Η επόμενη μέρα της “Νύχτας των Μεγάλων Μαχαιριών” στη Σαουδική Αραβία

Του Κώστα Ράπτη

Πρόκειται για τους αναπόφευκτους κραδασμούς που συνοδεύουν μιαν αυθεντική προσπάθεια εκσυγχρονισμού ή για ένα όργιο συγκέντρωσης της εξουσίας στο πλαίσιο ενός παρακμιακού καθεστώτος;

Το ερώτημα αυτό σημαδεύει την μεγάλη εκκαθάριση που σημειώθηκε το βράδυ του Σαββάτου στην Σαουδική Αραβία, όπου συνελήφθησαν με την κατηγορία της διαφθοράς 11 πρίγκιπες της βασιλικής οικογένειας καθώς και νυν ή πρώην υπουργοί, ενώ απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους δεκάδες άλλοι αξιωματούχοι – λίγες ώρες αφότου ο υπέργηρος βασιλιάς Salman με διάταγμα συγκροτούσε μια πανίσχυρη επιτροπή καταπολέμησης του οικονομικού εγκλήματος, με επικεφαλής τον γιο και διάδοχό του πρίγκιπα Mohammad, τον πραγματικό κυβερνήτη της χώρας.

Το πολυτελές ξενοδοχείο Ritz-Carlton του Ριάντ φέρεται να έχει μετατραπεί σε χώρο κράτησης, ενώ μεταξύ των συλληφθέντων ξεχωρίζουν δύο πρόσωπα: ο πρίγκιπας Alwaleed bin Talal (πέμπτος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο, μέτοχος της Citi και του Twitter, γνωστός και από τις παλαιότερες διαδικτυακές διαμάχες του με τον Donald Trump) και ο πρίγκιπας Miteb bin Abdullah, γιος του προηγούμενου βασιλιά και επικεφαλής της Εθνοφρουράς, η οποία συγκροτήθηκε από τον ιδρυτή του βασιλείου, στελεχώνεται από 127.000 άνδρες προερχόμενους από τις φυλές, εκπαιδεύεται από Αμερικανούς και συνδέεται με ένα δίκτυο στρατιωτικών σχολών, νοσοκομείων και οικιστικών συμπλεγμάτων.

Ο γενικός εισαγγελέας σεΐχης Saud Al Mojeb διευκρίνισε πάντως ότι οι συλληφθέντες διατηρούν τα περιουσιακά τους δικαιώματα όσο βρίσκεται σε εξέλιξη η δικαστική διερεύνηση. Δεν είναι απίθανο, ωστόσο, η ολοκλήρωση της διαδικασίας να σημαδευτεί και από μία τεράστια μεταφορά πλούτου στα χέρια της κεντρικής εξουσίας.

Ήδη πάντως, η τιμή του πετρελαίου σημειώνεται υψηλό διετίας, ενώ οι μετοχές της Kingdom Holdings του Alwaleed bin Talal έπεσαν στο Χρηματιστήριο Tadawul του Ριάντ κατά 10%.

Η “Νύχτα των Μεγάλων Μαχαιριών”, όπως ήδη αποκαλείται, προσφέρει ασφαλώς στον Mohammad bin Salman την ευκαιρία να θέσει υπό τον έλεγχό του τον τελευταίο κλάδο της εθνικής ασφάλειας, μετά τον στρατό και το υπουργείο Εσωτερικών, που του διέφευγε, καθώς και να παραμερίσει τον κλάδο του Abdullah στην βασιλική οικογένεια, έπειτα από τις ανατροπές του καλοκαιριού που έθεσαν εκτός παιδιάς τον κλάδο του πρίγκιπα Nayyef.

Υπενθυμίζεται ότι ο Mohammad bin Salman, ηλικίας μόλις 32 ετών, ηγείται ήδη από το 2015 (έτος ανόδου του πατέρα του στον θρόνο) του υπουργείου Άμυνας, ενώ τον Ιούλιο προήχθη σε διάδοχο, από αναπληρωτής διάδοχος, αφότου απομακρύνθηκε (και σύμφωνα με πληροφορίες τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό) ο εξάδελφός του Mohammad bin Nayyef, ο οποίος ως υπουργός Εσωτερικών και υπεύθυνος για την αντιτρομοκρατική δράση είχε εξαιρετικά καλλιεργήσεις τις σχέσεις του με τις αμερικανικές υπηρεσίες. Αντιθέτως, ο Mohammad bin Salman δεν έχει πραγματοποιήσει σπουδές στο εξωτερικό και αποτελεί “άγνωστη ποιότητα” για τη Δύση.

Ο Mohammad bin Salman έχει τεθεί επίσης επικεφαλής ενός φιλόδοξου σχεδίου εκσυγχρονισμού της σαουδαραβικής οικονομίας, με απομάκρυνση από την “μονοκαλλιέργεια” του πετρελαίου και  φιλελευθεροποίηση. Η προαναγγελθείσα εισαγωγή στο Χρηματιστήριο του σαουδαραβικού κρατικού πετρελαϊκού κολοσσού Aramco είναι η κορύφωση αυτών των φιλοδοξιών και θα αποτελέσει, εν προχωρήσει, τη μεγαλύτερη δημόσια εγγραφή στα παγκόσμια χρονικά.

Χαρακτηριστικά, ο Donald Trump, αγνοώντας τις εκαθαρίσεις του Σαββατοκύριακου, τόνισε μέσω Twitter πόσο σημαντικό θα ήταν για τις ΗΠΑ να πραγματοποιηθεί η δημόσια εγγραφή της Aramco στο Χρηματιστήριο της Νεάς Υόρκης.

Όμως μεταρρυθμίσεις αυτού του είδους προϋποθέτουν αλλαγή των ηθών, κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού, σύγκρουση με κατεστημένα συμφέροντα, καταπολέμηση της πανταχού παρούσας διαφθοράς στην οποία πρωταγωνιστεί η βασιλική οικογένεια κ.ο.κ.

Μάλιστα ο πρίγκιπας διάδοχος έφτασε στο σημείο να προαναγγείλει τον περασμένο μήνα μιλώντας σε επενδυτικό συνέδριο την ρήξη με τον θρησκευτικό εξτρεμισμό και τη στροφή της Σαουδικής Αραβίας σε ένα μετριοπαθές Ισλάμ, που θα διαλέγεται με τις λοιπές θρησκείες κ.ο.κ.

Πρόκειται για δήλωση-σοκ, δεδομένων των άρρηκτων δεσμών αλληλονομιμοποίησης που συνδέουν τον Οίκο των Σαούντ με το ουαχαμπικό ιερατείο ήδη από τον 18ο αιώνα. Ήδη πριν από την εκκαθάριση των πριγκίπων δεκάδες κληρικοί φέρονται να έχουν συλληφθεί, ενώ η θρησκευτική αστυνομία έχασε την αρμοδιότητα διενέργειας συλλήψεων.

Είναι αμφίβολο κατά πόσον ο πρίγκιπας Mohammad bin Salman εννοεί ειλικρινά όσα λέει ή παράγει απλώς τους “θορύβους” που ξέρει ότι θα είναι ευχάριστοι στην Δύση. Λ.χ. η καταπολέμηση της διαφθοράς φαντάζει λόγος κενός όταν ο ίδιος επιδίδεται σε προκλητικπή επίδειξη πλούτου, π.χ. με την πρόσφατη αγορά ενός γιότ αξίας 500 εκατ. δολαρίων.

Ο δε μεταρρυθμιστικός του ζήλος δύσκολα συμβιβάζεται με την συνεχιζόμενη καταστολή του ελεύθερου λόγου (περίπου 70 διανοούμενοι, δημοσιογράφοι, μπλόγκερς κτλ. έχουν συλληφθεί το τελευταίο δίμηνο) ή την καταπίεση της σιιτικής μειονότητας στο ανατολικό τμήμα της χώρας.

Διότι πέρα από όλα τα άλλα, ο πρίγκιπας διάδοχος αποτελεί φορέα ενός επιθετικού τυχοδιωκτισμού που βάζει στο στόχαστρό του από αντίπαλες μοναρχίες όπως το Κατάρ μέχρι (και κυρίως) το σιιτικό στοιχείο σε όλη την περιοχή, ως ενεργούμενο υποτίθεται του Ιράν.

Ως υπουργός Άμυνας ο Mohammad bin Salman έχει βάλει την υπογραφή του στον πόλεμο της Υεμένης, ο οποίος παρά την τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή που έχει προκαλέσει, αποτελεί αποτυχία για την σαουδαραβική πλευρά.

Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό ότι το Σαββατοκύριακο σημαδεύτηκε και από την πρωτοφανή εκτόξευση πυραύλου από τους αντάρτες της Υεμένης εναντίον του αεροδρομίου του Ριάντ, σε απόσταση χιλίων χιλιομέτρων.

Αργότερα, τα σαουδαραβικά μέσα ενημέρωσης ερμήνευσαν ούτω λίγο ούτε πολύ αυτή την επίθεση ως απόπειρα δολοφονίας του πρωθυπουργού του Λιβάνου Saad Hariri, ο οποίος το Σάββατο, μετά από συνάντηση με τον Σαουδάραβα διάδοχο, ανακοίνωσε από το Ριάντ την παραίτησή του, σε τηλεοπτικό μήνυμα πλήρες φραστικών επιθέσεων κατά του Ιράν και της Συρίας του Assad.

Ο διπλής (λιβανικής και σαουδαραβικής) υπηκοότητας Hariri είχε αναλάβει την πρωθυπουργία στο πλαίσιο ενός λεπτού συμβιβασμού, που πλέον κατέρρευσε, ανάμεσα στην φιλοιρανική Χεζμπολλάχ και τους Χριστιανούς συμμάχους της από τη μια και τις κυρίαρχες σουνιτικές δυνάμεις από την άλλη.

Επιπλέον, την Κυριακή έγινε γνωστό ότι σκοτώθηκαν ο αναπληρωτής κυβερνήτης της επαρχίας Ασίρ, που συνορεύει με την Υεμένη, πρίγκιπας Μansour bin Muqrin και αρκετοί συνεργάτες του, σε πτώση ελικοπτέρου. Η ανταλλαγή μηνυμάτων μέσα σε ένακαι μόνο Σαββατοκύριακο ήταν εξαιρετικά πυκνή…

Πηγη capital.gr