Το γεωπολιτικό πόκερ στα Δυτικά Βαλκάνια

​​Του Αλέξη Παπαχελά – Καθημερινή

Αναρωτιούνται πολλοί πώς προέκυψε το ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων ξαφνικά. Η απάντηση βρίσκεται στο γεωπολιτικό παιχνίδι που βρίσκεται σε εξέλιξη στα Δυτικά Βαλκάνια. Η ηγεσία της Ευρώπης, το Βερολίνο, οι Βρυξέλλες και οι υπόλοιποι σημαντικοί παίκτες θεωρούν ότι το 2018 θα είναι μια κρίσιμη χρονιά για τα ευρωπαϊκά συμφέροντα στη γειτονιά μας. Η Ρωσία παίζει το δικό της παιχνίδι και βλέπει τα Δυτικά Βαλκάνια σαν το μαλακό υπογάστριο της Ε.Ε. και μια πιθανή ζώνη δικής της επιρροής. Η Κίνα προωθεί πιο αθόρυβα τα δικά της συμφέροντα, με τα μεγάλα έργα υποδομής που χρηματοδοτεί στην περιοχή, στο πλαίσιο του Δρόμου του Μεταξιού. Ακόμη και η Τουρκία και ορισμένα από τα θεοκρατικά κράτη του Κόλπου επιδιώκουν να ελέγξουν τον μουσουλμανικό πληθυσμό των Βαλκανίων.

Ευρωπαϊκή Ενωση και ΗΠΑ αντιλαμβάνονται τις προκλήσεις και έχουν θέσει στόχο την ένταξη όλων ή των περισσότερων χωρών στην Ενωση αλλά και στο ΝΑΤΟ. Βασική προϋπόθεση όμως για τις Βρυξέλλες είναι να επιλυθούν οι πολλές ιστορικές διαφορές οι οποίες ταλανίζουν την περιοχή. Η λίστα είναι μακρά και συμπεριλαμβάνει το στάτους του Κοσόβου σε σχέση με τη Σερβία και συνοριακές διαφορές. Στην περίπτωση των Σκοπίων όμως, έχει να κάνει με την ονομασία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν θέλουν να αφήσουν τη FYROM «πίσω», μόνη της. Θεωρούν ότι η ήττα Γκρούεφσκι δημιούργησε μια σπάνια ευκαιρία, αλλά ταυτόχρονα προβλέπουν ότι και ο κ. Ζάεφ θα συναντήσει μεγάλες εσωτερικές δυσκολίες.

Οι Αμερικανοί είναι και δεν είναι αναμεμειγμένοι σε αυτό το παιχνίδι σε πρωταγωνιστικό ρόλο, λόγω των ιδιομορφιών της κυβέρνησης Τραμπ. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι χρειάσθηκε η παρέμβαση ενός μεσαίου Αμερικανού διπλωμάτη για να ξεμπλοκάρει η πολιτική κρίση στα Σκόπια. Οι ΗΠΑ έχουν επιρροή και γνώση της περιοχής, αλλά δεν είναι σαφές πόση σημασία τής αποδίδουν. Σύμφωνα πάντως με όλες τις ενδείξεις, τον «λογαριασμό» των Βαλκανίων έχει αναλάβει ο αντιπρόεδρος Πενς.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Οτι η Ελλάδα καλείται να παίξει ένα –κατά βάση– ευρωπαϊκό παιχνίδι. Το γνωρίζουν καλά αυτό άλλωστε και ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ευρώπη και ΗΠΑ θέλουν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ και σε προενταξιακή διαδικασία (μαζί με την Αλβανία) για την Ε.Ε. εντός του 2018. Δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, γιατί οι εσωτερικές δυσκολίες θα είναι μεγάλες στην Ελλάδα και στη FYROM. Η Αθήνα έχει ισχυρά χαρτιά στα χέρια της λόγω της συγκυρίας, αλλά είναι ευάλωτη λόγω της οικονομικής κρίσης. Οι εμπλεκόμενοι διεθνείς παράγοντες θα παίξουν σκληρά. Η παρτίδα ενός τοπικού γεωπολιτικού πόκερ στη γειτονιά μας μόλις ξεκίνησε.