Ευρωπαϊκά και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα επενδύσουν 10 δισεκατομμύρια δολάρια στον μεσαίο διάδρομο

Το Global Gateway Investors Forum for EU-Central Asia Transport Connectivity συγκλήθηκε στις 29-30 Ιανουαρίου στις Βρυξέλλες, ενώνοντας εκπροσώπους υψηλού επιπέδου, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τον ιδιωτικό τομέα από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Κεντρική Ασία, τον Νότιο Καύκασο και την Τουρκία. 

Την πρώτη ημέρα της εκδήλωσης, ο Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (EC) Valdis Dombrovskis ανακοίνωσε ότι ευρωπαϊκά και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχουν δεσμευτεί να επενδύσουν 10 δισεκατομμύρια ευρώ (περίπου 10,8 δισεκατομμύρια δολάρια) για την ανάπτυξη βιώσιμης συνδεσιμότητας μεταφορών στην Κεντρική Ασία. Η δεσμευμένη επένδυση αναμένεται να διατεθεί για την ανάπτυξη του Μεσαίου Διαδρόμου, γνωστού και ως Trans-Caspian International Route (TITR). Η συνεχιζόμενη σύγκρουση στην Ουκρανία ώθησε την ΕΕ να εξερευνήσει εναλλακτικούς εμπορικούς δρόμους που παρακάμπτουν τη Ρωσία, ενισχύοντας τη σημασία του Μεσαίου Διαδρόμου. Για την πλήρη βελτιστοποίηση των δυνατοτήτων του, είναι επιτακτική η περαιτέρω βελτίωση των υποδομών. Οι δεσμευμένες επενδύσεις από ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα αποτελούν μια ιστορική ευκαιρία για την υλοποίηση αυτού του οράματος.

Ο Middle Corridor είναι ένας πολυτροπικός διάδρομος χερσαίων και θαλάσσιων μεταφορών , που βοηθά τα προϊόντα να μετακινηθούν από την ανατολή ως την Κίνα προς την Ευρώπη μέσω του Καζακστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Τουρκμενιστάν, του Αζερμπαϊτζάν, της Τουρκίας της Μαύρης Θάλασσας και της Κασπίας Θάλασσας. Ιστορικά, η Ευρώπη βασιζόταν στον Βόρειο Διάδρομο, μια διαδρομή που μεταφέρει προϊόντα από την Κίνα, μέσω της Ρωσίας, στις ευρωπαϊκές καταναλωτικές αγορές. Με το συνολικό του μήκος 2.000 χιλιόμετρα μικρότερο από τον Βόρειο Διάδρομο της Ρωσίας, ο Μέσος Διάδρομος έχει τη δυνατότητα να γίνει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση μειώνοντας τη διάρκεια της μεταφοράς σε 15 ημέρες. 

 Στο πλαίσιο του επενδυτικού πακέτου των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ, υπογράφηκαν πολλά σημαντικά μνημόνια συμφωνίας (MoU) μεταξύ των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και των κυβερνήσεων της Κεντρικής Ασίας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) υπέγραψε μνημόνια συνεργασίας με το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Ουζμπεκιστάν και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Καζακστάν για να επενδύσουν 1,47 δισεκατομμύρια ευρώ (περίπου 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια) για την ανάπτυξη της συνδεσιμότητας μεταφορών μεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας. Ομοίως, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με το Καζακστάν για να επενδύσει 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε συνεχιζόμενα έργα συνδεσιμότητας. 

Η ΕΕ σχεδιάζει επίσης να παράσχει αδελφοποίηση και τεχνική βοήθεια σε χώρες της Κεντρικής Ασίας για την ανάπτυξη της διαδρομής. Σύμφωνα με τον Αντιπρόεδρο της EC Μαργαρίτη Σχοινά, «οι ανώτεροι κάτοικοι σύμβουλοι αδελφοποίησης από τα κράτη μέλη της ΕΕ μας θα ανατεθούν σε όλες τις χώρες της Κεντρικής Ασίας», μαζί με μια πλατφόρμα συντονισμού που θα παρακολουθεί την πρόοδο.

Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ αύξησε αισθητά τη συνεργασία της με την περιοχή. Το ευρωπαϊκό μπλοκ παραμένει η μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) στην περιοχή, εκτός από το ότι είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των χωρών της Κεντρικής Ασίας. Στις παρατηρήσεις του, ο Ντομπρόβσκις τόνισε ότι η ΕΕ παραμένει «ισχυρός, αφοσιωμένος και αξιόπιστος εταίρος» για την Κεντρική Ασία. Ανέφερε ότι η συνδεσιμότητα των μεταφορών διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην εταιρική σχέση ΕΕ-Κεντρικής Ασίας. Για το σκοπό αυτό, τονίστηκε ότι ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι να μετατραπεί ο Μέσος Διάδρομος σε μια «πολυτροπική, ανταγωνιστική, βιώσιμη, έξυπνη και γρήγορη διαδρομή για τη σύνδεση των δύο περιοχών μας σε 15 ημέρες ή λιγότερο».   

Η αυξημένη προσοχή στον Μεσαίο Διάδρομο έφερε επίσης την προσοχή σε ορισμένες από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η διαδρομή. Σύμφωνα με τον Υπουργό Μεταφορών του Καζακστάν, Marat Karabayev, ο όγκος των μεταφορών εμπορευμάτων μέσω του Μεσαίου Διαδρόμου έφτασε τους 2,8 εκατομμύρια τόνους μέχρι το τέλος του 2023, από 1,5 εκατομμύρια τόνους το προηγούμενο έτος. Δεδομένης της περιορισμένης χωρητικότητάς του, απαιτούνται περαιτέρω υποδομές και άλλες εξελίξεις για την αποφυγή συμφόρησης κατά μήκος της διαδρομής. Απαιτούνται βελτιώσεις στις τελωνειακές διαδικασίες, τη χωρητικότητα φορτίου και λιμένα, την ασφάλεια και τον εξορθολογισμό για τη βελτιστοποίηση της αποτελεσματικότητας του Μεσαίου Διαδρόμου. Τα σχέδια προβλέπουν αύξηση του όγκου των φορτίων που διέρχονται από τον Μέσο Διάδρομο σε 11 εκατομμύρια τόνους ετησίως έως το 2030. Οι επενδύσεις από εξωτερικούς βασικούς παράγοντες όπως η ΕΕ μπορούν να παρέχουν το απαραίτητο κεφάλαιο, καθώς και την τεχνική τεχνογνωσία για την υλοποίηση αυτών των στόχων. 

Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα του Φόρουμ και τη μελλοντική πορεία των επενδύσεων που υποσχέθηκαν, το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Caspian Policy Center (CPC) και πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Τατζικιστάν και στο Καζακστάν, Richard Hoagland, περιέγραψε την προθυμία της ΕΕ να επενδύσει στην περιοχή ως « πραγματικά θετική, ακόμη και ιστορική εξέλιξη». Ο Hoagland τόνισε τη σημασία της καθιέρωσης κάποιας μορφής συντονισμού, έστω και προσωρινού ή ad hoc , για τον συντονισμό της κατανομής κεφαλαίων από διάφορες τραπεζικές πηγές. «Διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος «ειδικά συμφέροντα» που είναι αχαλίνωτα στην περιοχή να πιέσουν σκληρά για έργα που θα μπορούσαν να ωφελήσουν λίγους, αλλά που δεν θα αναπτύξουν απαραίτητα τον Μέσο Διάδρομο», πρόσθεσε. 

Το φόρουμ των επενδυτών ήταν μια σημαντική απόδειξη των σχέσεων της ΕΕ όχι μόνο με την Κεντρική Ασία, αλλά και με ολόκληρη την περιοχή της Κασπίας. Όταν ρωτήθηκε για τη σημασία του Φόρουμ, το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της CPC και πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στο Καζακστάν, Ντέιβιντ Μοράν, είπε: «Οι δεσμεύσεις του Φόρουμ Επενδυτών θα δώσουν νέα ώθηση στην ανάπτυξη της περιφερειακής συνδεσιμότητας μεταφορών…το συμφέρον της Οι ιδιώτες επενδυτές είναι ξεκάθαροι – υπάρχουν πολλές προκλήσεις και εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν, αλλά τα αποτελέσματα του Φόρουμ σηματοδοτούν μια πολλά υποσχόμενη αρχή για το 2024».