Ενα μικρό κόμμα και από… πίσω ο Ερντογάν

Η συζήτηση στην αλβανική Βουλή, την επομένη της επίσκεψης του προέδρου της Ιλίρ Μέτα στην Αθήνα, ήταν κυριολεκτικά θυελλώδης. Πρωταγωνιστής, το κόμμα των Τσάμηδων (PDIU) με προεξάρχοντες τον πρόεδρό του Σπετίμ Ιντρίζι και τον βουλευτή Ταχίρ Μουχεντίν να κραυγάζουν ανθελληνικούς σκοπούς και τα κόμματα –τα δυο μεγάλα, κυρίως– να επιχαίρουν.

Οι κατηγορίες εναντίον του Μέτα και της αλβανικής αντιπροσωπείας που τον συνόδευε ήταν η εξής μία: εθνικό ξεπούλημα. Οτι, δηλαδή, πήγαν στην Αθήνα και δεν προώθησαν το ζήτημα των Τσάμηδων.

Ο Ιντρίζι κουνούσε το δάχτυλο απειλώντας Θεούς και δαίμονες. Εκτόξευε φοβέρες εναντίον όσων, κατά την εκτίμησή, του επιχειρούν να αφαιρέσουν από τις κορυφαίες προτεραιότητες της αλβανικής εξωτερικής πολιτικής το καλούμενο και ως «τσάμικο». Απειλούσε ότι όσο αυτός είναι ζωντανός δεν θα επιτρέψει να «μπει ούτε ένα λιθαράκι» για την ανέγερση, όπως έχει συμφωνηθεί ανάμεσα στις δύο χώρες, νεκροταφείων για τους Ελληνες στρατιώτες που έπεσαν πολεμώντας τους Ιταλούς. Και βέβαια έσταζε δηλητήριο κατά της Ελλάδας.

Τον ακολουθούσε ο υπουργός Εξωτερικών, Ντιτμίρ Μπουσάτι, διακηρύσσοντας πως ήταν και παραμένει υψηλά το θέμα αυτό στη λίστα των αλβανικών διεκδικήσεων από την Ελλάδα που προωθεί ο ίδιος – και συνεπίκουρός του ο Σαλί Μπερίσα, με τις δικές του πατριωτικές και αντιπολιτευτικές κορώνες.

Ελάχιστοι ήταν οι βουλευτές, όπως η πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων Αρτα Ντάντε, ο βουλευτής και πρόεδρος του Κόμματος Eνωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Βαγγέλης Ντούλες και φυσικά ο

Μέτα που πάσχιζαν να πείσουν το κοινοβούλιο πως το θέμα πρέπει να προσεγγίζεται υπό το πρίσμα της βελτίωσης των ελληνοαλβανικών σχέσεων, που έχει ανάγκη η χώρα στην ευρωπαϊκή της διαδρομή…

Ομως η προσοχή των δύο μεγάλων κομμάτων και ειδικά του πρωθυπουργού Εντι Ράμα ήταν στραμμένη στην «πολύφερνη νύφη», το κόμμα των Τσάμηδων δηλαδή, καθώς έπονται δύο εκλογές, η μία για εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας και η άλλη, το καλοκαίρι, για το κοινοβούλιο, ενώ οι διεργασίες και τα παζάρια έχουν αρχίσει ήδη.

Οσο κι αν ηχεί παράδοξο, τον τόνο στις ελληνοαλβανικές σχέσεις τα τελευταία χρόνια δίνει ένα μικρό κόμμα, αυτό των Τσάμηδων, με τους πέντε βουλευτές του, αλλά… πίσω από την κουρτίνα βρίσκεται ο Ερντογάν.

Ο Ιντρίζι γνωρίζει καλά ότι τον έχουν ανάγκη τα κόμματα εξουσίας για τη διαμόρφωση κυβερνητικών πλειοψηφιών και τα «χορεύει στο ταψί».

Αξιώνει την εγγραφή και παραμονή του ζητήματος στις υψηλές προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής της εκάστοτε κυβέρνησης και διεκδικεί ταυτόχρονα νευραλγικά πόστα στον κρατικό μηχανισμό, με προτίμηση ευαίσθητες και προσοδοφόρες θέσεις, σε μια χώρα που κολυμπάει στη διαφθορά.

Και μέχρι στιγμής δείχνει να πετυχαίνει τους στόχους του αφού και στις δύο τελευταίες κυβερνήσεις, του Μπερίσα και του Ράμα, ζήτησε και «έλαβε» υφυπουργούς και διευθυντές σε κρατικούς τομείς, έχει πλέον και μία θέση αντιπροέδρου στη Βουλή, ενώ με τη συμμετοχή του στον κυβερνητικό συνασπισμό ώθησε σε αποχώρηση από αυτόν το κόμμα που στηρίζει η ελληνική μειονότητα, το ΚΕΑΔ.

Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται τόσο από τις οργανώσεις των Τσάμηδων όσο και από την επίσημη κυβέρνηση η προβολή του ζητήματος στο εξωτερικό, με τη γνωστή δήλωση του επιτρόπου Χαν να πανηγυρίζεται στα Τίρανα ως «ιστορική νίκη» αφού «καταχωρίστηκε επιτέλους και στην ατζέντα της Ε.Ε». Εχουν άραγε τόση δύναμη οι Τσάμηδες στην Αλβανία, ώστε να μπορούν να επιβάλουν την ατζέντα τους στα κόμματα εξουσίας και να απειλούν να τινάξουν στον αέρα τις σχέσεις της Αλβανίας με την Ελλάδα και από πού την αντλούν;

«Διαθέτουν χρήμα, εξαγοράζουν ψήφους και βέβαια έχουν τη στήριξη της Τουρκίας. Μην ξεχνάτε ότι ο Ερντογάν κατά την επίσκεψή του στα Τίρανα, πέρα από την κυβερνητική και πολιτειακή ηγεσία, τον μόνο ηγέτη κόμματος που είδε ήταν ο Ιντρίζι», λέει στην «Κ» με νόημα ο Βαγγέλης Ντούλες επισημαίνοντας, όσον αφορά τον ρόλο της Τουρκίας στις χειμαζόμενες ελληνοαλβανικές σχέσεις, την καταγγελία πριν από λίγες μέρες του τέως πρωθυπουργού Σαλί Μπερίσα, ότι μια τρίτη ξένη δύναμη ήταν αυτή που τορπίλισε τη συμφωνία για την ΑΟΖ. Απλώς φωτογράφιζε τον Ερντογάν.

Πώς οι 20.000… βαπτίστηκαν 320.000!

Ο Ταχίρ Μουχεντίν είναι ένας από τους βουλευτές του PDIU, του κόμματος των Τσάμηδων και –όπως μας είπε ο ίδιος– ήταν αυτός που πρωτοστάτησε αμέσως μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Χότζα στην οργανωτική συγκρότηση και κινητοποίηση των Τσάμηδων και την προβολή των αιτημάτων τους τόσο στο εσωτερικό της Αλβανίας όσο και στο εξωτερικό.

Συναντηθήκαμε αμέσως μετά τη συνεδρίαση της Βουλής όπου εκφώνησε το δικό του «κατηγορώ» εναντίον της αντιπροσωπείας που επισκέφθηκε την Αθήνα.

Μιλούσε «λίγα» ελληνικά, μου είπε ότι κατάγεται από την Παραμυθιά της Θεσπρωτίας, τον παππού του «τον έσφαξε ο Ζέρβας» και πως ο πατέρας του γλίτωσε γιατί απουσίαζε στα Γιάννενα. Ο λόγος του ξεχείλιζε μίσος για τους «σφαγείς των προγόνων» του. «Το ελληνικό κράτος φέρθηκε με τον πιο πρόστυχο τρόπο στου Τσάμηδες. Δολοφόνησαν, βίασαν, έκοψαν μύτες, αυτιά σε ανθρώπους, αυτοί που το έκαναν δεν ήταν ντόπιοι Ελληνες αλλά αντάρτες που ο Ζέρβας είχε φέρει από αλλού, εμείς οι Τσάμηδες είχαμε άριστες σχέσεις με τους ντόπιους χριστιανούς», λέει στην «Κ» χαρακτηρίζοντας «κάλπικες και όχι παστρικές» τις σχέσεις Ελλάδας – Αλβανίας εξαιτίας του «τσάμικου» και της εμπολέμου. Μου έδειξε μάλιστα και κάποιες φωτογραφίες από το σπίτι «του» που το «πήραν οι Ελληνες», τις οποίες έβγαλε κρυφά σε μία από τις επισκέψεις του στην Ελλάδα, όπου όπως ισχυρίστηκε τον παρακολουθούσαν οι μυστικές υπηρεσίες.

Η συζήτηση μαζί του ανέδειξε την εικόνα των Τσάμηδων σήμερα στην Αλβανία και τους τρόπους που απεργάζονται για την επίτευξη του στόχου τους. «Είμαστε συνολικά 320.000 σ’ όλη την Αλβανία», απάντησε όταν τον ρώτησα σχετικά και στην παρατήρησή μου ότι μου φαίνεται υπερβολικός ο αριθμός, αφού αν υποθέσουμε ότι το 1944 πέρασαν στην Αλβανία και οι 20.000 που ζούσαν στην Ηπειρο, θα ήταν μαθηματικά αδύνατο να δεκαπενταπλασιαστούν μέχρι σήμερα.

«Εμείς οι Τσάμηδες κάνουμε πολλά παιδιά. Στην οικογένειά μου είμαστε επτά αδέρφια, ξέρω άλλη με δεκατρία…», απάντησε.

Με τη φραγή των συνόρων το 1945, ο Χότζα διέσπειρε τους εξ Ελλάδος προερχόμενους Τσάμηδες σε περιοχές όπως το Φίερ, η Καβάγια, το Δυρράχιο, η Αυλώνα, το Ελμπασάν, το Μπεράτι όπου ζουν και σήμερα οι περισσότεροι, ενώ ένας αριθμός ντόπιων Τσάμηδων καταγράφεται στα περίχωρα των Αγίων Σαράντα κοντά στα σύνορα. «Οι Τσάμηδες από την Παραμυθιά και το Μαργαρίτι εγκαταστάθηκαν στα Τίρανα», λέει ο Μουχεντίν.

Με την πτώση της κομμουνιστικής δικτατορίας και με πρωτοβουλία του Μουχεντίν, όπως μου εξηγεί, ιδρύθηκε στα Τίρανα η «Πατριωτική Οργάνωση Τσαμουριά», ένας σύλλογος που ως στόχο του είχε να κάνει γνωστή τη «γενοκτονία των Τσάμηδων από τους Ελληνες», να διεκδικήσει αποζημιώσεις, την επιστροφή περιουσιών και των σημερινών απογόνων στα σπίτια τους στην Τσαμουριά αλλά και τα «απολεσθέντα εδάφη»· οι ίδιοι θεωρούν –το διδάσκονται από παιδιά και στα σχολικά εγχειρίδια– ότι η Ηπειρος έως και την Πρέβεζα αλλά και η Δυτική Μακεδονία ήταν αλβανικές περιοχές που τις αφαίρεσαν οι Ελληνες στους πολέμους.

Οι Αλβανοί «αξιοποιούν» την Ελλάδα

Αν ρίξει κανείς μια ματιά στο πρόγραμμα του PDIU θα δει ότι αυτό το κόμμα υπάρχει μόνο για να συντηρεί και να προωθεί το «τσάμικο» θέμα. «Το τσάμικο είναι το μεγάλο θέμα στην ατζέντα μας, αλλά είναι δύσκολο να λυθεί γιατί έχουμε να κάνουμε με μια χώρα όπως η Ελλάδα που έχει τη στήριξη της Ε.Ε. Οι δικοί μας πολιτικοί δεν ενδιαφέρονται, το βάζουν στην ατζέντα για να πάρουν ψήφους», λέει στην «Κ» ο Μουχεντίν.

«Δεν έχουν πολιτική πρόταση για τίποτα άλλο», τονίζει ο Ντούλες και στην ερώτησή μου πώς εξηγεί ότι τα μεγάλα αλβανικά κόμματα επιλέγουν το ρίσκο της υπονόμευσης των σχέσεων με την Ελλάδα στο όνομα ενός ζητήματος που παραπέμπει στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, απαντά: «Αυτό συμβαίνει διότι ουδέποτε η Αλβανία στερήθηκε την ελληνική στήριξη και αρωγή στη διαδρομή της προς την ενσωμάτωσή της στις ευρωατλαντικές δομές. Η Ελλάδα υπήρξε πάντοτε ειλικρινής συνήγορος της Αλβανίας σ’ αυτές τις προσπάθειες. Αποδεικνύεται όμως ότι αυτό το εκμεταλλεύονται οι Αλβανοί. Αν περιοριστούμε στην τελευταία τριετία, ήταν στην διάρκεια της ελληνικής προεδρίας της Ε.Ε. που η Αλβανία απέκτησε καθεστώς υποψηφίας προς ένταξη χώρας.

Πώς, αλήθεια, συμπεριφέρθηκε όλα αυτά τα χρόνια η Αλβανία εις βάρος της Ελλάδας; Υφίσταται μια ελεγχόμενη ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών, με τα σκαμπανεβάσματα να υποκινούνται από τον ίδιο τον Αλβανό πρωθυπουργό και παράλληλα, από την άλλη πλευρά, στα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας έχουμε βήματα προς τα πίσω, με τη διοικητική μεταρρύθμιση να είναι ένα σοβαρότατο πλήγμα κυρίως στην περιοχή της Χειμάρρας».

Ενταση από τις αρχές της δεκαετίας του ’90

Η πρώτη δυναμική εμφάνιση των οργανωμένων Τσάμηδων θα γίνει με συγκεντρώσεις κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη το 1991 στα Τίρανα και ήταν τότε που ετέθη επίσημα ζήτημα Τσάμηδων από τον πρόεδρο Αλία, εξοργίζοντας τον Ελληνα πρωθυπουργό, που απείλησε με διακοπή της επίσκεψής του. Η ένταση στις ελληνοαλβανικές σχέσεις στις αρχές της δεκαετίας του ’90 γύρω από την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την προώθηση θέματος Τσάμηδων, καθώς ενίσχυε το ανθελληνικό οπλοστάσιο του αλβανικού εθνικισμού…

Σ’ ένα τέτοιο «θερμοκήπιο» οι Τσάμηδες ανέπτυξαν έντονη δραστηριότητα με στόχο να καταστήσουν στο εσωτερικό ως πανεθνικό αίτημα το όλο ζήτημα, με πρώτο βήμα τη συμπερίληψή του στην ατζέντα, ενώ επιδόθηκαν και σε εκστρατεία για την «αφύπνιση» της διεθνούς κοινότητας. Εκτοτε κάθε φορά που Ελληνας επίσημος επισκεπτόταν τα Τίρανα στηνόταν το ίδιο σκηνικό: Ομάδες Τσάμηδων υπό την ανοχή, αν όχι την υποκίνηση, της κυβέρνησης οργάνωναν διαδηλώσεις, και στις συζητήσεις οι Αλβανοί επιχειρούσαν να θέσουν στο τραπέζι… από το παράθυρο θέμα «τσάμικου», ώστε να ικανοποιήσουν αυτούς που φώναζαν απ’ έξω.

Το 2004 ο Κωστής Στεφανόπουλος, όταν ο ομόλογός του Μοϊσίου επιχείρησε να εντάξει στη συζήτηση «τσάμικο ζήτημα», του είπε ευθέως πως «εάν επιμένετε τότε θα βάλουμε και εμείς θέμα Βορείου Ηπείρου», ενώ το 2008 ο Κάρολος Παπούλιας ακύρωσε τη συνάντησή του στους Αγίους Σαράντα και επέστρεψε από το Αργυρόκαστρο όταν πληροφορήθηκε ότι το ξενοδοχείο, όπου επρόκειτο να συναντηθεί με τον ομόλογο του Μοϊσίου, είχε περικυκλωθεί από ομάδες Τσάμηδων τις οποίες η αλβανική αστυνομία αρνείτο να απομακρύνει στο όνομα της Δημοκρατίας!

Το 2004 η αλβανική Βουλή υπό την πίεση των Τσάμηδων θα εγκρίνει ψήφισμα υιοθετώντας και επισήμως «θέμα τσάμικου», στη συνέχεια θα εκλεγούν δύο βουλευτές Τσάμηδες με τα ψηφοδέλτια του Σοσιαλιστικού και του Δημοκρατικού Κόμματος και το 2011 θα ιδρύσουν το κόμμα τους PDIU, το οποίο συμμαχούσε, ανάλογα με τις επιδιώξεις και τα διαπραγματευτικά ανταλλάγματα, τη μία με τους σοσιαλιστές, την άλλη με τον Μπερίσα και σήμερα συμμετέχει στην κυβέρνηση Ράμα.

Το αλβανικό κοινοβούλιο, παράλληλα, κατοχύρωσε την 27η Ιουνίου ως ημέρα εθνικής μνήμης για τη «γενοκτονία των Τσάμηδων» και έκτοτε γιορτάζεται με επίκεντρο ένα μνημείο που έχει ανεγερθεί σε λόφο κοντά στην Κονίσπολη, μιαν ανάσα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, παρουσία κυβερνητικών αξιωματούχων.

«Εχουμε πλέον γραφεία σ’ όλη την Αλβανία, εκλεγμένους δημοτικούς συμβούλους σε περιοχές όπως η Κορυτσά, η Τροπόγια και αλλού όπου δεν υπάρχουν τσάμικοι πληθυσμοί, το θέμα μας έχει γίνει πανεθνικό, το υιοθετούν οι απανταχού Αλβανοί», λέει ο Μουχεντίν και στην ερώτησή μου πού βρίσκουν χρήματα για να υποστηρίζουν τις πλούσιες διεθνείς και εσωτερικές δραστηριότητες, απαντά πως «μας στηρίζουν πλούσιοι επιχειρηματίες».