EPOPSIS : Το Ελληνικής κατασκευής Σύστημα Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Υποσυστημάτων Πλοίων

Ακόμη μια απόδειξη των δυνατοτήτων του Πολεμικού Ναυτικού και των στελεχών του αποτελεί το επιτυχημένο πρόγραμμα ανάπτυξης με ιδία μέσα ενός ολοκληρωμένου Συστήματος Αυτοματοποιημένου Ελέγχου Πλατφόρμας Πλοίων (Integrated Platform Management System, IPMS).

Το πρόγραμμα ανάπτυξης από το Πολεμικό Ναυτικό ενός συστήματος IPMS με ιδία μέσα είναι ένα από τα πολλά «μικρά» αναπτυξιακά προγράμματα πολλαπλασιασμού ισχύος που διαχειρίζεται το Πολεμικό Ναυτικό και τα οποία συμβάλλουν στην επαύξηση της αποτελεσματικότητας των μονάδων του Ελληνικού Στόλου.

Το IPMS αποτελεί βασικό  σύστημα για την σωστή και εύρυθμη λειτουργία ενός πολεμικού πλοίου, αφού μέσω αυτού το πλήρωμα μπορεί να παρακολουθεί και να ελέγχει την απόδοση και λειτουργία των επιμέρους υποσυστημάτων του σκάφους και να παρεμβαίνει οποιαδήποτε στιγμή παρουσιαστεί πρόβλημα από το κέντρο ελέγχου.

Ουσιαστικά πρόκειται για ένα σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου των υποσυστημάτων του πλοίου όπως το προωστικό σκεύος, τις γεννήτριες του πλοίου, τα βοηθητικά υποσυστήματα κλπ μέσω ενός δικτύου αισθητήρων οι οποίοι μεταδίδουν στο σύστημα IPMS πληροφορίες σχετικά με την θερμοκρασία, πίεση υποσυστημάτων του πλοίου, και ηλεκτρολογικά δεδομένα για πλειάδα υποσυστημάτων του πλοίου.

Ακολούθως το σύστημα αναλύει τα δεδομένα αυτά και αποφασίζει για το εάν χρειάζεται να «στείλει» οδηγίες στα υποσυστήματα μέσω διαφόρων ενεργοποιητών. Το σύνολο των πληροφοριών παρουσιάζονται σε μια οθόνη στους χειριστές οι οποίοι μπορούν εάν χρειάζεται να παρέμβουν.

Μια ακόμη αποστολή του συστήματος IPMS είναι η παρακολούθηση των υποσυστημάτων για μια πιθανή βλάβη ή ανωμαλία στην λειτουργία αυτών και η αυτόματη εφαρμογή διαδικασιών έκτακτης ανάγκης ώστε να διαχειριστούν με ασφάλεια απροσδόκητα συμβάντα, όπως πτώση της πίεσης ή αύξηση της θερμοκρασίας σε υποσυστήματα του πλοίου.

Όπως ένα Σύστημα Διαχείρισης Μάχης είναι η «καρδιά» του ολοκληρωμένου οπλικού φορτίου που φέρει ένα πολεμικό πλοίο, έτσι το IPMS αποτελεί την «καρδιά» του συστήματος που ελέγχει την σωστή λειτουργία των υποσυστημάτων ενός πλοίου, ώστε αυτό να μπορεί να επιχειρεί και να μάχεται αποτελεσματικά.

Το Ελληνικό σύστημα με την ονομασία «EPOPSIS» εγκαταστάθηκε και δοκιμάστηκε σε μια κανονιοφόρο κλάσης «Πολεμιστής» με απόλυτη επιτυχία και έκτοτε χρησιμοποιείται από το πλήρωμα του σκάφους χωρίς προβλήματα.

Το Ελληνικό σύστημα IPMS «EPOPSIS» αναπτύχθηκε από Αξιωματικό του Πολεμικού Ναυτικού με εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στο αντικείμενο αυτό, σε συνεργασία με δύο μέλη του πληρώματος του σκάφους όπου το σύστημα τοποθετήθηκε αρχικά, μετά από πολύμηνη μελέτη και εργασία.

Συνολικά απαιτήθηκαν 6 μήνες για την σχεδίαση του συστήματος, την ανάπτυξη, κατασκευή, εγκατάσταση και δοκιμή του επί του σκάφους. Το σύστημα EPOPSIS αποτελεί την συνέχεια μιας ανάλογης προσπάθειας, σε μικρότερη όμως κλίμακα, που υλοποιήθηκε πριν από μερικά χρόνια από το Πολεμικό Ναυτικό στις φρεγάτες κλάσης Έλλη.

Η βασική αιτία που ώθησε το Πολεμικό Ναυτικό να ασχοληθεί με την ανάπτυξη ενός συστήματος IPMS ήταν τα προβλήματα λειτουργίας, παλαιότητας και υποστήριξης του υπάρχοντος συστήματος που είχε τοποθετηθεί στις κανονιοφόρους κλάσης «Πολεμιστής» του Ναυτικού.

Οποιαδήποτε σκέψη για την αγορά και εγκατάσταση στα σκάφη ενός νέου συστήματος IPMS στρατιωτικών προδιαγραφών προσέκρουε στο μεγάλο κόστος απόκτησης, το οποίο φτάνει το 1 εκατ. ευρώ, καθώς και στο διαχρονικό κόστος υποστήριξης και λειτουργίας του.

Η χρησιμοποίηση υποσυστημάτων εμπορικής φύσης COTS (Commercial off-the-shelf) για την κατασκευή ενός συστήματος IPMS δεν θα είχε τα αναμενόμενα επιχειρησιακά αποτελέσματα, αφού οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στις κανονιοφόρους δηλ. οι κραδασμοί του πλοίου κατά την πλεύση του, η υγρασία, η σκόνη, δημιουργούν προβλήματα στη σωστή λειτουργία των εμπορικής φύσεως συστημάτων.

Τα συστήματα αυτά δεν έχουν την κατάλληλη προστασία ώστε να μπορούν να λειτουργούν χωρίς προβλήματα υπό αντίξοες συνθήκες, όπως αυτές που επικρατούν σε ένα σκάφος.

Επιπλέον ένα άλλο ζήτημα είναι η ηλεκτρομαγνητική συμβατότητα των εμπορικής φύσεως υποσυστημάτων ενός συστήματος IPMS σε σχέση με τα λοιπά υποσυστήματα του σκάφους.

Σε ένα πλοίο μήκους μόλις 56,5 μέτρων, η συν-λειτουργία πολλών ηλεκτρονικών συστημάτων σε ένα τόσο μικρό χώρο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για τους ναυπηγούς.

Ένα ακόμη ζήτημα που ετέθη ήταν οι επιπτώσεις που θα είχε στο πλοίο μια πιθανή διακοπή της λειτουργίας ενός εμπορικής φύσης συστήματος IPMS για μερικά λεπτά, λόγω υπερφόρτωσης του από τα δεδομένα που δέχεται από τους αισθητήρες του πλοίου.

Ένα τέτοιο περιστατικό πιθανόν να δημιουργούσε προβλήματα στην λειτουργία των συστημάτων του πλοίου σε συνθήκες ειρήνης και αναμφίβολα θα αύξανε τον κίνδυνο για την ακεραιότητα του πλοίου σε συνθήκες πολέμου.

Με αυτά τα δεδομένα τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού κατάφεραν μέσα σε 6 μήνες να αναπτύξουν κατασκευάσουν με ιδία μέσα και να εγκαταστήσουν και να δοκιμάσουν το Ελληνικό Σύστημα  IPMS «EPOPSIS» με κόστος μόλις…. 30.000 ευρώ !

Όμως αυτό που επέτυχαν τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού δεν περιορίστηκε μόνο στην κατασκευή ενός πολυτίμου συστήματος για τα πολεμικά του σκάφη με χαμηλό κόστος. Το Ελληνικό σύστημα IPMS «EPOPSIS» ενσωματώνει σειρά χαρακτηριστικών που το καθιστούν μοναδικό.

Το σύστημα IPMS «EPOPSIS» μπορεί να ιεραρχήσει τα προβλήματα όταν παρουσιάζονται ανάλογα με την κρισιμότητα τους και να επιτρέψει την ταχύτατη αντιμετώπιση του από το πλήρωμα χάρις στον εύκολο τρόπο χειρισμού του συστήματος, ο οποίος έχει σχεδιαστεί ειδικά ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη και υπό δυσμενείς συνθήκες πλεύσης του σκάφους.

Ο σχεδιαστής του IPMS «EPOPSIS» επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη ενός συστήματος το οποίο δεν θα σταματήσει να λειτουργεί ακόμη και υπό τις πλέον δυσμενείς συνθήκες μάχης.

Το Ελληνικό σύστημα έχει κατασκευαστεί από ανθεκτικά υλικά που έχουν σχεδιαστεί για ναυτικές εφαρμογές, χωρίς κινούμενα τμήματα όπως ανεμιστήρες  κλπ. ενώ ανάλογη μέριμνα έχει ληφθεί και για τα ηλεκτρικά τμήματα του IPMS. Το σύστημα μπορεί να λειτουργεί  ακόμη και αν έχει υποστεί ζημιά χάρις στην ευέλικτη αρχιτεκτονική του και τις εναλλάξιμες μονάδες του.

Ακόμη και αν προκύψει μερική η ολική απώλεια του συστήματος υπάρχουν αρκετοί ενδείκτες και προειδοποιητικά μηνύματα σε πολλαπλά επίπεδα που επιτρέπουν την διάγνωση του προβλήματος σε κάποιο υποσύστημα του πλοίου.

Η αντικατάσταση των επιμέρους τμημάτων του IPMS «EPOPSIS» είναι εύκολη και γρήγορη αφού χρησιμοποιούνται όμοια ανταλλάξιμα υλικά. Σε περίπτωση που η λειτουργία του συστήματος για κάποιο λόγο διακοπή η επαναλειτουργία του πραγματοποιείται μέσα σε 1 δευτερόλεπτο χωρίς να χαθούν οι υπάρχουσες πληροφορίες.

Τέλος το πλέον χαρακτηριστικό στοιχείο που επιβεβαιώνει την αποτελεσματική και αξιόπιστη απόδοση του IPMS «EPOPSIS»  είναι το γεγονός ότι το Ελληνικό σύστημα έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί χωρίς οποιοδήποτε πρόβλημα σε μια από τις κανονιοφόρους του Πολεμικού Ναυτικού από το 2011 και όλα αυτά επιτεύχθηκαν χάρις στην σκληρή με αφοσίωση εργασία των τριών στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού σε αυτούς που πίστεψαν και συνέβαλαν στην υλοποίηση αυτού του προγράμματος με κόστος μόλις…. 30.000 ευρώ.

Πηγή : Journal of Computations & Modelling, vol.4, no.1, 2014, 237-244, Commander (Eng) Hellenic Navy, Panayiotis Michalopoulos (http://www.scienpress.com/Upload/JCM/Vol%204_1_14.pdf)