Το “χαλινάρι” του “Ισλαμικού Κράτους” στην Τουρκία

Οι Τούρκοι πληρώνουν τη βενζίνη τους περίπου 5 λίρες (1,75 ευρώ) το λίτρο, ποσό μεγαλύτερο από ό,τι στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον μέσο όρο των τιμών στις ΗΠΑ. Αυτό καθιστά ελκυστικά το φθηνό πετρέλαιο και τη βενζίνη που εισάγονται λαθραία από τη Συρία και το Ιράκ. Το καύσιμο μπαίνει στην Τουρκία με φορτηγά, φυλαγμένο μέσα σε δοχεία, ή αντλείται μέσω πλαστικών αγωγών. Οι μεσάζοντες αγοράζουν τη βενζίνη αντί 1-1,5 λιρών ανά λίτρο. Μέχρι να φτάσει στην πόλη Γκαζιαντέπ, ένα ακμάζον κέντρο εξαγωγών στη Ν.Α. Τουρκία, πωλείται στη μαύρη αγορά αντί περίπου 3 λιρών, λένε οι ντόπιοι.

Το πρόβλημα είναι ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών των εισαγωγών προέρχεται από το «Ισλαμικό Κράτος» (ISIS), την ακραία τζιχαντιστική οργάνωση η οποία κυβερνά μια λωρίδα εδάφους που απλώνεται πάνω σε ένα τμήμα της Συρίας και ένα του Ιράκ.

Οι σουνίτες αντάρτες ελέγχουν περίπου το 60% των πηγών της Συρίας όπου παράγεται αργό πετρέλαιο και πολλές πετρελαιοπηγές στο Ιράκ. Ενώ μέρος των καυσίμων πωλείται ή διανέμεται στη Συρία και στο Ιράκ, το υπόλοιπο εξάγεται λαθραία στη Νότια Τουρκία. «Είναι η μόνη εξαγωγική αγορά που έχει το “Ισλαμικό Κράτος”», λέει ο Luay al-Khatteeb, συνεργάτης του Brookings Doha Center.

Το λαθρεμπόριο έπαιζε ανέκαθεν σημαντικό ρόλο στην οικονομία των συνόρων, αλλά έφυγε εκτός ελέγχου μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου της Συρίας το 2011. Η ποσότητα του καυσίμου που κατάσχεται στα σύνορα από τις Αρχές έχει τριπλασιαστεί έκτοτε, αναφέρουν κυβερνητικές πηγές.

Τους τελευταίους μήνες, οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας έχουν αρχίσει να υιοθετούν πιο σκληρή γραμμή, σταματώντας φορτηγά στα σύνορα και καταστρέφοντας αγωγούς, που συχνά είναι ελαφρώς μεγαλύτεροι από σωλήνες. «Προσπαθούμε να διασφαλίσουμε ότι οι λαθρέμποροι γνωρίζουν ότι, εάν κάνουν λαθραία διακίνηση τώρα, αυτό θα συσχετιστεί με τρομοκρατία», λέει ένας κυβερνητικός αξιωματούχος.

Με την παραοικονομία να ανθεί, η παραδοσιακή οικονομία έχει ήδη αρχίσει να αισθάνεται τον πόνο. Έχοντας ήδη αποκλειστεί από τις αγορές της Ιορδανίας, του Λιβάνου και του Περσικού Κόλπου, εξαιτίας των συγκρούσεων στη Συρία, οι έμποροι και οι Τούρκοι εξαγωγείς στην επαρχία Γκαζιαντέπ παραπαίουν από τις επιπτώσεις της επιθετικής στάσης του «Ισλαμικού Κράτους» στο Ιράκ.

Έναν μήνα μετά την κατάληψη της Μοσούλης και άλλων πόλεων από τους μαχητές, οι εξαγωγές της επαρχίας προς τη χώρα μειώθηκαν 48% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Το «Ισλαμικό Κράτος» «έχει μπλοκάρει τους εμπορικούς δρόμους από το βόρειο τμήμα (του Ιράκ) προς το κέντρο», λέει ένας έμπορος γεωργικών προϊόντων. «Είχαμε 15.000 μετρικούς τόνους που κατευθύνονταν προς το Ιράκ κάθε μήνα… Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων μηνών αυτό έχει ουσιαστικά σταματήσει.

Το συνολικό εμπόριο της Τουρκίας με το Ιράκ έχει συρρικνωθεί 32% από τον Ιούνιο. Σύμφωνα με τα τουρκικά δημοσιεύματα, οι μαχητές έχουν βάλει στο στόχαστρο μια σειρά από πόλεις κοντά στα σύνορα, προφανώς για να ανοίξουν οδούς εφοδιασμού για όπλα, άλλους μαχητές και λαθραίο πετρέλαιο.

Ιδεολογία στο βάθος;
Το «Ισλαμικό Κράτος» έχει επίσης αρχίσει να στρατολογεί μαχητές στο εσωτερικό της Τουρκίας, ενδεχομένως με τη βοήθεια ισλαμικών οργανώσεων και δωρεών.

Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των Τούρκων οι οποίοι έχουν ενωθεί με τους τζιχαντιστές κυμαίνονται από μερικές εκατοντάδες έως και σε πάνω από χίλιους. Τουλάχιστον 114 Τούρκοι υπήκοοι έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας στη Συρία, σύμφωνα με Τούρκο αξιωματούχο.

Από όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ που συμμετέχουν στη νεοσύστατη «ομάδα-πυρήνα» για τον συντονισμό της δράσης κατά των τζιχαντιστών, η Τουρκία είναι η πιο εύκολα «διαβλητή».

«Μόλις εδραιώσουν τα κέρδη τους στο Ιράκ και στη Συρία, κάποιοι από τους ηγέτες του “Ισλαμικού Κράτους” ίσως προσπαθήσουν να εξαγάγουν το brand του τζιχαντισμού στην Τουρκία», λέει ο Sinan Ulgen, πρώην Τούρκος διπλωμάτης και επισκέπτης καθηγητής στο Carnegie Endowment για τη Διεθνή Ειρήνη. «Η μεγαλύτερη απειλή είναι η δυνατότητά τους να οργανώσουν επιθέσεις αυτοκτονίας στο τουρκικό έδαφος», λέει.