ΑυΤΑΡχισμός ή δημοκρατικός ενεργειακός σχεδιασμός;

Η σημερινή επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα στη Θράκη και η επιθεώρηση των έργων που σχετίζονται με την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου ΤΑΡ πρέπει να τοποθετηθεί στο πλαίσιο των ευρύτερων γεωπολιτικών και περιφερειακών εξελίξεων που αναπτύσσουν μια συγκεκριμένη δυναμική.

Η γεωπολιτική διάσταση όπως αυτή αποτυπώνεται με την  ισχυρή πολιτική βούληση της ΕΕ και των ΗΠΑ για την κατασκευή «Νότιου Διαδρόμου» και η γεωοικονομική που αναδεικνύεται με την  συμμετοχή στη χρηματοδότηση του έργου με δάνεια που κυμαίνονται από € 1 δις σε € 2 δισ., από τους την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) και την Παγκόσμια Τράπεζα δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης για την σημασία που έχει για τη Δύση ο αγωγός ΤΑΡ.

Την  τεράστια σημασία  που έχει για την Χώρα μας ένα εγχείρημα περιφερειακής συνεργασίας, όχι μόνο μεγάλης οικονομικής, αλλά και μεγάλης γεωστρατηγικής σημασίας όπως είναι ο ΤΑΡ , έχει τονίσει και ο Έλληνας Πρωθυπουργός κατά την τελετή εγκαινίων του έργου.

Λαμβάνοντας, εκ νέου, σοβαρά τις ενστάσεις που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για τον τρόπο υλοποίησης του έργου η σημερινή επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού μπορεί να δώσει απαντήσεις σε καίρια ερωτήματα για θέματα ασφάλειας, για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, για τις θέσεις εργασίας και φυσικά για τα ανταποδοτικά οφέλη κάθε περιοχής.

Επιπροσθέτως, η επίσκεψη του Έλληνα Πρωθυπουργού πραγματοποιείται σε μία στιγμή που διατυπώνονται ηχηρές διαφωνίας σε διεθνές επίπεδο όχι μόνον για την χρησιμότητα ή σκοπιμότητα του έργου αλλά για την ποιότητα των εταίρων που συμμετέχουν στην υλοποίησή του.

Η ρευστή διεθνής πραγματικότητα , όπως αυτή αποτυπώνεται από μία σειρά αλληλοεπικαλυπτομένων και τεμνομένων εξελίξεων, απαιτεί συγκεκριμένο ενεργειακό σχεδιασμό προκειμένου να εξασφαλίσει στη Χώρα μας την ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ –ίσως- ΕΥΚΑΙΡΙΑ  για την «επιστροφή» της, πολιτική και οικονομική, στον χάρτη της ΝΑ Ευρώπης.

Ένα έργο μακράς πνοής , όπως ο ΤΑΡ, μπορεί να συμβάλλει στην βελτίωση της ψυχολογίας των επενδυτών και να  αποτελέσει ένα ισχυρό επικοινωνιακό όπλο εξωστρέφειας με το «ελληνικό comeback στον κόσμο των αγωγών» σε μία στιγμή που στα Βαλκάνια υποκινούνται εκ νέου εθνικισμοί και καλλιεργούνται συνθήκες «ψυχρού πολέμου».

Η ομαλή εξέλιξη του έργου μπορεί να αναστρέψει και την «θολή» εικόνα που έχει δημιουργηθεί από τις μεταναστευτικές/προσφυγικές ροές στη Βόρεια Ελλάδα και έδωσε την αφορμή στους βόρειους γείτονές μας (η Αλβανία είναι και χώρα διέλευσης του αγωγού) να διατυπώσουν ανυπόστατες κατηγορίες σε βάρος της Ελλάδας ή να συστρατευθούν με τις χώρες του Βίσεγκραντ σε μονομερείς κινήσεις αποκλεισμού συνόρων.

Ο ρόλος της Τουρκίας στην ανάπτυξη των εθνικισμών και η ανατροφοδότηση τάσεων που δημιουργούν προβλήματα και αστάθεια αποτελούν ξεχωριστό σημείο ανάλυσης , ιδιαίτερα εάν λάβουμε υπόψη μας το «σκληρό παιχνίδι» του Τούρκου Προέδρου.

Πρέπει να επισημανθεί ότι οι δρόμοι των προσφυγικών ροών «πατάνε» πάνω στις διαδρομές του Νότιου Ενεργειακού Διαδρόμου κι αυτό μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί, ιδιαίτερα εάν υιοθετήσουμε για την ανάλυσή μας την άποψη ότι  «Η ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης εξαρτάται από την Τουρκία».

Ένα ακόμη σημειό τριβής θεωρείται η αξιοπιστία του στρατηγικού εταίρου της Κοινοπραξίας ΤΑΡ, του Αζερμπαϊτζάν, καθώς πληθαίνουν οι αναλυτές  που ισχυρίζονται ότι οι ελίτ τής χώρας ελπίζουν ότι μια συναλλακτική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη θα τους επιτρέψει να αυξήσουν τον πλούτο τους, χωρίς να απειληθεί το ολιγαρχικό πολιτικό σύστημα του Αζερμπαϊτζάν.  Ο πρόεδρος κάθεται σε ένα προνομιακό σημείο στην κορυφή τού κράτους, αλλά ακόμη και εκείνος δεν έχει πλήρως τον έλεγχο τού καθενός κάτω από αυτόν. Μερικοί από αυτούς τους υπουργούς έχουν δημιουργήσει νομικά κυρωμένες de facto πολιτοφυλακές, των οποίων η πίστη είναι τόσο προς το κράτος όσο και στους εκάστοτε προστάτες τους.

Το Μπακού, με άλλα λόγια, θέλει να είναι κοντά στην Δύση, αλλά όχι πολύ κοντά. Εάν το Μπακού ήταν σοβαρό σχετικά με τις συνεργασίες, τότε θα σταματούσε να διώκει τους φιλοδυτικούς επικριτές του και θα εμπλεκόταν πιο εντατικά στην ειρηνευτική διαδικασία για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι Δυτικοί πολιτικοί θα πρέπει να ασχοληθούν με το Αζερμπαϊτζάν που είναι μπροστά τους, αντί με το φαντασιώδες που έχουν συνηθίσει να διαφημίζουν οι αξιωματούχοι τού Αζερμπαϊτζάν. Κι αυτό μπορεί να αποτελέσει ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ που θα μπορούσε να αγγίξει και τον ενεργειακό σχεδιασμό της Δύσης.

Με αφορμή τα ανωτέρω, θα περίμενε κανείς ότι θα είχε ήδη συγκροτηθεί ένα κοινό μέτωπο σε τοπικό και εθνικό επίπεδο πολιτικών, φορέων, ειδικών  επιστημόνων με ρόλο συμβουλευτικό ή και ελεγκτικό δημιουργώντας ένα ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΑΡ , προκειμένου να εξασφαλίζεται η ομαλή εξέλιξη της ολοκλήρωσης του συγκεκριμένου megaproject.

Η κοινή παρουσία Τσίπρα-Μητσοτάκη στη Θράκη, η ενεργοποίηση του στελεχιακού δυναμικού της ΠΑΜ-Θ, η συμμετοχή τοπικών φορέων, η ενεργοποίηση μιας διακομματικής επιτροπής για τη Θράκη, η διοργάνωση μιας θεματικής ενότητας με επίκεντρο τον ΤΑΡ στα πλαίσια της Πανελλήνιας Εμπορικής Έκθεσης ΑΜ-Θ θα ήταν κάποια σωστά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.

Ο «δημοκρατικός ενεργειακός σχεδιασμός» αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές για την «ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης» καθώς οι παράμετροι και οι επιμέρους συνθήκες είναι διαρκώς ευμετάβλητες και υποκρύπτουν σειρά κινδύνων με απρόβλεπτες  για το μέλλον συνέπειες.