Ένα ισχυρό ημικύκλιο γύρω από την Τουρκία

«Το γεγονός ότι εξομαλύνουμε τις σχέσεις μας [με το Ισραήλ] δεν σημαίνει ότι η Τουρκία θα κάνει υποχωρήσεις σε ό,τι αφορά το παλαιστινιακό ζήτημα.» Αυτό δήλωσε ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μετά την ανακοίνωση για την επανέναρξη [όχι εξομάλυνση] των Διπλωματικών σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας.

Επίσης, ο Τούρκος ΥΠΕΞ, δήλωσε πως την  εξέλιξη αυτή χαιρέτησε και η Παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς, η οποία έσπευσε να διαψεύσει τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου αναφέροντας, «εμείς, ως Χαμάς, απορρίπτουμε τους ισχυρισμούς ορισμένων μέσων ενημέρωσης ότι εγκρίνουμε την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και του κατοχικού σιωνιστικού καθεστώτος. Επαναβεβαιώνουμε ότι απορρίπτουμε κάθε εξομάλυνση που έρχεται σε σύγκρουση με τα εθνικά συμφέροντα του παλαιστινιακού λαού και τα συμφέροντα των αραβικών και μουσουλμανικών εθνών»

Τι συμβαίνει στην πραγματικά

Ο πρέσβης του Ισραήλ στο Μπακού, Τζορτζ Ντικ, μια ημέρα μετά την ανακοίνωση της επανέναρξης των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας ανέφερε σε συνέντευξη του: «Το Ισραήλ και η Τουρκία είναι οι ηγετικές δυνάμεις στην περιοχή όχι μόνο στον τομέα της ασφάλειας, αλλά και στο εμπόριο, την οικονομία, τον πολιτισμό, τον τουρισμό και πολλά άλλα. Παρά το χαμηλό επίπεδο διπλωματικών σχέσεων, οι δεσμοί μεταξύ των ανθρώπων και των επιχειρηματικών κύκλων των χωρών μας συνέχισαν να αναπτύσσονται και να ακμάζουν. Αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι μόνο το 2021, το εμπόριο Ισραήλ-Τουρκίας ανήλθε συνολικά σε 7,69 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό είναι πράγματι πολλά, αλλά πιστεύουμε ότι μετά την αποκατάσταση των σχέσεων, ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί.»

Και κατέληξε, «το Αζερμπαϊτζάν είναι στενός φίλος του Ισραήλ και της Τουρκίας. Ως εκ τούτου, το Μπακού έπαιξε σημαντικό ρόλο, καταβάλλοντας πολλές προσπάθειες για την αποκατάσταση στενότερων σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας. Για το οποίο είμαστε ειλικρινά ευγνώμονες στην ηγεσία του Αζερμπαϊτζάν, με τη συμμετοχή της οποίας έγινε ένα ακόμη βήμα στην περιφερειακή διαδικασία προσέγγισης του Ισραήλ με τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες. Το σύγχρονο Αζερμπαϊτζάν δεν είναι μόνο ένα παράδειγμα πλουραλιστικής προσέγγισης στις διεθνείς σχέσεις, αλλά και μια μοναδική χώρα όπου τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Τούρκοι αισθάνονται σαν στο σπίτι τους.»

Αν και οι Τούρκοι αισθάνονται περισσότερο ως κατακτητές στο Αζερμπαϊτζάν, η Qırmızı Qəsəbə (Κόκκινη Πόλη),  είναι η μόνη εξ ολοκλήρου εβραϊκή πόλη στον κόσμο εκτός του Ισραήλ, φιλοξενεί τουλάχιστον περίπου 4500 ανθρώπους και  αναφέρεται ως η «Ιερουσαλήμ του Καυκάσου». Φαίνεται παράξενο πως ένας εβραϊκός οικισμός βρίσκεται  σε μια σιιτική μουσουλμανική χώρα (Σιίτες είναι το Ιράν). και όμως η επικράτεια του Αζερμπαϊτζάν φιλοξενεί αυτούς τους αυτόχθονες «Εβραίους των Βουνών» για τουλάχιστον 2.000 χρόνια. Το Αζερμπαϊτζάν δεν έχει κάποια ιστορικά καταγεγραμμένη σύγκρουση μεταξύ Εβραίων και Μουσουλμάνων. Η αρμονία μεταξύ των Μουσουλμάνων και των Εβραίων στο Αζερμπαϊτζάν θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους για τις εξαιρετικές σχέσεις μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Ισραήλ, οι οποίοι αποκαλούν ο ένας τον άλλον αξιόπιστους εταίρους και των οποίων η εταιρική σχέση προηγείται της ιστορικής Συμφωνίας του Αβραάμ . Ένα σταθερό σύστημα σχέσεων οικοδομήθηκε μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Ισραήλ ως αποτέλεσμα της στρατηγικής σκέψης, η οποία έχει αντέξει σε διάφορες ανατροπές και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Αυτές οι σχέσεις είναι στέρεες και βασίζονται όχι μόνο στη συνεργασία των ελίτ, αλλά και στις κοινωνικές αντιλήψεις μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Ισραήλ, οι οποίες είναι φιλικές και αλληλοϋποστηρίζονται.

Οι σχέσεις Αζερμπαϊτζάν – Ισραήλ χρονολογούνται από τη διάλυση της ΕΣΣΔ στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Έκτοτε οι δύο χώρες σφυρηλατούν διπλωματικές σχέσεις, με το Ισραήλ να επιδιώκει να δημιουργεί γέφυρες με μουσουλμανικές χώρες [που είναι ενάντια στο Ιράν], καθώς επίσης, και να δημιουργήσει ένα δυνατό Αζερμπαϊτζάν τόσο οικονομικά, όσο και στρατιωτικά.

Εκτός της επιρροής σε μουσουλμανικές χώρες, ο λόγος είναι και η ενέργεια, αφού το 30% των πετρελαϊκών αναγκών του Ισραήλ, προέρχονται από την Κασπία μέσω του αγωγού BTC (Μπακού – Τυφλίδα – Τσεϊχάν). Είναι ο μοναδικός πετρελαιαγωγός αγωγός (1.100 μιλίων) που ενώνει την Μεσόγειο με την Κασπία Θάλασσα

Αποτέλεσμα αυτής της σχέσης ήταν και η στήριξη του Ισραήλ σε τρία σημαντικά γεγονότα. Το 2012, όταν οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν με την βοήθεια του Ισραήλ απέτρεψαν τρομοκρατική επίθεση στο Μπακού κατά την διάρκειας της Eurovision.

 Στις 3 ιουλίου (2018), όταν  απόπειρα δολοφονίας του Δημάρχου της πόλης Γκάντζα είχε σαν αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά ο ίδιος και ο σωματοφύλακας του. Ήταν πρώτη απόπειρα δολοφονίας αξιωματούχου στο Αζερμπαϊτζάν μετά από 25 χρόνια. Η απόπειρα είχε ως στόχο την αποσταθεροποίηση της περιοχής, την έναρξη διαδηλώσεων και τέλος την εγκαθίδρυση ενός Χαλιφάτου στο πρότυπα της Συρίας. Την ίδια ημέρα συνελήφθη ως ύποπτος ο Γιουνίς Σαφάροφ, Ρώσος πολίτης, ο οποίος έλαβε μέρος στον εμφύλιο της Συρίας ενώ πληροφορίες ανέφεραν ότι πέρασε οκτώ μήνες στο Ιράν το 2016

Τέλος, στο 2^ο Πόλεμο του Καραμπάχ, όπου το Αζερμπαϊτζάν απελευθέρωσε τα εδάφη που είχαν καταλάβει οι Αρμένιοι με την βοήθεια, κυρίως, του Ισραήλ και όχι της Τουρκίας όπως λανθασμένα αναφέρεται λόγω της συνεχούς αναφοράς της Αρμενικής διασποράς.

Η στρατιωτική ενίσχυση του Αζερμπαϊτζαν

Τρεις μήνες πριν την απόπειρα τρομοκρατικής ενέργειας στο Μπακού, τον Φεβρουάριο του 2012,  Ισραήλ και Αζερμπαϊτζάν υπέγραψαν συμφωνία αγοράς όπλων ύψους 1δις 600 εκατομμυρίων δολαρίων. Εκείνη η συμφωνία είχε εντείνει ακόμη περισσότερα τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ του Μπακού και της Τεχεράνης. Μάλιστα, ο πρεσβευτής του Αζερμπαϊτζάν στη Τεχεράνη, είχε προσκληθεί στο Υπουργείο Εξωτερικών του Ιράν και του επιδόθηκε διάβημα διαμαρτυρίας.

Η συμφωνία εκείνη προέβλεπε την αγορά μη επανδρωμένων αεροσκαφών, αντιαεροπορικών και αντιπυραυλικών συστημάτων, και μεγάλες [άγνωστες] συμφωνίες στην κυβερνοασφάλεια. Όμως οι δύο χώρες δεν έμειναν εκεί. Μέχρι σήμερα το ποσό των οπλικών συστημάτων που έχει προμηθεύσει το Τελ Αβίβ στο Μπακού,  έχει ξεπεράσει τα 4,5 δις δολάρια, και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται πολλά υπερσύγχρονα όπλα του Ισραήλ [που δεν εξάγει αλλού] καθώς και πλοία (παραγωγή κορβετών Saar S72) για το πολεμικό ναυτικό του Αζερμπαϊτζάν.

Η «εξοπλισμός» της Ελλάδας και η χαμένη ευκαιρία με το Αζερμπαϊτζάν

Όσο η Άγκυρα προσπαθεί να ακροβατήσει ανάμεσα στον ακραίο μουσουλμανικό κόσμο [στον οποίο η ίδια επιδίωξε να γίνει ηγέτης] και την σχέση με το Ισραήλ, Αθήνα και Τελ Αβίβ αναπτύσσουν διαρκώς μια στρατηγική σχέση η οποία είναι ανταγωνιστική με την Τουρκία.

Μπορεί τα εξοπλιστικά που έχουν συμφωνηθεί και θα συμφωνηθούν να εντυπωσιάζουν, αλλά οι συμφωνίες σε Ασφάλεια και Εμπόριο (ενέργεια) κάνουν την σχέση κάτι παραπάνω από Στρατηγική.

Αν το Ισραήλ βρίσκει στο Αζερμπαϊτζάν το «προκεχωρημένο φυλάκιο» απέναντι στον Ιράν και την Ρωσία, στην Ελλάδα (και την Κύπρο) βρίσκει το Στρατηγικό Βάθος που χρειάζεται.

Η Ελλάδα προσφέρει αυτή την Στρατηγική ανάγκη (συνδυασμός επιλογής Δύσης – Ισραήλ) αλλά από την άλλη, δεν εκμεταλλεύεται τους «Στρατηγικούς Φίλους» του Ισραήλ, όπως είναι το Αζερμπαϊτζάν

Μια αναπτυγμένη σχέση Αθήνας – Μπακού δεν θα απομακρύνει το Αζερμπαϊτζάν από την Τουρκία, αλλά θα δώσει την δυνατότητα στην Αθήνα να έχει πρόσβαση στον Μουσουλμανικό, και ειδικά, στον «Τουρκικό Κόσμο» της Ευρασίας.

Λίγα εικοσιτετράωρα πριν, ο Πρέσβης του Αζερμπαϊτζάν στην Αθήνα, σχολίασε στο twitter την ανάρτηση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών για την Ουκρανία: «Ο σεβασμός και η δέσμευση στην κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και το απαραβίαστο των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων ήταν πάντα ο πυρήνας της εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας,» ανέφερε

Αυτό είναι το πιο σημαντικό πεδίο της συνεργασίας Ελλάδας – Αζερμπαϊτζαν, το Διεθνές Δίκαιο. Οι Αζέροι απελευθέρωσαν τα εδάφη τους στο Καραμπάχ με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Όταν λοιπόν μιλάει το Μπακού για την «εδαφική ακεραιότητα», το μυαλό μας πάει στην Κύπρο.

Όταν η Αθήνα θα μιλά με το Μπακού, πάντα θα υπάρχει στο τραπέζι αυτό [και χωρίς να αναφέρεται] και έτσι θα δοθεί η δυνατότητα να μάθει το ίδιο το Αζερμπαϊτζάν αλλά και ο «Τουρκικός Κόσμος», πως η επέμβαση της Τουρκίας στην Κύπρο δεν έγινε γιατί επέκειτο Ένωση της Ελλάδας με την Κύπρο.

Το δεύτερο πεδίο συνεργασίας των δύο χωρών είναι η Ενέργεια, και μάλιστα σε πιο σημαντικό βαθμό από την σχέση Αζερμπαϊτζάν – Ισραήλ.

Σήμερα η Ελλάδα ασκεί Στρατηγική πολιτική στα Βαλκάνια με τις υποδομές του TAP (τμήμα του Νοτίου Διαδρόμου) και το Αζέρικο αέριο από την Κασπία Θάλασσα. Επίσης, οι Αζέροι είναι διατεθειμένοι να παραδώσουν [σε καλή τιμή] 2 bcm το έτος, το 1/3 των αναγκών της χώρας, αυξάνοντας την Ενεργειακή Ασφάλεια.

Στο επίπεδο της οικονομίας, μπορούμε να συμπεριλάβουμε και τον τουρισμό, αφού η ελίτ του Αζερμπαϊτζάν είναι ιδιαίτερα θετική με την Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο πως στο Μπακού υπάρχουν Ελληνικά καταστήματα όπου η ελίτ αυτή διασκεδάζει.

Ένα τρίτο πεδίο είναι η στρατιωτική συνεργασία. Σήμερα στο Μπακού πουλάνε όλοι όπλα, Σέρβοι, Ρώσοι, Ισραηλινοί, Ιταλοί, Τούρκοι, ακόμα και Γάλλοι. Η ανάπτυξη του πολεμικού ναυτικού του Αζερμπαϊτζάν από το Ισραήλ, αποτελεί «χρυσή ευκαιρία» για την Ελλάδα να συμμετέχει στα προγράμματα μέσω ήπιων εξοπλισμών.

Επίσης, το Κέντρο Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα, μπορεί να είναι ακόμα ένα πεδίο ανάπτυξης της σχέσης.

Η πολεμική αεροπορία του Αζερμπαϊτζάν είναι χρήστης του ιταλικού αεροσκάφους M-346, τα οποίο ήταν μια «Διπλωματική» αγορά και στα πλαίσια της συνεργασίας Ιταλίας – Αζερμπαϊτζάν στην ενέργεια και το φυσικό αέριο πιο συγκεκριμένα.

Το Κέντρο Εκπαίδευσης που θα οργανώσουν Ισραηλινοί, στενοί σύμμαχοι των Αζέρων, και το οποίο θα χρησιμοποιεί τα παραπάνω αεροσκάφη, είναι μια ακόμη ευκαιρία για ενδυνάμωση του «τριγώνου», Ισραήλ, Ελλάδα, Αζερμπαϊτζάν

Η Κύπρος συνδετικός κρίκος

Το «Στρατηγικό Βάθος» που αναζητά στην Μεσόγειο και την Ελλάδα το Ισραήλ, το ενώνει η Κύπρος. Αρκεί κάποιος να απαριθμήσει τις συνεκπαιδεύσεις των ενόπλων δυνάμεων Ισραηλινών και Κυπριών, για να καταλάβει την σημασία που δίνει το Τελ Αβίβ στην Λευκωσία.

Η στενή σχέση Κύπρου – Ισραήλ έχει δύο αποστολές, την αντιμετώπιση της Τουρκίας, την προστασία των μόνιμων (εξέδρες) ενεργειακών υποδομών, καθώς επίσης και των ενεργειακών έργων που θα διασχίζουν τον βυθό της Μεσογείου.

Αυτός είναι και ο λόγος που το Ισραήλ αποδεσμεύει το Iron Dome (σε Ευρωπαϊκή χώρα) ένα σύστημα που θα ανεβάσει κατακόρυφα της δυνατότητες των Κυπριακών Ενόπλων Δυνάμεων.

Έτσι γύρω από την Τουρκία δημιουργείται ένας ημικύκλιο σύγχρονων στρατών, το οποίο έχει στόχο την ίδια την Τουρκία.

Κάποιος βέβαια θα αναρωτηθεί για το Αζερμπαϊτζάν, πως είναι δυνατόν η Τουρκία να είναι εχθρός. Και όμως, το Μπακού βασίζεται στην Άγκυρα για να περάσουν τα τεράστια κοιτάσματα αερίου και πετρελαίου, από την Κασπία στην Ευρώπη και την Μεσόγειο. Αυτό θα ήθελε να το διαχειρίζεται από θέση ισχύος, ειδικά μετά την «απόβαση» της Τουρκίας σε χώρες όπως το Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν και Τουρκμενιστάν, χώρες ανταγωνιστές του Μπακού.

Ερωτηματικό για την Κύπρο θα αποτελεί πάντα στην στάση της στο Καραμπάχ. Η Κυπριακή Δημοκρατία όπου τμήμα της είναι κατεχόμενο από άλλη χώρα, στηρίζει κατεχόμενα (Αρτσάχ) μέσα στο Αζερμπαϊτζάν