Η επαύριο του τουρκικού δημοψηφίσματος, Του Συμεών Σολταρίδη

Με μεγάλη αγωνία, προβληματισμό και ενδιαφέρον η ελληνική και διεθνής κοινή γνώμη παρακολούθησε τις πολιτικές εξελίξεις στη γείτονα.

Παρά τις όποιες καταγγελίες έγιναν που είχαν κομματικές καταβολές, το δημοψήφισμα ολοκληρώθηκε πολύ σύντομα σε μια αχανή χώρα των 783.500 χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων και τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν ταχύτατα από τα 175.000 εκλογικά κέντρα, με συμμετοχή του 85% του εκλογικού σώματος. Οι ψηφίσαντες ήταν 49.798.920 ενώ αρκετές χιλιάδες ήταν και οι Τούρκοι κάτοικοι των εξωτερικού που ψήφισαν στα Προξενικά καταστήματα.

Το δημοψήφισμα δίνει το δικαίωμα για θετικές και αρνητικές εκτιμήσεις και αναλύσεις, όχι όμως βασισμένες στο επιθυμητό, αλλά στο υπαρκτό, λαμβάνοντας υπόψη την ανυπαρξία του Ρεμπουπλικανικού Κόμματος, τα οικονομικά δεδομένα Δύσης και Ανατολής, Βορρά και Νότου, τα πολιτικά ιδεώδη των περιοχών, την προβληματική των Κουρδικών περιοχών, της προσάρτησης Κουρδικών ψήφων στο κυβερνών κόμμα, στην μη ολοκληρωμένη στήριξη του Εθνικιστικού Κόμματος στον Ταγίπ Ερντογάν και στην απόλυτη νίκη του Προέδρου της Δημοκρατίας που πήρε επάνω του το δημοψήφισμα και το έφερε σε πέρας.

Σημειώνουν Τούρκοι αναλυτές, ότι «είναι νίκη του Ερντογάν, τον οποίο αυτόν ψήφισε ο λαός».

Ας δούμε λοιπόν εν ολίγοις την διαίρεση της χώρας για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τα αποτελέσματα.

Πρωτίστως Ανατολική Θράκη, παράλια Ιωνίας, Σμύρνη, Αϊδίνι και Μεσόγειος, Αντάλια κ.λ.π , που επικοινωνούν με Δυτικές χώρες και παραθαλάσσιες τουριστικές περιοχές, όπου έγιναν επενδύσεις, παραδοσιακά ανήκουν στο Ρεμπουπλικανικό κόμμα, οπότε και ψήφισαν όχι.

Ο Πόντος, αν και περιοχή θάλασσας, είναι περιοχές συντηρητικές και επί πλέον κατάγεται ο Ταγίπ Ερντογάν τον οποίο τιμούν . Η Κεντρική Ανατολή ( Ic Anadolu), ψήφισε υπέρ του Ναι, γιατί η παρούσα κυβέρνηση έδωσε στις περιοχές αυτές την πρωτοβουλία των επενδύσεων με φράγματα και δρόμους και ένωσε την Μεσόγειο με τον Πόντο, διευκολύνοντας τις μεταφορές.

Απομένει η Ανατολική Ανατολή (Dogu Anadolu) και Νότια ανατολική (Guney Anadolu) στις οποίες ζούνε Κούρδοι, Αλεβίτες, Αραβόφωνοι και δεκάδες φεουδάρχες οι οποίοι έχουν τα δικά τους εθιμικά δίκαια, παραδόσεις και ήθη. Εδώ έγκειται η διαφορά των αποτελεσμάτων μεταξύ Σμύρνης και Άρνταχαν, Πόλης και Ερζερούμης.

Ο πρόεδρος λοιπόν Ερντογάν έπιασε τον πολιτικό σφυγμό , σε κάθε εκλογική αναμέτρηση τα τελευταία χρόνια, ανέλαβε μόνος τον πολιτικό αγώνα, μίλησε σε κάθε περιοχή «την γλώσσα που κατανοούσε ο κάτοικος» και τα έφερνε σε πέρας. Η νίκη λοιπόν είναι δική του. Ας μην αντιδρούν οι φιλορεμπουπλικανικοί. Το κόμμα τους επί χρόνια βρίσκεται στα ίδια επίπεδα.

Φίλοι Τούρκοι αναλυτές που επικοινώνησα χθες βράδυ , μου είπαν ότι τον αγώνα δεν τον έδωσε «ο Κιλιτσντάρογλου και το επιτελείο» του, αλλά οι ΜΚΟ που είναι κατά του Ερντογάν. Κατηγόρησαν δε το Ρεμπουπλικανικό Κόμμα ότι « δεν πλησίασε τον δεινοπαθούντα λαό, πρόβαλε την θεωρία των «λευκών Τούρκων», εγκατέλειψε τις εθνικές μάζες, τις οποίες στο παρελθόν είχε καταστρέψει, δεν συνηγόρησε για την επιστροφή των καταπατηθέντων μειονοτικών ιδιοκτησιών, σε αντίθεση με τον Ερντογάν που επέστρεψε καταπατηθέντες ιδιοκτησίες, έδωσε την Τουρκική υπηκοότητα σε πολλούς ξένους, συνηγόρησε υπέρ των μειονοτικών ομάδων και αγκάλιασε τις εθνικές ομάδες».

Αφού σημειώσαμε τα θετικά και αρνητικά πολιτικά δρώμενα, ας δούμε τώρα πώς κατανεμήθηκαν οι ψήφοι. Πρωτίστως στα μεγάλα αστικά κέντρα εκφράστηκαν με βάσει το μορφωτικό επίπεδο και κυρίως από τα βιοτικό, τα οικονομικά συμφέροντα, για αυτό και παρακολουθήσαμε την σύγκρουση των Επιμελητηρίων «Μουσουλμάνων Επιχειρηματιών της Ανατολής» και «Τούρκων Επιχειρηματιών Πόλης».

Ένα όμως στοιχείο που δεν ερμηνεύτηκε καλά και τουλάχιστον οδήγησε το συνεργαζόμενο με τον Ερντογάν, Εθνικιστικό Κόμμα να μην στηρίξει απόλυτα, αλλά τουλάχιστον μόνο κατά 50% ήταν η μη κατανόηση του όρου αυτού από την εθνικιστική βάση. Και αυτό γιατί το επιτελείο του Ντεβλέτ Μπαχτσελί δεν ερμήνευσε στην βάση του κόμματος τους, το θετικό των λεγομένων “eyαlet”, δηλαδή «αυτοδιοικητικών περιοχών», στοιχείο δημοκρατίας.

Βεβαίως, έπαιξαν ρόλο και οι αναποφάσιστοι. Όμως η αύξηση των ποσοστών του «όχι» σε αρκετές περιοχές οφείλεται τουλάχιστον σε 50% στην βάση του Ρεμπουπλικανικού, του κόμματος Ευημερίας και άλλων μικροτέρων κομμάτων. Σε αντίθεση το κυβερνών κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν απέσπασε ψήφους από το Κουρδικό κόμμα ( HDP) σε αρκετές περιοχές αυξάνοντας τα ποσοστά του.

Αυτή δε την προσέλευση Κούρδων ψηφοφόρων προς τα κυβερνών, πολιτικοί αναλυτές την αποδίδουν στο ενδιαφέρον που έδειξε το κυβερνών κόμμα προς τους Κούρδους. Φυσικά και ολόκληρες περιοχές Κούρδων, όπως Τουντζελί, Ντιγιάρμπεκιρ κ.λ.π ή Αραβοφώνων Αλεβιτών, όπως Ούρφα, Γκαζιαντέπ κ.λ.π να υπερψηφίσουν «όχι».

Έτσι ο φόβος των πιθανών απολύσεων, η μη ερμήνευση καλά του νόμου περί αυτοδιοικητικών περιοχών, οι μη επενδύσεις, η μη οικονομική ανάπτυξη, η ύπαρξη λαθών κυρίως από τους Δημάρχους Άγκυρας και Πόλης, ιδιαίτερα, οδήγησαν να χαθούν οι δύο μεγάλοι Δήμοι, προπύργια του ΑΚ Parti.

Το σημείο αυτό μου ανέλυσε σήμερα το πρωί μεγάλος Τούρκος επιχειρηματίας ο οποίος αφού σημείωσε ότι «τουλάχιστον η θέση των δύο Δημάρχων Πόλης και Άγκυρας, είναι δύσκολη μετά την ήττα που υπέστησαν», συμπλήρωσε « Ο Πρόεδρος Ερντογάν και οι επιτελείς του μετά το πραξικόπημα δεν μπόρεσαν να εξηγήσουν στον λαό, ιδιαίτερα όμως στην ξένη κοινή γνώμη την σοβαρότητα της υπόθεσης.

Οι ξένοι έβλεπαν τις απολύσεις ή τις συλλήψεις . Δεν έβλεπαν ότι κατά χιλιάδες μαθητές των σχολείων του Γκιουλέν μετά την αποφοίτησή τους πήραν δημόσια αξιώματα, στο δικαστικό, εκπαιδευτικό τομέα, στα σώματα ασφαλείας, στις ένοπλες δυνάμεις με σκοπό να καθαιρέσουν τον Ερντογάν ή και να τον συλλάβουν, γιατί δεν ακολούθησε την «πεπατημένη Γκιουλέν» και αποχώρησε έγκαιρα από αυτόν, υποστηρίζοντας την «Τουρκική οδό».

Ας μην ξεχνάμε δε όταν επί Γιώργου Παπανδρέου και Ισμαήλ Τζεμ η Τουρκία θεσμικά και οικονομικά ήταν έτοιμη να μπει στην ΕΕ και η Ελλάδα προς τιμήν της είχε άρει την αντίθεση της. Πόσες χώρες όμως δυτικές υποστήριζαν το εγχείρημα; Και αυτό ακόμη το «τορπίλισε» ο Γκουλέν. Κακώς λοιπόν κατηγορούν την Τουρκία, η οποία πρέπει, μάλλον, να ακολουθήσει τα δικά της βήματα».

Και κατέληξε ο Τούρκος επιχειρηματίας: «Ακούω να κατηγορείται ο Πρόεδρος, σαν «σουλτάνος». Μήπως «σουλτάνος» δεν είναι και ο Πούτιν; Θρησκευόμενος ο ένας, θρησκευόμενος και ο άλλος. Υπερασπιστής του λαού και κρατικής του υπόστασης ο ένας, το ίδιο και ο άλλος. Τουλάχιστον εκδικητής –ιδεολόγος ο Πούτιν. Δεν μπόρεσε η Ρωσία να αντισταθεί στο Κόσοβο και στον πόλεμο της Σερβίας, απάντησε όμως μετά από χρόνια , στην Ουκρανία και Γεωργία.

Έχει κρατήσει την σοβιετική εικόνα της δύναμης της Ρωσίας, τόσο από πολιτικής, όσο και από στρατιωτικής άποψης. Παρά δε την εικόνα που παρουσιάζει δηλώνει θιασώτης της ελευθερίας και σαν δημοκράτης, αφού θέλει να βοηθήσει την πατρίδα του. Ενώ ο Ερντογάν δεν υπερασπίζεται τον πόλεμο στο Αιγαίο. Και εν πάση περιπτώσει έπρεπε να εκφραστεί και εθνικιστικά, αφού έπρεπε να μαζέψει ψήφους».

Μετά την παράθεση των εκλογικών αναμετρήσεων της 1ης και της 7ης Ιουνίου 2015 μπορούν να βγούνε άνετα προς τα πού διέρρευσαν οι ψήφοι των πολιτικών κομμάτων.

Για παράδειγμα στην πόλη Κιλίς, δίπλα στα τουρκοσυριακά σύνορα, ενώ στις εκλογές του 2015 μέσο όρο το κυβερνών κόμμα έλαβε 80% υπέρ, τώρα το «ναι» έπεσε στα 64,13%.

Γεγονός που επηρεάζει και η γενικότερη σύρραξη στην περιοχή. Στην περιοχή ‘Αρτβιν, ενώ στις εκλογές του 2015 μέσον όρο έλαβε το συνεργαζόμενο κυβερνών κόμμα 59.31% , στο δημοψήφισμα, τώρα, από το συνεργαζόμενο συνασπισμό έλαβε μόνο 46.98%

Τα συγκριτικά στοιχεία που παραθέσαμε, από πόλις της Ανατολής, καθώς και ο πίνακας που παραθέτουμε από τις επαναλαμβανόμενες εκλογές του 2015 δείχνει ένα σημαντικό στοιχείο. Ότι το Εθνικιστικό Κόμμα του Ντεβλέτ Μπαχτσελί στήριξε κατά το 50% την προσπάθεια του κ. Ερντογάν.

Ένα άλλο στοιχείο που χρήζει ανάλυσης είναι ότι όπως φαίνεται μελλοντικά θα ιδρυθεί ένα νέο κόμμα κεντροδεξιό από δυσαρεστημένες πτέρυγες του Κυβερνώντος και Εθνικιστικού Κόμματος.

Ο και πάλι ηττημένος είναι ο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος δεν μπορεί να ξεπεράσει τον εαυτό του και να «αγκαλιάσει» τις εθνοτικές ομάδες, όπως έκανε με επιτυχία ο Ερντογάν.

Τέλος, μερικά στοιχεία σε όλους τους «παραθυρόπληκτους» και λίαν αγαπητούς συναδέλφους που αρέσκονται να αναλύουν πάσης φύσεως θέματα και «πάσαν μαλακίαν» διαβάζοντας δελτία Τύπου πρεσβειών ή μερικές αράδες από μεταφρασμένο Τουρκικό Τύπο. Μετά από χρόνια στο «δημοσιογραφικό γκουρμπέτι» θα τους συμβούλευα να ασχολούνται με την Τουρκία, αλλά πρώτα να την γνωρίσουν.

Μήπως γνωρίζουν ότι στην περιοχή Νέμρουτ ξημερώνει στις 3.30 πρωινή ενώ βραδιάζει στις 4 απογευματινή, σε αντίθεση με το Ικόνιο που ξημερώνει την 5 πρωινή και βραδιάζει κατά τις 6.30 μ.μ. και αποτελεί την είσοδο της Καππαδοκίας;

Μήπως γνωρίζουν ότι η αχανής αυτή χώρα έχει το δικό της εθιμικό δίκαιο, τηρούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και «παραβλέπονται»; Μήπως όπως και στην αχανή Ρωσία ο όρος που αποδίδει ο Πούτιν στην «δημοκρατία», όπως σημειώνει ο συγγραφέας Μισέλ Ελτσατσινόφ, διαφέρει και στην Ανατολική Τουρκία κατά τι;

Τέλος θα αναφερθώ στην έννοια «σουλτάνος» που κυριάρχησε και είναι δυτικής προελεύσεως. Μήπως πρέπει να αποδοθεί και στους Πούτιν, Τραμπ, Ολάντ κ.λ.π οι οποίοι αδιαφορούν για τους λαούς και ενδιαφέρονται για τα οπλικά συστήματα που διοχετεύουν, τους αγωγούς, τους δρόμους, τη γεωστρατηγική σημασία που έχουν και τα Βαλκάνια;

Θα πρέπει γενικά να είμαστε πιο φειδωλοί στις εκφράσεις μας, να γνωρίζουμε τι αναλύουμε, γιατί απευθυνόμαστε στην κοινή γνώμη, να παύσουμε να «πουλάμε» εθνικά θέματα, όπως «πολεμάμε, εισβάλουμε, μας επιτίθενται», «πανέτοιμοι για όλα» κ.λ.π