Η Ελλάδα κοντά στον TurkStream;

Αναθερμαίνονται τα σενάρια που θέλουν την Ελλάδα να συμμετάσχει στον Turkish Stream, μετά τη συμφωνία στην οποία κατέληξαν Μόσχα και Αγκυρα. Ωστόσο, αντίθετες σε αυτό το ενδεχόμενο παραμένουν Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον.

Tης Μανταλένας Πίου imerisia.gr

Επανήλθε στο προσκήνιο η προοπτική συμμετοχής της Ελλάδας στο project του αγωγού Turk-Stream για τη μεταφορά ρωσικού αερίου στην Ευρώπη, μετά την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας CCCCC για τον αγωγό, ένα έργο που είχε παγώσει λόγω της κρίσης στις σχέσεις Ρωσίας – Τουρκίας και αναθερμάνθηκε μετά την επαναπροσέγγιση των δύο χωρών. Ωστόσο τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση είχαν διαμηνύσει στο παρελθόν την πλήρη αντίθεσή τους στο πρότζεκτ και δεν αναμένεται η στάση τους να έχει διαφοροποιηθεί

 

Η συμφωνία προβλέπει την κατασκευή δύο γραμμών, δυναμικότητας 15,75 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως η κάθε μία εκ των οποίων η πρώτη θα καταλήγει στα ευρωπαϊκά παράλια της Τουρκίας στη Μαύρη Θάλασσα και θα αποσκοπεί αποκλειστικά στην τροφοδοσία της γειτονικής χώρας και η δεύτερη, επίσης δυναμικότητας 15,75 δισ. κυβικών μέτρων, θα συνεχίζει σε τράνζιτ χερσαίο αγωγό ως τα σύνορα με την Ελλάδα, απ’ όπου με έναν νέο αγωγό θα μπορεί να τροφοδοτήσει τη νότια Ευρώπη, την Ιταλία ή/και τα Βαλκάνια.

Κατασκευή
Οπως αποκαλύπτουν πάντως διεθνή μέσα ενημέρωσης, η συμφωνία περιλαμβάνει όρο βάσει του οποίου η κατασκευή της δεύτερης γραμμής θα μπορούσε να ακυρωθεί, με την προϋπόθεση η Ρωσία να ενημερώσει εγκαίρως την Τουρκία.

Η Μόσχα και η Gazprom έχουν επανειλημμένα ξεκαθαρίσει ότι απαρέγκλιτος όρος για να προχωρήσει το ευρωπαϊκό σκέλος του πρότζεκτ είναι οι Βρυξέλλες να δεσμευτούν για την απρόσκοπτη ροή του ρωσικού αερίου μέσω του αγωγού, καθώς οι Ρώσοι δεν θέλουν να βρεθούν ξανά αντιμέτωποι με τα εμπόδια που ύψωσε η Ε.Ε. στο πρότζεκτ South Stream, το οποίο τελικά ματαιώθηκε.

Ταυτόχρονα η ρωσική πλευρά δείχνει έτοιμη να εφαρμόσει τις προϋποθέσεις του «τρίτου ενεργειακού πακέτου» της Ε.Ε., ώστε να μην υπάρχει θέμα ασυμβατότητας του αγωγού με την κοινοτική νομοθεσία. Δεν αρκεί όμως να ξεπεράσει μόνον τα τεχνικά εμπόδια, αλλά θα πρέπει να υπερπηδήσει και τα πολιτικά, κάτι που δεν θα είναι τόσο εύκολο.

Ο South Stream ήταν ο αγωγός που θα μετέφερε ρωσικό αέριο στην Ευρώπη μέσω της απ’ ευθείας σύνδεσης Ρωσίας- Βουλγαρίας.

Στόχος των Ρώσων ήταν και είναι να παρακάμψουν την Ουκρανία από τη διαδρομή του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη και βέβαια να μην χάσουν το μερίδιό τους στην αγορά, μία στρατηγική στην οποία αντιτίθενται οι Βρυξέλλες, η Ουάσινγκτον, αλλά και οι κυβερνήσεις των χωρών που επωφελούνται από τη διέλευση του αερίου.

Αγωγός
Η ίδια στρατηγική της Μόσχας αποτυπώνεται και στον δεύτερο αγωγό, που προωθεί την περίοδο αυτή για την τροφοδοσία της Ευρώπης, τον Nord Stream II. Πρόκειται για την κατασκευή δεύτερης γραμμής στον υφιστάμενο Νord Stream, ο οποίος ενώνει απευθείας τη Ρωσία με τη Γερμανία. Για το έργο αυτό η Gazprom συνεργάζεται με ορισμένους από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς ομίλους, όπως η Shell, η γαλλική Engie, η αυστριακή ΟΜV κ.λπ. Πρόσφατα όμως η Πολωνία μπλόκαρε το έργο, επικαλούμενη ζητήματα ανταγωνισμού.

Η Gazpom πάντως φαίνεται πως δεν θεωρεί ανυπέρβλητα τα εμπόδια της Πολωνίας, καθώς την Τετάρτη, το νούμερο δύο του ρωσικού ομίλου, ο Αλεξάντερ Μεντβιέντεφ δήλωσε ότι αναμένει ως το τέλος του 2016 να έχει επιτευχθεί η συμφωνία για τη χρηματοδότηση του έργου.

Gazprom – ΔΕΠΑ
Από την άλλη πλευρά, για το ευρωπαϊκό σκέλος του Turkish Stream, έχει εισέλθει δυναμικά στο παιχνίδι η Ιταλία. Τον Φεβρουάριο του 2016 ανακοινώθηκε Μνημόνιο Συνεργασίας ανάμεσα στη Gazprom, τη ΔΕΠΑ και την ιταλική Edison για τον αγωγό που θα μεταφέρει το ρωσικό αέριο μέσω της Ελλάδας στην Ιταλία. Τόσο η Αθήνα όσο και η Ρώμη που στηρίζουν το έργο έχουν δηλώσει ότι η υλοποίησή του θα γίνει με βάση τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές.

Σε πρόσφατο άρθρο η γερμανική ιστοσελίδα Deutsche Wirtschafts Nachrichten, που φαίνεται να διάκειται ευνοϊκά απέναντι και στα δύο πρότζεκτ, επισημαίνει ως ενδιαφέρον το γεγονός ότι τόσο η Ουγγαρία όσο και η Ελλάδα, τα δύο αουτσάιντερ της Ευρωπαικής Ενωσης, η πρώτη για πολιτικούς λόγους και η δεύτερη εξαιτίας της οικονομικής κρίσης εμπλέκονται τώρα στον σχεδιασμό του ρωσικού αγωγού, πράγμα που μπορεί να επιταχύνει τις φυγόκεντρες δυνάμεις εντός του μπλοκ.

Η DWN εκτιμά ότι η κατασκευή του Turkish Stream θα μετατρέψει την Τουρκία σε περιφερειακό κέντρο αερίου και θα εμβαθύνει τις οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας, Τουρκίας και Ε.Ε.

Παρά την αντίθεση της Ουάσιγκτον στο έργο, το πρώτο σκέλος του Turkish Stream, η γραμμή από τη Μαύρη Θάλασσα που θα αφορά αποκλειστικά την Τουρκία, εκτιμάται από τους περισσότερους αναλυτές ότι θα κατασκευαστεί, με βάση τουλάχιστον τα μέχρι στιγμής στοιχεία. Υψηλόβαθμο στέλεχος της Gazprom δήλωσε ότι η κατασκευή του υποθαλάσσιου τμήματος του αγωγού, το οποίο θα ανήκει μόνον στον ρωσικό όμιλο, μπορεί να ξεκινήσει στο τέλος του 2017 με αρχές 2018.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα ο αγωγός θα είναι έτοιμος στο τέλος του 2019 -αρχές του 2020 και όταν λειτουργήσει θα υποκαταστήσει όλο το αέριο που σήμερα η Τουρκία προμηθεύεται από τη Ρωσία μέσω της διαδρομής Ουκρανίας – Βουλγαρίας. Ας σημειωθεί ότι η Τουρκία εφοδιάζεται με ρωσικό αέριο και απ’ ευθείας μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Blue Stream, ο οποίος καταλήγει στα ασιατικά παράλια της χώρας στη Μαύρη Θάλασσα.

Αυτονομία
Η απώλεια της τουρκικής αγοράς, που είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής στην περιοχή αποδυναμώνει σχεδόν αυτόματα τον ουκρανικό άξονα στη βαλκανική του διαδρομή.

Πολύ περισσότερο, αν στο μέλλον με δύο μικρές διασυνδέσεις από Τουρκία προς Ελλάδα και Βουλγαρία, αποκοπούν και αυτές οι δύο χώρες, ακόμα και αν δεν κατασκευαστεί ο μεγάλος αγωγός προς την Ευρώπη.

Ο σχεδιασμός του ευρωπαϊκού σκέλους έχει περιλάβει δύο πιθανές διαδρομές, μία προς τα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη μέσω Ελλάδος -πΓΔΜ και μία προς Ιταλία, με την αναβίωση του ελληνο-ιταλικού αγωγού Poseidon.