόμο.

4. Οι σχέσεις της Κύπρου με τις μεγάλες δυνάμεις ΗΠΑ, Ρωσία και εσχάτως με τη Γαλλία, που έρχεται όλο και πιο κοντά στην Κύπρο, βλέπετε να διαφοροποιούνται;

Από το 2010 η Κύπρος ξεκίνησε σοφά, στενή συνεργασία με αμερικανικές και ισραηλινές εταιρίες. Τώρα έχουν μπει στο παιχνίδι και άλλοι κολοσσοί, όπως η γαλλική Total, η ιταλική ENI, η Qatar Petroleum, κλπ. Αυτό σημαίνει ότι μεγιστοποιεί το επενδυτικό ενδιαφέρον. Η σχέση της Κύπρου με τη Δύση είναι σαφές ότι ισχυροποιείται.

5. Ενόψει των ανακαλύψεων στην Α. Μεσόγειο πώς βλέπετε να εξελίσσονται τα project του East Med και του EuroAsia Interconnector;

Το 210 η Ελλάδα δρομολόγησε τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ, με έμφαση στα ενεργειακά. Σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να συζητούμε για ένα πολύ σπουδαίο γεωπολιτικό και ενεργειακό έργο που είναι ο East Med, ο οποίος αποτελεί μια νέα, κορυφαία πηγή τροφοδοσίας της Ευρώπης με φυσικό αέριο και μια νέα δίοδο διέλευσης, χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν την τροφοδοσία της Ευρώπης και ενισχύουν την απεξάρτησή της από τρίτες -εκτός ΕΕ- χώρες. Πιστεύουμε ότι σύντομα σε αυτά τα κοιτάσματα θα προστεθούν και τα σημαντικά ελληνικά.

6. Έχει σοβαρές πιθανότητες να υλοποιηθεί ο East Med;

Είχα την τύχη να είμαι ο υπουργός που τον στήριξε από το ξεκίνημά του κι αισθάνομαι ικανοποίηση για το γεγονός ότι ένα project που το 2013 θεωρείτο ουτοπικό, καταφέραμε να πείσουμε, μαζί με τον υπουργό Ενέργειας της Κύπρου Γιώργο Λακκοτρύπη, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον αντιπρόεδρο Μάρος Σέφκοβιτς και να εντάξουμε το έργο στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα(PCIs). Σήμερα έχει πάρει χρηματοδότηση πάνω από 70 εκατ. ευρω για μελέτες και με την απόλυτη συμπαράσταση του Ισραήλ και της Ιταλίας, έχει δημιουργηθεί ένα πανίσχυρο lobby υποστήριξης του East Med. Αν οι ανακαλύψεις κοιτασμάτων εξελιχθούν όπως ελπίζουμε, θα είναι ο «game changer» στην ευρύτερη περιοχή της Α. Μεσογείου.

Ωστόσο, η Ελλάδα αντί να συνεχίσει να είναι ο πρωταγωνιστής, ακολουθεί απλώς αυτούς που πλέον πρωταγωνιστούν, κυρίως το Ισραήλ και την Ιταλία, για ένα έργο που εκτός των άλλων θα άρει και την ενεργειακή απομόνωση της Κρήτης, εξέλιξη με ιδιαίτερη εθνική σημασία και θα τροφοδοτήσει με φυσικό αέριο και την Πελοπόννησο, τη Δ. Ελλάδα και την Ήπειρο. Είναι ένα έργο που πρέπει να στηρίξει σθεναρά η ελληνική κυβέρνηση.

7. Πόσο εφικτή είναι η υλοποίηση του άλλου project – στην Α. Μεσόγειο κι αυτό – του ηλεκτρικού καλωδίου Euroasia Interconnector;

Το 2013 εντάξαμε μαζί με τον East Med και αυτό το έργο στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα (PCIs). Πρόκειται για το πρώτο καλώδιο που συνδέει Ασία με Ευρώπη. Ξεκινάει από τα παράλια του Ισραήλ, όπου θα δημιουργηθεί εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο φυσικό αέριο από ισραηλινά κοιτάσματα και θα κατευθύνεται προς Κύπρο, Κρήτη και Αττική. Το έργο αυτό θα άρει την ενεργειακή-ηλεκτρική απομόνωση της Κύπρου, αλλά και της Κρήτης κι αυτό εθνικό έργο και μάλιστα κορυφαίο.

Οι εξελίξεις όμως είναι κάθε άλλο παρά ευχάριστες. Σήμερα θα έπρεπε το έργο να έχει αρχίσει να υλοποιείται. Δυστυχώς, βρίσκεται σε αδιέξοδο με σοβαρές ευθύνες της ελληνικής κυβέρνησης. Ενώ με τη στήριξη της κυπριακής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει ζητηθεί από την ελληνική κυβέρνηση να συνυπογράψει την αίτηση να εκταμιευτούν τα πρώτα ευρωπαϊκά κονδύλια, ύψους ως και 350 εκατ. ευρώ, η ελληνική κυβέρνηση αρνείται, θεωρώντας ότι πρέπει να προχωρήσει διαφοροποιημένα το τμήμα Κρήτη-Αττική.

Στις 27/2/2019, υπήρξε συνάντηση στην Κύπρο όλων των κυπριακών κι ευρωπαϊκών ενεργειακών φορέων, που με κοινή ανακοίνωση ζητούν από την ελληνική κυβέρνηση να συνεργαστεί στενά με την κυπριακή κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Όπως αναφέρει σε επιστολή του ο κ. Λακκοτρύπης προς τον Έλληνα υπουργό Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη, κινδυνεύει να συνεχιστεί η ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου. Ο Γ. Σταθάκης αρνείται σε επανειλημμένες ερωτήσεις μου στη Βουλή να καταθέσει τις επιστολές που του έχει αποστείλει ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας και ο Ευρωπαίος Επίτροπος Ενέργειας Μιγκέλ Αρίας Κανιέτε, καθώς και τις απαντήσεις που τους έχει στείλει.

Πρόσφατα μάλιστα ο κ. Σταθάκης δήλωσε ότι θα προχωρήσει το τμήμα Κρήτη-Αττική, ως εθνικό έργο, που σημαίνει ότι τα 350 εκατ. ευρώ που θα έδινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα τα χάσουμε και θα τα επιβαρυνθεί ο Έλληνας καταναλωτής μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (Υ.Κ.Ω.). Ταυτόχρονα εξαιτίας αυτής της τακτικής, θα καθυστερήσει άλλα δύο χρόνια η υλοποίηση του καλωδίου, φορτώνοντας με κάθε χρόνο καθυστέρησης επιπλέον κόστος για τους Έλληνες καταναλωτές 450εκατ. ευρώ που πληρώνουμε για την ηλεκτροδότηση της Κρήτης. Επομένως για τα δύο χρόνια καθυστέρησης, ο Έλληνας πολίτης θα πληρώσει επιπλέον 900 εκατ. ευρώ συν τα 350 που θα χάσουμε, σύνολο που ξεπερνά το 1,2 δισ. ευρώ.

8. Η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ θα επηρεάσει το επενδυτικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα;

Τόσο η πρόσφατη ανακάλυψη του «Γλαύκος», όσο και η ανακάλυψη πριν τρία χρόνια του τεράστιου κοιτάσματος ΖΟR στην Αίγυπτο, έχουν εντείνει το επενδυτικό ενδιαφέρον των μεγάλων εταιριών στην ευρύτερη περιοχή και στην Ελλάδα. Απόδειξη αυτού είναι ότι πριν περίπου 2 χρόνια, κατέθεσαν αίτηση για έρευνες νότια και νοτιοδυτικά της Κρήτης οι ExonMobil, Total, ΕΛΠΕ. Είναι ακριβώς πάνω στην έκταση που είχαμε προκηρύξει εμείς το 2014. Όμως, παρά το μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον, η κυβέρνηση αδιαφορεί και κινείται ως να μην επιθυμεί την επένδυση. Δεν ξεχνώ ότι τόσο ο σημερινός υφυπουργός Περιβάλλοντος όσο και ο προηγούμενος, έχουν καταψηφίσει τις αντίστοιχες συμβάσεις υδρογονανθράκων. Σε αυτό να προσθέσουμε και τις αντιδράσεις των τοπικών κομματικών παραγόντων του ΣΥΡΙΖΑ.

9. Η αύξηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος για τα ενεργειακά στην Ελλάδα πιστεύετε ότι θα έχει επιπτώσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Σίγουρα η προσέλκυση κορυφαίων ενεργειακών εταιρειών, ενισχύει τις εθνικές θέσεις, ιδιαίτερα στα Ελληνοτουρκικά. Η Ελλάδα όφειλε μετά από τέσσερα χρόνια ΣΥΡΙΖΑ, να έχει προχωρήσει στην ολοκλήρωση όλων των συμβάσεων για όλα τα θαλάσσια οικόπεδα στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης που έχουν ζητηθεί, γιατί αυτό θα κατοχυρώσει απολύτως την ΑΟΖ της Ελλάδας με Ιταλία, Αλβανία και Λιβύη. Περιλαμβάνω τα οικόπεδα 15 και 20 νοτιοανατολικά της Κρήτης, για τα οποία πρόσφατα η Τουρκία, λόγω ολιγωρίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, δημοσιοποίησε χάρτη διεκδίκησής τους, ενώ τα κατοχυρώσαμε στον διεθνή χάρτη που δημοσιεύσαμε στην εφημερίδα της ΕΕ το 2014. Ο χάρτης μας αυτός δίνει πλήρη επήρεια στη Γαύδο, γεγονός με ιδιαίτερη σημασία για το ανάλογο του Καστελόριζου ενώ, έχουμε χαράξει τα οικόπεδα με το δεδομένο ότι ο Κόλπος της Σύρτης στη Λιβύη, είναι ανοιχτός. Αυτά είναι δύο πολύ σπουδαία βήματα για να κατοχυρωθούν τα εθνικά δίκαια.