Δεν είδα, Δεν άκουσα, Δεν ήμουν, Δεν υπάρχω – Του Στέργιου Γιαλάογλου

Διάβασα με ενδιαφέρον όλα όσα γράφτηκαν για το τραγικό συμβάν με την ληστεία στο κοσμηματοπωλείο και τα όσα επακολούθησαν.

Μακριά από την ανάλυση της εμπλοκής των προσώπων-δραστών, θα ήθελα να σταθώ στην στάση του πλήθους, των διαφόρων που έτυχε να βρεθούν στο σημείο και είδαν τι συνέβη και τον βαθμό (αν υπάρχει) της δικής τους εμπλοκής. Ενας πολύ ενδιαφέρων όρος στο ποινικό δίκαιο είναι αυτός της ψυχικής συνέργειας και πώς αυτός συνδέεται με την κύρια πράξη, ειδικά στην περίπτωση που έχει προκύψει θάνατος ως αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας.

Αν δηλαδή ο θεατής, ο, ακόμη και από τύχη, αυτόπτης μάρτυρας, συνετέλεσε ποιοτικά ή ποσοτικά με μόνη την παρουσία του ή με προτροπές του τύπου “φάτον”, “μη σου ξεφύγει, χτύπα τον’ στην ολοκλήρωση της άδικης πράξης, για να μπορεί να ενταχθεί στα πλαίσια μιας συνέργειας σε αυτήν την πράξη. Πολλές φορές ο όχλος, ο αδιάφορος και αδρανής κόσμος που παρακολουθεί ένα έγκλημα εν των πράττεσθαι μπορεί να ερμηνευθεί ότι διαμορφώνει ένα κλίμα ενθάρρυνσης που δρά καταλυτικά στην διαμόρφωση μιας απόφασης για τέλεση μιας εγκληματικής πράξης.

Πολύ δε περισσότερο αν αυτός ο όχλος, ως θεατής, με διάφορες ενθαρρυντικές και παρακινητικές φράσεις, “σπρώχνει” τον υποψήφιο δράστη στην τέλεση του εγκλήματος. Φυσικά, εγκλήματα δεν διαπράττονται με μόνη την παρουσία ή την ύπαρξη σε ένα τόπο. Το να χαζεύεις ανέκφραστος, δίνοντας την εντύπωση ότι δεν θα επέμβεις, σίγουρα δεν αποτελεί ψυχική συνέργεια στην πράξη.

Όμως σίγουρα δεν είναι αβασάνιστη μια τέτοια διαπίστωση και σίγουρα πρέπει να αναζητήσουμε και άλλες ενέργειες που να ενισχύουν την πρόθεση του δράστη, ενώ δυσκολότερη είναι επίσης η περίπτωση που έχουμε να κάνουμε με διαπίστωση παράλειψης να αποτραπεί μια εγκληματική ενέργεια.

Το ερώτημα που ανακύπτει είναι: Τι κοινωνία είμαστε τελικά; Έχουμε διαμορφώσει εκείνες τις δικλείδες ώστε ο πολίτης να θέλει να συνδράμει την δικαιοσύνη στην αναζήτηση της αλήθειας; Νιώθει ο πολίτης την “ηθική” υποχρέωση να δράσει για να αποτρέψει μια παράνομη πράξη, ή να σπεύσει να συνδράμει στην αποκάλυψη της αλήθειας; Σε ποιο ποσοστό θα καταγράφονταν αντιδράσεις αποτροπής μιας παράνομης ενέργειας από τρίτους που έτυχε να βρίσκονται στο σημείο; Γιατί δεν αντέδρασαν όσοι βρίσκονταν εκεί την ώρα που ο δράστης της διάρρηξης ή ληστείας προσπαθούσε να βγει εξω από το κατάστημα και να σταματήσουν τον ιδιοκτήτη και τον φίλο του από την προσπάθεια τους να χτυπήσουν τον επίδοξο διαρρήκτη; Αν καλούνταν να καταθέσουν, θα αποτύπωναν με ακρίβεια τα γεγονότα, θα αναγνώριζαν τον δράστη της επίθεσης στον δράστη της διάρρηξης ή της ληστείας; Αν την ώρα που ένας πολίτης έβλεπε τον δράστη της ρίψης της μολότωφ στο κτίριο της ΜΑΡΦΙΝ από την οποία κάηκαν τρεις άνθρωποι και κινδύνεψαν περισσότεροι, θα ένιωθε υποχρεωμένος αρχικά, και ασφαλής στην συνέχεια για να αποκαλύψει τα στοιχεία του δράστη;

Η ψυχρή και απογοητευτική αλήθεια είναι, ότι πλέον δεν έχουμε ούτε την διάθεση, ούτε νιώθουμε καμία υποχρέωση να συνδράμουμε την δικαιοσύνη, διότι πολύ απλά δεν νιώθουμε ασφαλείς για να το κάνουμε.

Όταν η επιλεκτική και προνομιακή μεταχείριση προσώπων και ομάδων είναι πλέον καθεστώς, τότε αναπότρεπτα οδηγούμαστε σε κοινωνία ατόμων που το μόνο που νοιάζονται είναι η αυτοπροστασία τους.

Όταν ο πρωθυπουργός της χώρας, δεν νιώθει την ανάγκη να επισκεφθεί το θύμα μιας τρομοκρατικής ενέργειας όπως ένας πρώην πρωθυπουργός (Παπαδήμος), ούτε το θύμα μιας μολότωφ στο Αγρίνιο για να μην δυσαρεστήσει τους δράστες αυτών των ενεργειών, τότε κλείνει το μάτι στον λαό να κοιτάξει την δουλειά του, έτσι παγιώνει την αντίληψη της ασφαλούς απάθειας, της εύλογης αδράνειας, της λελογισμένης δράσης προς διαφύλαξη μόνο των απολύτως προσωπικών συμφερόντων.

Ετσι στέλνει μήνυμα στον κόσμο να μην ανακατεύεται γενικώς. Με αυτόν τον τρόπο όμως (συνειδητά κατά την άποψη μου) ευνοεί την υποκειμενική αντίληψη της αυτοδικίας, αφού το κράτος δια των οργάνων του, υποχωρεί ή κωφεύει. Γιαυτό κάθε ημέρα διαπιστώνουμε στα δικαστήρια, συγκεχυμένες, αόριστες, διφορούμενες καταθέσεις μαρτύρων, οι οποίοι αφού υποστούν την ταλαιπωρία 8 και 10 κλήσεων για την ίδια υπόθεση, σε βάθος οκταετίας, αδυνατούν ή δεν θέλουν πλέον να συνδράμουν στην διαλεύκανση της αλήθειας και στην απόδοση δικαιοσύνης.

Γιαυτό και θα πληθαίνουν τα συμβάντα αδρανών, ηθελημένα τυφλών ή κουφών πολιτών, και οι θλιβερές διαπιστώσεις παράλειψης αποτροπής δυσάρεστων καταστάσεων.

Προς το παρόν συνεχίζουμε να “τρωγόμαστε” διαδικτυακά, προς τέρψη των αρμοδίων που επιμένουν στην λογική της αυτορύθμισης της κοινωνίας, χωρίς κανόνες, χωρίς θεσμική διαχείριση. Γιατί άλλο να τρώει ξύλο ο Κωνσταντινέας, και άλλο ο Χατζιδάκης, άλλο να αποφυλακίζεται ο Φλώρος και άλλο ο Κουφοντίνας. Είναι απλά θέμα οπτικής γωνίας, σε ποια μεριά είσαι όταν πέφτει η μολότωφ και ποιος είναι και τι είναι ο δράστης ή το θύμα. Ας μην εξεγειρόμαστε λοιπόν με τον διπλανό μας, ούτε να απορούμε με ότι ζούμε.

Μακριά από εμάς και ας είναι μια πιθαμή, έτσι δεν λέει μια παροιμία; Η με άλλα λόγια, να κάνετε πως κοιμάστε ή πως δεν βλέπετε, ακόμη και να αρνηθείτε ότι ήσασταν εκεί που συνέβη ότι συνέβη.