Επικίνδυνη εμπλοκή διαρκείας με Τουρκία

Βασίλης Νέδος Καθημερινή

Η εκκρεμότητα των δύο στρατιωτικών που κρατούνται επί 18 ημέρες στην Αδριανούπολη, σε συνδυασμό με την επιθετική στάση που τηρεί η Αγκυρα στην περιοχή, δημιουργεί ανησυχία στην Αθήνα. Ο κίνδυνος της επικίνδυνης εμπλοκής διαρκείας στις σχέσεις των δύο χωρών παραμένει αυξημένος, παρά το γεγονός ότι η Αθήνα προσπαθεί να διατηρήσει τους διαύλους ανοιχτούς πάση θυσία. Ενας από αυτούς είναι ο δίαυλος ανάμεσα στον αρχηγό ΓΕΕΘΑ Ευάγγελο Αποστολάκη και στον Τούρκο ομόλογό του Χουλουσί Ακάρ.

Στην πραγματικότητα, για την υπόθεση του ανθυπολοχαγού Αγγελου Μητρετώδη και του λοχία ΕΠΟΠ Δημήτρη Κούκλατζη, η αισιοδοξία είναι περιορισμένη, καθώς οι πληροφορίες που βγαίνουν με το σταγονόμετρο από την Αγκυρα επιβεβαιώνουν το σενάριο της τουρκικής χρονοτριβής, προκειμένου η Αθήνα να αναγκαστεί να εισέλθει σε κάποιου είδους ανατολίτικο «παζάρι» με την Τουρκία.

Ομηρία προσώπων

Σε Αθήνα, Ουάσιγκτον, αλλά και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, έχει γίνει πια σαφές ότι η Τουρκία έχει υιοθετήσει μια γενικότερη προσέγγιση η οποία περιλαμβάνει τη σύλληψη και ομηρία προσώπων ως θεμιτή μέθοδο για την άσκηση πιέσεων προς τους συνομιλητές της, ιδίως τους προερχόμενους εκ δυσμών. Η υπόθεση των δύο στρατιωτικών και το γενικό πλαίσιο τέθηκαν επί τάπητος στις συζητήσεις που είχε –μεταξύ πολλών άλλων θεμάτων– στην Αθήνα ο Γουές Μίτσελ, βοηθός υπουργός Εξωτερικών με αρμοδιότητα Ευρώπης και Ευρασίας, με τον υπουργό Εθνικής Aμυνας Πάνο Καμμένο, καθώς και άλλους αξιωματούχους, διπλωματικούς και μη. Aλλωστε και για τους Αμερικανούς υπάρχει ανάλογη εμβληματική περίπτωση, εκείνη του πάστορα Aντριου Μπράνσον, ο οποίος κρατείται στην Τουρκία από τον Οκτώβριο του 2016 και μόλις πριν από λίγες ημέρες καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη.

Πάντως, οι αμερικανικές δυνατότητες στην κατεύθυνση της δημιουργίας διαύλων ανάμεσα στην Αθήνα και στην Αγκυρα είναι περιορισμένες, καθώς προέχει μια τεράστια λίστα διαφορών ανάμεσα στην Τουρκία και στις ΗΠΑ. Η Αθήνα γνωρίζει πολύ καλά ότι όχι μόνο μέσω Βρυξελλών, αλλά και μέσω Ουάσιγκτον, η δυνατότητα παρέμβασης προς την Αγκυρα είναι εξαιρετικά περιορισμένη.

Την ίδια στιγμή, αναφορικά με την υπόθεση των δύο στρατιωτικών διακινήθηκαν τα προηγούμενα 24ωρα διάφορα σενάρια. Ενα από αυτά δημοσιεύθηκε σε συγκεκριμένη ιστοσελίδα, έκανε λόγο για παρασκηνιακές διεργασίες με σκοπό την ανταλλαγή των δύο στρατιωτικών με τρεις πολίτες που καταζητούνται από το καθεστώς Ερντογάν. Τα συγκεκριμένα δημοσιεύματα δεν επιβεβαιώνονται, ούτε όμως και διαψεύδονται από τους συνεργάτες του υπουργού Εθνικής Αμυνας.

Το «ανατολίτικο» παζάρι για τους οκτώ αναγκαστικά συμπαρασύρει τη νομικά ασύνδετη περίπτωση των δύο στρατιωτικών που κρατούνται στην Αδριανούπολη. Ακόμα και αν οι ίδιοι οι Τούρκοι παραδέχονται δημοσίως ότι οι δύο περιπτώσεις δεν συσχετίζονται, διατηρούν την εκκρεμότητα ανοιχτή ως μοχλό πίεσης. Μέσω του πολύ καλά ελεγχόμενου τουρκικού Τύπου, παρουσιάζουν πλέον την Ελλάδα ανοιχτά ως καταφύγιο τρομοκρατών με όχημα τις διαρκείς αρνήσεις της Δικαιοσύνης στις επαναλαμβανόμενες εφέσεις των Τούρκων για τους οκτώ, αλλά και την απόφαση για μη έκδοση σε άλλες περιπτώσεις, όπως η πρόσφατη σε Κούρδο-μέλος του DHKP-C, το οποίο είναι παράνομο στην Τουρκία. Αποκορύφωμα το πρωτοσέλιδο της Yeni Safak, οργάνου του Τούρκου προέδρου, που έφθασε να παραλληλίζει την Αθήνα με το Αφρίν της Συρίας.

Μνημείο στην Αθήνα

Την Τετάρτη, η τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα θα εγκαινιάσει μνημείο προς τιμήν των Τούρκων διπλωματών και των μελών των οικογενειών τους που δολοφονήθηκαν από τρομοκράτες στην Αθήνα. Αν και ανάλογα μνημεία υπάρχουν και στις πρεσβείες δυτικών χωρών, όπως οι ΗΠΑ και η Βρετανία, η επιλογή του χρόνου δεν θεωρείται τυχαία από έμπειρους παρατηρητές των τεκταινομένων στα ελληνοτουρκικά.

Το σενάριο της εμπλοκής διαρκείας φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από την ολοένα και κλιμακούμενη, σχεδόν πολεμική ρητορική του ίδιου του κ. Ερντογάν. Με αφορμή τις τουρκικές επιχειρήσεις στην περιοχή Αφρίν, ο Τούρκος πρόεδρος έχει αποδυθεί σε ρητορικό αγώνα δρόμου για την εξύμνηση των «πολεμικών αρετών» του έθνους, την εξιδανίκευση του θανάτου στο μέτωπο (ο κ. Ερντογάν μιλάει διαρκώς για «μάρτυρες», ακόμη και όταν απευθύνεται σε ανήλικα παιδιά), αλλά και το δικαίωμα της Τουρκίας στον υπερεξοπλισμό λόγω των «εχθρών» που την περικλείουν.

Ταυτόχρονα, η επίθεσή του κατά των Ευρωπαίων δημιουργεί ερωτήματα για το αν υπάρχει κάποια πραγματική πιθανότητα παραγωγής αποτελεσμάτων στη Σύνοδο Ε.Ε. – Τουρκίας, η οποία έχει προγραμματιστεί να πραγματοποιηθεί στη Βάρνα της Βουλγαρίας τη Δευτέρα 26 Μαρτίου. Ενόψει της Συνόδου της Βάρνας, η Αθήνα και η Λευκωσία είναι απολύτως συντονισμένες. Η Λευκωσία επιθυμεί να συνδέσει απολύτως όλα όσα συμβαίνουν στον ενεργειακό τομέα, με την όποια πιθανότητα παραχωρήσεων προς την Τουρκία, από την πλευρά της Ε.Ε.

Οι τελευταίες ημέρες ήταν σχετικά ήρεμες στο Αιγαίο, αν και πλέον είναι απολύτως σαφής η τάση των Τούρκων να προβάλλουν την παρουσία τους στο αρχιπέλαγος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το γεγονός ότι την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη, σε μια σχετικά συνηθισμένη ναυτική δραστηριότητα στα δυτικά της Λήμνου (πόντιση καλωδίων για οπτικές ίνες εταιρείας τηλεφωνίας), κοντά στο φορτηγό πλοίο έσπευσε τουρκικό πολεμικό, δίχως πάντως να παρενοχλήσει δι’ ασυρμάτου ή με άλλον τρόπο. Ωστόσο, η κινητικότητα αυτή γίνεται αντιληπτή ως προβολή της δυνατότητας της Τουρκίας να έχει παρουσία σε ολόκληρο το Αιγαίο ανά πάσα στιγμή.

«Ηνίοχος ’18»

Πάντως, εξαιρετικά ομαλά –όπως άλλωστε αναμενόταν– εξελίσσεται η πολυεθνική αεροπορική άσκηση «Ηνίοχος ’18», η οποία περιλαμβάνει σχεδόν το σύνολο του FIR Αθηνών, με τη συμμετοχή μαχητικών αεροσκαφών από τις ΗΠΑ, τη Βρετανία, την Ιταλία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Κύπρο και, από αύριο, το Ισραήλ, με την Αίγυπτο να έχει αποστείλει παρατηρητή. Επίσης, την εβδομάδα που πέρασε ήταν ιδιαίτερα έντονη και η παρουσία των ναυτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην περιοχή, με κύριο χαρακτηριστικό τη στάθμευση του πλοίου ταχέων επεμβάσεων «Carson City», το οποίο, μάλιστα, την Παρασκευή βρέθηκε στη Σύρο.

Η παρουσία των συμμαχικών δυνάμεων δεν συνδέεται τόσο με τα ελληνοτουρκικά όσο με την κομβικότητα του Αιγαίου ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο, όπου η «μεγάλη εικόνα» αφορά την ολοένα και ευρύτερη ρωσική παρουσία, όχι μόνο σε ποσότητα αλλά και σε ποιότητα, και την προσπάθεια των συμμάχων να μπορέσουν να την παρακολουθήσουν.