Απάντηση του Υπουργού Άμυνας σε ερώτηση για καθυστερημένη εμπολή των Ενόπλων Δυνάμεων στις πυργκαγιές

Ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης κ. Νικόλαος Παναγιωτόπουλος απάντησε σήμερα, Παρασκευή 17 Σεπτεμβρίου 2021, σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή Β’ Δυτικής Αττικής κ. Γιώργου Τσίπρα με θέμα «Εξαιρετικά αργοπορημένη εμπλοκή της πληθώρας των πυροσβεστικών εναέριων και επίγειων μέσων καθώς και του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων στην κατάσβεση των μαινόμενων πυρκαγιών».

Κατά την Πρωτολογία του, ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης τόνισε τα εξής:

«Κύριε συνάδελφε,

Στην ερώτηση με τίτλο «Εξαιρετικά αργοπορημένη η συμμετοχή των εναέριων μέσων και του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων στην κατάσβεση των πυρκαγιών» το πρώτο σχόλιο που έχω να κάνω είναι εξαιρετικά ανακριβή τα στοιχεία που παραθέτετε. Επίσης είναι εξαιρετικά ανεπαρκής ο χρόνος προκειμένου να δώσω συνολική απάντηση για το τι έγινε πραγματικά, πόσα στοιχεία των Ενόπλων Δυνάμεων ενεπλάκησαν, σε τι χρόνο, αν ήταν έγκαιρη η συμμετοχή τους ή αργοπορημένη και εν πάση περιπτώσει ποιά ήταν η συνολική συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων στο έργο αυτό.

Αυτή η εκτίμηση αδικεί κατάφωρα τις Ένοπλες Δυνάμεις και τις χιλιάδες του προσωπικού που ενεπλάκησαν στον αγώνα κατά των καταστροφικών πυρκαγιών που έπληξαν τη χώρα από το τέλος Ιουλίου μέχρι τα μέσα Αυγούστου. Το αποτέλεσμα είναι δεδομένο. Η καταστροφή είναι τεράστια. Ασφαλώς θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερη, αλλά είναι τεράστια. Παίζετε με το συναίσθημα αυτή τη στιγμή, δεδομένου ότι αν πείτε σε κάποιον πυρόπληκτο ότι κινήθηκαν όλες οι δυνάμεις εγκαίρως προφανώς δεν θα να τον πείσετε. Κανείς δεν θα τον πείσει. Από εκεί και πέρα όμως, καλό είναι να δίνουμε ψύχραιμα τα στοιχεία.

Ήδη από την Τετάρτη 25 Αυγούστου εκτιμώ ότι στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή σε επίπεδο Πολιτικών Αρχηγών, ο Πρωθυπουργός τοποθετήθηκε επί του θέματος, λέγοντας ότι: «Οι Ένοπλες Δυνάμεις διέθεσαν άμεσα όλες τις δυνάμεις σε προσωπικό, μέσα και υλικά, ακριβώς τόσο σε αριθμούς όσο και στις περιοχές που ζητήθηκαν από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας». Άρα με δυο λόγια, η εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων σε διάθεση εναέριων μέσων πυρόσβεσης, προσωπικού, επιτηρητικών μέσων, κλπ: Όποτε και ό,τι μας ζητήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, αυτό και διατέθηκε.

Ήδη από την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου, δηλαδή από 1ης Μαΐου 2021, δόθηκε εντολή από το ΓΕΕΘΑ για περιπόλους δασοπροστασίας και στελέχωση πυροφυλακίων σε όλη την Επικράτεια. Καθημερινά εκτελέστηκαν πτήσεις επιτήρησης και αεροπυρόσβεσης ενώ διατέθηκαν και μηχανήματα Μηχανικού, οχήματα και υλικά με το ανάλογο τεχνικό και υποστηρικτικό προσωπικό, όπου και οποτεδήποτε απαιτήθηκε, ανάλογα με τις ανάγκες της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.

Επιπροσθέτως από τη Δευτέρα 2 Αυγούστου 2021, λόγω του υψηλού δείκτη επικινδυνότητας που προβλέπονταν για τις επόμενες μέρες, με Διαταγές του ΓΕΕΘΑ ενεργοποιήθηκε το σύνολο του Προσωπικού και των Μέσων που καθορίζεται στα σχετικά σχέδια για τη συνδρομή στην αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών. Θυμίζω ότι τις προηγούμενες ημέρες, είχαν ξεσπάσει πυρκαγιές σε νησιωτικές περιοχές (στη Ρόδο και την Κω αν δεν κάνω λάθος), δύο από αυτές μάλιστα ήταν πολύ κοντά σε Στρατιωτικές Μονάδες. Στις 5 Αυγούστου έγινε η σύσκεψη για την περαιτέρω συνδρομή των Ενόπλων Δυνάμεων -κι όχι συνδρομή από εκείνη τη στιγμή και μετά- στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό τον Πρωθυπουργό και μετά βέβαια έγιναν οι σχετικές ανακοινώσεις από εμένα και τον Α/ΓΕΕΘΑ.

Όμως από τη Δευτέρα 2 Αυγούστου 2021 είχαν εκδοθεί Διαταγές ενεργοποίησης τμημάτων του «Δευκαλίωνα», καθώς και επαύξησης των ετοιμοτήτων των τμημάτων αυτών. Διατάχθηκε επιφυλακή 50 ατόμων εντός κάθε Στρατοπέδου στην περιοχή της Αττικής και της Βοιωτίας (καθώς εκεί είχαν ήδη ξεκινήσει οι πυρκαγιές) και επαύξηση επιτήρησης με την εκπομπή εποχούμενων περιπόλων σε εικοσιτετράωρη βάση για εντοπισμό και κατάσβεση εγκαίρως τυχόν εστιών κοντά σε Στρατόπεδα. Όπως είπα, οι δύο πυρκαγιές που είχαν ξεσπάσει σε Ρόδο και Κω βρίσκονταν κοντά στα στρατόπεδα, σε ακτίνα μέχρι 10 χιλιομέτρων.

Την Τρίτη 3 Αυγούστου χερσαία τμήματα των Ενόπλων Δυνάμεων με ομάδες «Δευκαλίων» και μηχανήματα Μηχανικού ενεπλάκησαν στο μέτωπο της πυρκαγιάς στην περιοχή του Τατοΐου, γι’ αυτό και η πυρκαγιά δεν επεκτάθηκε μέσα στο αεροδρόμιο της Αεροπορικής Βάσης Δεκέλειας. Η φωτιά έκαψε περιφερειακά γύρω από το φράχτη κάποια δέντρα, καθώς κι ένα παλιό κτήριο αποθήκευσης -μη λειτουργικό- για τη Βάση κι εκεί σταμάτησε.

Κατά το χρονικό διάστημα από Τρίτη 3 έως και Παρασκευή 13 Αυγούστου, οι Ένοπλες Δυνάμεις συνέδραμαν την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας με Προσωπικό και Μέσα ανά γεωγραφικό διαμέρισμα κατά αριθμούς που θα καταθέσω, στην Εύβοια, στην Αττική, στην Πελοπόννησο, υπόλοιπη Επικράτεια με κάποιες χιλιάδες Αξιωματικών και Οπλιτών, φυσικά το σύνολο των εναέριων μέσων που ήταν διαθέσιμο (και θα μιλήσω για αυτό), καθώς και οχημάτων, ακόμα και πλωτών μέσων για το ενδεχόμενο, συνδρομής στην εκκένωση του πληθυσμού από την Εύβοια που μαίνονταν οι πυρκαγιές. Ήταν άνευ προηγουμένου όσον αφορά στα νούμερα και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν.

Σχετικά με τα εναέρια μέσα, η μέγιστη διαθεσιμότητα ανήλθε στα τριάντα τρία αεροσκάφη, πέραν των λοιπών ιπταμένων μέσων που χρησιμοποιήθηκαν σε αποστολές επιτήρησης και κάλυψη αναγκών Διοικητικής Μέριμνας (Μη επανδρωμένα οχήματα και ελικόπτερα για επιτήρηση, κλπ). Μιλάμε μόνο για τα αεροπυροσβεστικά μέσα, δηλαδή αεροσκάφη «Κανανταίρ» παλιά CL-215 και νέα CL-415, ελικόπτερα «Σινούκ» CΗ-47D. Αυτά είναι τα μέσα που διαθέτουν οι Ένοπλες Δυνάμεις όσον αφορά την αεροπυρόσβεση, τα υπόλοιπα όπως είναι τα “Erickson” και τα ρωσικά “Beriev” της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας.

Όσον αφορά στα «Κανανταίρ» στην ΕΑΒ βρίσκονται τρία για συντήρηση, δύο CL-215 και ένα CL- 415. Αυτά που διατέθηκαν κατά το μήνα Ιούλιο και Αύγουστο ήταν έξι και οκτώ αντίστοιχα, έξι CL-215 και οκτώ CL-415. Οι αριθμοί δεν είναι χειρότεροι από άλλες περιόδους, αντιθέτως θα μπορούσα να ισχυριστώ ότι είναι καλύτεροι από άλλες περιόδους. Δεν τα έχουμε όλα, ποτέ δεν τα έχουμε όλα. Είναι κάποια πάντα μες στην ΕΑΒ για συντήρηση; Είναι. Δεν θα μπω στη συζήτηση αυτή τη στιγμή για την ΕΑΒ, ασφαλώς και θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο άλλης ερώτησης του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, ούτε για την υπόθεση των F-16. Υπάρχουν επιχειρήματα υπέρ και κατά αυτού, αλλά δεν είναι της παρούσης.

Σε κάθε περίπτωση όμως, η συντήρηση των «Κανανταίρ» ήταν σε ικανοποιητικό επίπεδο και πραγματικά αυτά λειτούργησαν. Αν και κανείς μπορεί να ισχυριστεί ότι και εκατό «Κανανταίρ» να είχε διαθέσιμα η Πολεμική Αεροπορία για κατάσβεση, εκείνες τις μέρες με 120-130 πυρκαγιές που ξεσπούσαν ή εξελισσόταν κατά μέσο όρο, είναι αμφίβολο αν κι αυτά θα επαρκούσαν!

Έγινε κουβέντα και για τα «Σινούκ». Κατά τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, τρία «Σινούκ» διατίθενται σε πυροσβεστικό έργο, με τους κάδους και τα λοιπά. Κατά τον τρέχοντα επιχειρησιακό σχεδιασμό διαθέτουμε περισσότερα. Κάποια είναι διαθέσιμα, κάποια όχι. Έχει ενδιαφέρον όμως κι ίσως θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο ειδικής ερώτηση στο πλαίσιο του Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, να δούμε ποια είναι η πραγματική κατάσταση στα «Σινούκ». Είχαμε κάποια διαθέσιμα, λιγότερα από τον αριθμό των συνολικών των «Σινούκ», αλλά ξέρετε όταν αγοράζαμε τα επιπλέον δεν αγοράζαμε και επισκευαστικές δυνατότητες.

Οι επισκευάστηκες δυνατότητες μετά το 2017, με περισσότερα «Σινούκ», παρέμειναν οι ίδιες όπως ήταν και πριν από τότε. Επίσης όταν αγοράζαμε καινούργια «Σινούκ», δεν αγοράζαμε κατά την προσφιλή συνήθεια των προηγούμενων και Συμβάσεις Εν Συνεχεία Υποστήριξης. Η Σύμβαση Εν Συνεχεία Υποστήριξης των «Σινούκ» που επιτρέπει την απρόσκοπτη ροή σε ανταλλακτικά, άρα τη συντήρηση, πέρασε στις αρχές ή στα μέσα του 2020.

Κι όσο διατίθενται τα «Σινούκ» σε διάφορες αποστολές, κυρίως αεροδιακομιδές -που ξέρετε πόσο μεγάλη επιβάρυνση υπήρξε στα μεταφορικά της Αεροπορίας Στρατού, λόγω των αεροδιακομιδών σε συνεργασία με το ΕΚΑΒ- ασθενών από ακριτικές περιοχές της χώρας ιδίως κατά την περίοδο του “Covid-19”, που κάθε μέρα ανέκυπταν αρκετές περιπτώσεις, τόσο μειώνονταν οι ώρες πτήσης. Κι είναι πάγιο αίτημα της Διοίκησης Αεροπορίας Στρατού, αν είναι δυνατόν να απαλυνθεί αυτό το φορτίο -όχι να εγκαταλειφθεί αυτή η κοινωνική μέριμνα, αλλά να απαλυνθεί- με ενισχύσεις από αλλού όπως τα ελικόπτερα του ΕΚΑΒ, τα οποία σε κάποια στιγμή θα τεθούν σε πτητική ετοιμότητα, πλην όμως ακόμα εκπαιδεύεται το προσωπικό. Θα ήταν μεγάλη υπόθεση για να ελαφρυνθεί λίγο ο φόρτος των «Σινούκ», επομένως να διατηρούν διαθέσιμες ώρες πτήσης που ενδεχομένως σε μια κρίση θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμη. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο αριθμός που προβλέπεται από τον επιχειρησιακό σχεδιασμό είχε προβλεφθεί.

Για τα 18 PZL, ξέρετε ότι αυτά δεν εντάσσονται για εργοστασιακή συντήρηση στην ΕΑΒ. Έτσι κι αλλιώς όλα ή περίπου όλα ήταν διαθέσιμα κι έκαναν κατασβεστικό έργο.

Νομίζω ότι απ’ όλα αυτά δεν μίλησα καθόλου για τη διάθεση χερσαίου προσωπικού, στην επιτήρηση, τις καμένες περιοχές, τις ορεινές δασικές περιοχές, ώστε να λειτουργήσουν αποτρεπτικά ενδεχομένως σε κάποιους «πονηρούς». Δεν είχαμε μόνο πυρκαγιές που προκλήθηκαν από τον ακραίο καύσωνα, είχαμε και αποδεδειγμένα πυρκαγιές που προκλήθηκαν από εμπρησμό, άλλωστε συνελήφθησαν και εμπρηστές. Μπορώ να πιθανολογήσω ότι οι επιτηρήσεις ιδίως στις ορεινές δασικές περιοχές και στα νησιά επέφεραν αποτρεπτικό αποτέλεσμα.

Σε κάθε περίπτωση νομίζω ότι θα ήταν άδικο, να υπάρχει η αντίληψις ότι η εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν εξαιρετικά καθυστερημένη. Όχι!. Πριν από τη σύσκεψη που όρισε την περαιτέρω εμπλοκή τους στις 5 Αυγούστου, οι Ένοπλες Δυνάμεις είχαν ήδη εμπλακεί και είχαν παράξει έργο, όχι μόνο σε επίπεδο δασοπυρόσβεσης, αλλά κυρίως και επιτήρησης. Αυτό συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες με την εμπλοκή χιλιάδων Στελεχών των Ενόπλων Δυνάμεων σε μία κινητοποίηση, η οποία μπορώ να πω ότι όσο στο εύρος της, το μέγεθος εμπλοκής των Στελεχών, ήταν μεγαλύτερη από ποτέ.

Το αποτέλεσμα είναι δεδομένο, αλλά νομίζω ότι η κρίση ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις ενεπλάκησαν εξαιρετικά καθυστερημένα αδικεί πραγματικά όλο αυτό τον τεράστιο όγκο των Στελεχών που κινητοποιήθηκαν και τα έδωσαν όλα προσπαθώντας να συνδράμουν την κοινωνία και να βοηθήσουν στο έργο της κατάσβεσης».

Κατά την Δευτερολογία του, ο κ. Παναγιωτόπουλος επισήμανε:

«Κύριε συνάδελφε,

Θα ήθελα πραγματικά, να κάνετε μία ερώτηση για τα «Σινούκ». Κάντε για να δούμε τα νούμερα, τις διαθεσιμότητες, τις επισκευαστικές δυνατότητες και να κάνουμε συγκρίσεις, όχι με τη δεκαετία του 1970 αλλά με το 2017, όταν αγοράστηκαν τα επιπλέον «Σινούκ» και από δεκαπέντε πήγαμε στα είκοσι πέντε, χωρίς όμως να προβλεφθεί τίποτα, ούτε για αύξηση των επισκευαστικών δυνατοτήτων, ούτε καν υπογραφή Σύμβασης εν Συνεχεία Υποστήριξης που είναι απαραίτητη, όσο παλιώνουν τα συστήματα, απλούστατα για την απρόσκοπτη ροή ανταλλακτικών.

Όταν αγοραστούν επιπλέον συστήματα αλλά δεν γίνει πρόβλεψη για ανταλλακτικά, αυτά θα χρησιμοποιούνται, θα υπερβαίνεται το όριο χρήσης τους (ακόμα και σε αεροδιακομιδές, σε μία περίοδο ακραίας υγειονομικής κρίσης ή με την κατάσταση, όπως είναι στην Ελλάδα, με καθημερινές ανάγκες για αεροδιακομιδές από ακριτικές νησιωτικές περιοχές), και σε κάποια στιγμή οι ώρες πτήσης που θα υπολείπονται, θα είναι ελάχιστες πριν μπουν ξανά για συντήρηση. Πώς θα μπορούσε να συντηρηθεί ένα σύστημα χωρίς ανταλλακτικά, όταν δεν υπάρχει εν συνεχεία υποστήριξη και πώς θα είναι ξανά διαθέσιμο στις Ένοπλες Δυνάμεις όποτε το χρειαστούν ή όταν απαιτηθεί. Αυτή η συζήτηση είναι ενδιαφέρουσα αλλά δεν μπορώ να την περιορίσω στα δυο λεπτά της Δευτερολογίας.

Περιορίζομαι να καταθέσω το Σημείωμα που εξέδωσε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, με στοιχεία που δόθηκαν από το ΓΕΕΘΑ, για τη συνολική συνδρομή των Ενόπλων Δυνάμεων για την περίοδο από 2 έως 12 Αυγούστου. Θα δείτε ότι οι συνολικές ώρες πτήσης από τα εναέρια μέσα ξεπερνούν τις χίλιες διακόσιες.

Είναι μεγέθη που θα μπορούσαμε να συναντήσουμε σε κάποια πολεμική αναμέτρηση, τόσες έξοδοι αεροσκαφών, τόσες ώρες πτήσης. Περίπου αυτό ήταν το φαινόμενο που είχαμε να αντιμετωπίσουμε με όρους πολεμικής αναμέτρησης, και όντως στη σύσκεψη της 5ης Αυγούστου -όπου μετά ανακοινώθηκαν κάποια μέτρα από εμένα ως προς το γενικό πλαίσιο και τον Α/ΓΕΕΘΑ ως προς το ειδικό- αποφασίστηκε η περαιτέρω εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων. Όμως η εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων αποφασίζεται και διατάσσεται όταν μας ζητηθεί, όταν μας πουν από τη Γενική Γραμματεία -το Υπουργείο πλέον- Πολιτικής Προστασίας τι χρειάζονται.

Προληπτικά είχαμε ήδη ενεργοποιήσει ομάδες επιτήρησης πέριξ των Στρατοπέδων, είχαμε διαθέσει τις πρώτες ομάδες του σχεδίου «Δευκαλίων», είχαμε αυξήσει τους βαθμούς ετοιμότητας και τη συμμετοχή, είχαμε καλέσει μέσα στα Στρατόπεδα της Αττικής και της Βοιωτίας επιπλέον άτομα προκειμένου να ανταποκριθούν εάν ανέκυπτε η ανάγκη, όπως κι έγινε.

Η εμπλοκή των Ενόπλων Δυνάμεων ήταν ευρύτατη. Έγινε σύμφωνα με τις ανάγκες, όπως αυτές επικοινωνήθηκαν, όπως υποβλήθηκαν οι απαιτήσεις και τα αιτήματα από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Ως προς τα εναέρια μέσα, εκείνες τις ημέρες, οι διαθεσιμότητες ήταν ίσες ή μεγαλύτερες από ό,τι σε άλλες αντίστοιχες περιόδους, παρά το γεγονός ότι οι απαιτήσεις ήταν πολύ μεγαλύτερες.

Όπως σας είπα, δεν ενεπλάκησαν τρία αεροσκάφη «Καναντέρ» που μπήκαν για συντήρηση στην ΕΑΒ διότι ανακύπτουν περιοδικές ανάγκες ή και η εργοστασιακή συντήρηση, η οποία χωρίζεται σε πολλά στάδια, όπως σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια και συνολική, όπου ξηλώνεται όλο το αεροσκάφος διότι πρέπει να γίνει συνολική επιθεώρηση όλων των συστημάτων. Τον Απρίλιο του 2021 ήρθε η ώρα για εργοστασιακή συντήρηση σε ένα παλιά CL-215.

Όμως αποδόθηκαν και αποδίδονται ακόμα, κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου. Επειδή με ρωτήσατε πώς κοιμάμαι, αυτή τη στιγμή έχουμε δύο παραπάνω «Σινούκ» σε διαθεσιμότητα, δηλαδή παραδόθηκαν αυτό το διάστημα. Φυσικά, εξετάζουμε δυνατότητες για να αυξηθεί η επισκευαστική δυνατότητα, αλλά και να αναθέσουμε έργο ενδεχομένως κι εκτός των δυνατοτήτων της Αεροπορίας Στρατού (που αυτή είναι επιφορτισμένη με τη συντήρηση των «Σινούκ») προκειμένου να έχουμε ακόμα περισσότερες διαθεσιμότητες σε ικανοποιητικά χρονοδιαγράμματα. Κι αυτό είναι μία από τις σκέψεις. Θα τα συζητήσουμε άλλωστε και στις αρμόδιες Επιτροπές όπου είστε και μέλος.

Σε γενικές γραμμές μην αδικούμε τις Ένοπλες Δυνάμεις. Ενεπλάκησαν ευρύτατα σε αυτή τη δυσκολότατη προσπάθεια. Από το αποτέλεσμα, δεδομένου ότι υπήρξε τεράστια καταστροφή, είναι επόμενο να υπάρχουν παράπονα, οργή, αίσθηση αποτυχίας, ιδίως στους πληγέντες. Η αλήθεια είναι ότι έγινε μία υπερπροσπάθεια, η οποία απέτρεψε τα χειρότερα, ακόμα επίπεδο της επιτήρησης, είτε εκεί που δεν ξέσπασαν πυρκαγιές, είτε εκεί όπου ξέσπασαν πυρκαγιές και σημειώθηκαν αναζωπυρώσεις και οριστική κατάσβεση.

Δεν πρέπει να αδικούμε τις χιλιάδες των Στελεχών που ενεπλάκησαν. Ασφαλώς και πρέπει να ξανασκεφτούμε και να επανακαθορίσουμε πολλά ως προς το συνολικό μοντέλο, στο βαθμό που θα ζητηθεί. Από κει και πέρα, η προσπάθεια ήταν τεράστια. Χιλιάδες άνθρωποι και μέσα ενεπλάκησαν και πραγματικά έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους ώστε να περιοριστεί η μεγάλη ζημιά.

Σας ευχαριστώ».