Έλληνες κατασκευάζουν το πρώτο Εκτεινόμενο Διαστημικό Τηλεσκόπιο της ESA

Τομέας όπου μπορεί να αξιοποιηθεί το ανταγωνιστικό ανθρώπινο κεφάλαιο της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από ειδικούς η διαστημική τεχνολογία και την άποψη αυτή συμμερίζεται ο δρ Θάνος Μπαλτόπουλος, εμπορικός διευθυντής της εταιρίας Adamant Composites Ltd, που έχει έδρα την Πάτρα, ο οποίος μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και τον ραδιοφωνικό του σταθμό «Πρακτορείο 104,9 FM» για μια ομάδα νεαρών Ελλήνων που μέσα σε λίγα χρόνια έχει καταφέρει να συνεργάζεται με σημαντικούς φορείς του χώρου για την κατασκευή υψηλής τεχνολογίας κατασκευών και υλικών.

Πρόκειται για ομάδα που σχεδιάζει για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (σ.σ ESA) ένα υπερελαφρό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ για μια μελλοντική διαστημική αποστολή.

Το συγκεκριμένο καινοτόμο Εκτεινόμενο Τηλεσκόπιο θα αποθηκεύεται σε περιορισμένο χώρο και όταν φτάσει σε τροχιά θα αναλάβει, στο πλαίσιο του προγράμματος Athena (σ.σ Advanced Telescope for High-ENergy Astrophysics), να απαντήσει σε πολλά επιστημονικά ερωτήματα, μεταξύ των οποίων και το πώς μεγαλώνουν οι μαύρες τρύπες και διαμορφώνουν το Σύμπαν.

Η διασυνδεδεμένη με το οικοσύστημα του Πανεπιστημίου Πατρών σχεδιαστική και κατασκευαστική δραστηριότητα των νεαρών επιστημόνων έχει ως στόχο να βάλει και την Ελλάδα στον χάρτη των κατασκευαστών σύνθετων υλικών, τόνισε ο νεαρός Μηχανολόγος και Αεροναυπηγός.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης στον Σωτήρη Κυριακίδη:

Eρ. Η βιομηχανία των κατασκευών υψηλής τεχνολογίας, είτε με στόχευση τις εφαρμογές που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών, είτε με στόχο αγορές υπερ-απαιτητικές όπως αυτές της διαστημικής εξερεύνησης, είναι ένας τομέας στον οποίο ελληνικής κατασκευής υλικά και δημιουργίες μπορούν να σταθούν απέναντι στον ανταγωνισμό;

Αυτό που μπορεί να κάνει μια ελληνική εταιρεία είναι ό,τι κάνουν και οι υπόλοιπες εταιρείες στον κόσμο, δηλαδή να γίνει μέρος ενός οικοσυστήματος, μιας αλυσίδας προϊόντων και να συνεισφέρει στην τεχνογνωσία αυτού του οικοσυστήματος με την τεχνολογία που μπορεί να κατέχει.

Έτσι μια ελληνική εταιρεία μπορεί να συμμετάσχει στη δημιουργία ενός ευρύτερου συστήματος πιο ολοκληρωμένου, είτε αυτό είναι ένα κινητό, είτε ένα αεροσκάφος παρέχοντας κάποιο κομμάτι της κατασκευής.

Αυτό που εμείς έχουμε ως βάση, και είναι το πλεονέκτημα της Ελλάδας, για να βρισκόμαστε σε αυτούς τους χώρους αυτούς, είναι η πολύ καλή τεχνογνωσία που έχουν οι απόφοιτοι της Ανώτατης Εκπαίδευση και μάλιστα σε νεαρή ηλικία όπως και οι επαγγελματίες του χώρου, είναι όλη η τεχνογνωσία γύρω από κάθε τομέα στον οποίο έχει δραστηριότητα ο καθένας μας.

Αυτό, είναι το κεφάλαιο μας στην Ελλάδα, κεφάλαιο που  είναι πάρα πολύ ανταγωνιστικό σε σχέση με το εξωτερικό, η εκπαίδευση που παίρνουμε σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας που είναι πολύ υψηλή και εξειδικευμένη.

Είναι αυτό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, εταιρίες που υλοποιούν σύνθετα υλικά, αεροναυπηγικές κατασκευές ή ακόμη και οι διαστημικές κατασκευές στις οποίες εμείς δραστηριοποιούμαστε.

Ερ. Πόσο εύκολο ήταν να δημιουργήσει κανείς μια εταιρία υψηλής τεχνολογίας στην Ελλάδα; Με αγορές όπως αυτές της αεροναυπηγικής και τις διαστημικές εφαρμογές να έχουν εκτοξευτεί για τα επονομαζόμενα ‘σύνθετα’ εξελιγμένα υλικά μπορούμε να πούμε πως υπάρχει ένα πεδίον δόξης λαμπρό;

Η εταιρεία ξεκίνησε 2012 από μια ομάδα ατόμων, ερευνητές στο πανεπιστήμιο της Πάτρας και συγκεκριμένα στο Εργαστήριο Τεχνικής Μηχανικής του Τμήματος Μηχανολόγων. Ως μεταδιδάκτορες στο πανεπιστήμιο η επιθυμία μας ήταν να δούμε την έρευνα που πραγματοποιούμε, και τις καινοτομίες που μελετάμε, να έρχονται στην αγορά, να μπορέσει να γίνει έτσι η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ της έρευνας και της βιομηχανίας, κάτι που είναι σημαντικό να το καταφέρουμε σε παγκόσμιο πλαίσιο. Έτσι αποφασίσαμε να κάνουμε αυτό το βήμα.

Φυσικά αυτή δεν είναι δραστηριότητα ενός ατόμου, ειδικά με τις δυσκολίες που εμφανίζονται σε τεχνολογικό επίπεδο για να μπορέσουμε να υπηρετήσουμε τις αγορές στις οποίες θέλουμε να πουλήσουμε.

Ο χώρος στον οποίο έχουμε εστιάσει λόγω και της τεχνογνωσίας που είχαμε ως άτομα είναι ο χώρος της αεροδιαστημικής, οι ελαφρές κατασκευές, τα ειδικά εξελιγμένα υλικά που μπορούν να δώσουν κάποιο όφελος όταν χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές μεταφορών.

Η εξέλιξη είναι ραγδαία και όπως σωστά παρατηρήσατε ενώ τα αεροσκάφη μέχρι πριν από μερικά χρόνια κατασκευάζονταν από αλουμίνιο την τελευταία εικοσαετία έχουν αρχίσει να δέχονται τα γνωστά σε όλους ανθρακονήματα, υλικά πάρα πολύ ανταγωνιστικά στους χώρους των αεροκατασκευών.

Στο χώρο του διαστήματος ήταν ήδη γνωστά ως υλικά και αυτή είναι η τεχνογνωσία πάνω στην οποία εδράσαμε τα τεχνολογικά μας βήματα. Έτσι υλοποιούμε πλέον παραγωγή σε βιομηχανικό επίπεδο και παρέχουμε καινοτόμα σύνθετα υλικά με χρήση νανοτεχνολογίας.

Έχουμε μια γραμμή παραγωγής την οποία τροποποιούμε με νανοτεχνολογία και όλα αυτά τα υλικά και έτσι μπορούμε να τα παρέχουμε σε εταιρείες.

Πρόκειται για εταιρίες όπως η κορυφαία ευρωπαϊκή, η Airbus με την οποία δουλεύουμε, αυτοκινητοβιομηχανίες που ενδιαφέρονται πολύ για νέα υλικά.

Παράλληλα δραστηριοποιούμαστε και στον σχεδιασμό τμημάτων, εξαρτημάτων και συστημάτων για την αεροδιαστημική.

Δεν είναι όμως μόνο το κατασκευαστικό κομμάτι ως προς την υλοποίησή του που είναι πολύ σημαντικό, υπάρχει και το πώς σχεδιάζεται μια τέτοια κατασκευή για να μπορεί να εμπίπτει στις προδιαγραφές που θέτει ο πελάτης.

Και όταν μιλάμε για μια κατασκευή, αυτή μπορεί να είναι ο ίδιος ο δορυφόρος, είτε κάποιο υποσύστημα του δορυφόρου, η δομή του δορυφόρου όλη, η δομή μέσα στην οποία μπαίνουν τα ηλεκτρονικά, τα όργανα μέτρησης που χρειάζονται, είτε ακόμη και το ίδιο το όργανο.

Ερ. Πόσος χρόνος χρειάζεται για να ολοκληρωθεί από τον σχεδιασμό μέχρι την κατασκευή ένα σύστημα με τις προδιαγραφές μιας διαστημικής αποστολής; Ποιο είναι το πλέον φιλόδοξο και υψηλών τεχνολογικών απαιτήσεων σχέδιο στο οποίο εργάζεστε αυτή τη στιγμή;

Αυτή τη στιγμή εμείς σχεδιάζουμε ως εταιρεία για λογαριασμό του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (σ.σ ESA), της ευρωπαϊκή NASA δηλαδή, ένα υπερελαφρό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ για μια μελλοντική αποστολή στην οποία θα πρέπει να ενσωματωθεί.

Συνήθως η χρονική διάρκεια που έχει ένα project τέτοιου τύπου κυμαίνεται και η τεχνολογική ανάπτυξη μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα δέκα χρόνια. Υπάρχουν άλλωστε περιπτώσεις μηχανικών που εργάστηκαν στην ESA και τη NASA όλη τους την επαγγελματική ζωή, σε μια αποστολή.

Το συγκεκριμένο δικό μας project βασίζεται σε προδιαγραφές μας έδωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός  Διαστήματος, που μας εμπιστεύτηκε τον πρωταρχικό σχεδιασμό, το στάδιο σχεδιασμού με όλες τις λεπτομέρειες αλλά και την υλοποίηση. Αυτό είναι το που κάνουμε αυτή την περίοδο στην Πάτρα.

Πρόκειται για ένα τηλεσκόπιο που μπορείτε να φανταστείτε ως ένα Εκτεινόμενο Τηλεσκόπιο, κοινώς ένα τηλεσκόπιο που αποθηκεύουμε σε μικρό χώρο και όταν φτάσει σε τροχιά εκτείνεται και μεγαλώνει. Φανταστείτε το σαν ένα σωλήνα διαμέτρου τεσσάρων μέτρων με  μήκος που μπορεί να φτάσει και τα 20 μέτρα, αλλά όταν αποθηκεύεται θα πρέπει να έχει μόλις ένα με ενάμισι μέτρο ύψος .

Αυτό λοιπόν θα πρέπει να είναι σχεδιασμένο ώστε να έχει πολύ υψηλές ακρίβειες και ο σχεδιαστικός στόχος που έχουμε εμείς βάλει ως μηχανικοί και επιστήμονες είναι να έχουμε πολύ υψηλές ακρίβειες και σταθερότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί όταν αυτό τεθεί σε τροχιά θα πρέπει να αντέχει τα φορτία ακτινοβολίας , θερμότητας που υπάρχουν στο διάστημα και ταυτόχρονα να μην παραμορφώνεται για να μη χαλούν τα όργανα και οι εικόνες που λαμβάνει.

Πρόκειται για ένα εγχείρημα που πρώτον είναι μοναδικό στην Ευρώπη γιατί η ESA αποφάσισε ότι πρέπει να έχει τέτοια τεχνογνωσία στην Ευρώπη και να είναι ανταγωνιστική σε σχέση με την Αμερική και την Ιαπωνία όπου έχουν ήδη υλοποιηθεί τέτοια συστήματα, ενώ στην Ευρώπη δεν υπάρχει τέτοιο.

Ο δε χρόνος χρήσης του ειδικού αυτού τηλεσκοπίου στη στιγμή της σύλληψη αυτής της ιδέας είναι η επόμενη αποστολή που ετοιμάζει η ESA. Αυτό για το συγκεκριμένο τηλεσκόπιο σημαίνει πως σχεδιάζεται για την αποστολή “Αθηνά” που είναι προγραμματισμένο να εκτοξευτεί το 2028.

Ερ. Αν δίνατε μια συμβουλή, καθοδηγούσατε, τρόπον τινά, νεαρούς Έλληνες επιστήμονες και εκείνο που χρειάζεται για να πετύχει μια εταιρεία σε στον δικό σας επαγγελματικό χώρο, ποια θα ήταν αυτή;

Είναι κάτι που μαθαίνουμε για το διάστημα και γενικότερα τις διαστημικές τεχνολογίες και αναφέρομαι στη συνεργασία. Είναι τόσο πολύπλοκα τα συστήματα που αντιμετωπίζουμε που δεν γίνεται να προταθεί ένα τέτοιο σύστημα από έναν ή δύο ανθρώπους. Πρέπει λοιπόν να είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα.

Η συνεργασία είναι ο καταλύτης για την επιτυχία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Προφανώς η τεχνογνωσία και οι γερές βάσεις θα απογειώσουν οποιαδήποτε προσπάθεια αλλά πρέπει να πούμε «όχι» στην προσκόλληση στη θεωρία.

Έχουμε ανάγκη από πράξη και υποστήριξη της πράξης και αυτό είναι που και εμείς προσπαθούμε να κάνουμε, αφού τελικά ο απλός πολίτης θα κρίνει εάν κάτι είναι καλό, ή όχι, για να το επιλέξει. Αυτή είναι η κύρια κατεύθυνση και σε όλα τα project που εμείς υλοποιούμε.

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ