Άγγελος Συρίγος: Εντιμος συμβιβασμό σε γενικές γραμμές – Σε ποια σημεία πάσχει

“Έντιμο συμβιβασμό σε γενικές γραμμές” χαρακτηρίζει τη συμφωνία Ελλάδας-πΓΔΜ ο αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, ‘Αγγελος Συρίγος, υποστηρίζοντας ότι ένα σημείο στο οποίο αυτή πάσχει είναι η χρήση του όρου “Μακεδόνες” για τους κατοίκους των Σκοπίων. Ο ίδιος διερωτάται κατά πόσο θα είναι δυνατό ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, να προχωρήσει πράγματι, υπό τις παρούσες συνθήκες, στη συνταγματική αναθεώρηση, για την ψήφιση της οποίας χρειάζεται διευρυμένη πλειοψηφία δύο τρίτων στο κοινοβούλιο της χώρας του.

Αναλυτικότερα, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104,9 FM”, ο κ. Συρίγος επισημαίνει: «σε γενικές γραμμές η συμφωνία αποτελεί έναν έντιμο συμβιβασμό, υπό την έννοια ότι είχαμε εδώ και χρόνια καταλήξει στο ότι θα υπάρχει σύνθετο όνομα για τη γειτονική χώρα. Αυτό το καλύπτει η συμφωνία. Το όνομα του κράτους θα εφαρμόζεται μεταφρασμένο σε όλες τις περιπτώσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό. Το αρνητικό σημείο είναι η χρήση του όρου “Μακεδόνες” για τον προσδιορισμό της ιθαγένειας/υπηκοότητας των κατοίκων της πΓΔΜ. Δεχόμαστε ότι η ιθαγένεια του γειτονικού μας κράτους θα είναι “μακεδονική/πολίτης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας”. Στην πραγματικότητα, όμως, κανένας δεν πρόκειται να πει ποτέ όλα αυτά. Θα λέει είμαι “Μακεδόνας”».

Ένα δεύτερο αρνητικό στοιχείο σχετίζεται, σύμφωνα με τον κ.Συρίγο, με την αναγνώριση της εθνοτικής ταυτότητας. “Μέσα στο Σύνταγμα των Σκοπίων υπάρχουν τουλάχιστον πέντε άρθρα, τα οποία αναφέρονται σε εθνοτική ταυτότητα Μακεδόνα, τα οποία εμμέσως πλην σαφώς τα δεχόμαστε. Το πώς θα αυτοπροσδιορίζεται κάποιος είναι δικό του δικαίωμα και αφορά στην εθνοτική του ταυτότητα. Είναι όμως διαφορετική η εθνοτική ταυτότητα, όπου κάποιος αυτοπροσδιορίζεται ελεύθερα με την υπηκοότητα/ιθαγένεια του κράτους, που ορίζεται αποκλειστικώς από το κράτος. Ας πάρουμε το παράδειγμα του Βελγίου. Στο Βέλγιο κατοικούν δύο εθνοτικές ομάδες: οι Φλαμανδοί και οι Βαλόνοι. Είναι αποκλειστικό δικαίωμα του πολίτη του Βελγίου να αυτοπροσδιορισθεί εθνοτικά ως Βαλόνος ή Φλαμανδός. Ο νομικός δεσμός του όμως είναι με το κράτος. Θα πάρει την ιθαγένεια του Βελγίου είτε του αρέσει το όνομα είτε δεν του αρέσει”.

Το λογικό θα ήταν, σύμφωνα με τον κ.Συρίγο, αφού η χώρα θα λέγεται Βόρεια Μακεδονία, οι κάτοικοί της να αποκαλούνται Βορειομακεδόνες και η γλώσσα τους βορειομακεδονική. “Δεν μας πολυαρέσει, αλλά εκεί θα ήταν ο πραγματικά έντιμος συμβιβασμός. Τώρα έχουμε μια κατάσταση στην οποία η χώρα λέγεται Βόρεια Μακεδονία και οι κάτοικοί της λέγονται Μακεδόνες. Και στη νότια Μακεδονία ποιοι μένουν; Οι ‘Ελληνες. Προκύπτει αυτομάτως το ερώτημα γιατί δεν μένουν Μακεδόνες στη νότια Μακεδονία; Ο πρωθυπουργός χρησιμοποίησε έναν όρο προχθές, Ελληνομακεδόνες. Είναι λίγο αδόκιμος, αλλά θα περιμέναμε κατ’ αντιστοιχία να χρησιμοποιήσει τον όρο Βορειομακεδόνες. Ουσιαστικά, δηλαδή, επιβεβαιώνουμε το ιδεολόγημα του Μακεδονισμού, το οποίο λέει ότι υπάρχει μια ενιαία χώρα, η Μακεδονία, η οποία είναι διαμελισμένη σε τρία κράτη. Στο ένα κράτος μένουν Μακεδόνες, στα άλλα δύο δεν μένουν Μακεδόνες. Φοβούμαι ότι όλη αυτή η προσπάθεια κουβαλά μέσα της τον σπόρο της αστάθειας. Θα μου πείτε, θα έχουμε άμεσο πρόβλημα; ‘Οχι βέβαια! Ακούγεται αστείο. Δυστυχώς, όμως, αυτά τα πράγματα διαιωνίζονται. Το πρόβλημα δεν λύνεται. Παραμένει πίσω ως αγκάθι και ίσως κάποια στιγμή το βρούμε μπροστά μας στο μέλλον”, υπογραμμίζει.

Σε ό,τι αφορά τα επόμενα στάδια της συμφωνίας, σε σχέση με τη γειτονική χώρα, ο κ.Συρίγος επισημαίνει ότι το ένα από τα στάδια είναι το δημοψήφισμα. Το επόμενο είναι η συνταγματική αναθεώρηση. Αυτή θα γίνει μετά το δημοψήφισμα. Εκεί απαιτείται πλειοψηφία 2/3 της Βουλής. “Δεδομένου ότι δεν θα έχουμε εκλογές και το κοινοβούλιο θα παραμένει το ίδιο πάνω- κάτω, αναρωτιέμαι κατά πόσο είναι δυνατόν ο Ζάεφ να προχωρήσει πράγματι στη συνταγματική αναθεώρηση, γιατί θα χρειαστεί τα 2/3, αυτό είναι το πιο δύσκολο σημείο. Στο δημοψήφισμα ίσως τα βγάλει πέρα. Το ερώτημα είναι τι θα γίνει στη συνέχεια, όταν πάει στη Βουλή όπου παραμένει ίδια η εσωτερική ισορροπία”.

Ο ίδιος υπενθυμίζει πως η χώρα έχει δύο εθνότητες. “Το 25% είναι Αλβανοί, αυτοί θα ψηφίσουν υπέρ. Έχουμε και το 75% που είναι Σλαβομακεδόνες. Αυτοί ψηφίζουν τα κύρια κόμματα των Σκοπίων. Ο Ζάεφ προσπαθεί να αποσπάσει από τους Σλαβομακεδόνες το 1/3 για να έχει πλειοψηφία. Ακόμη και κάτι τέτοιο να συμβεί, ο όγκος των Σλαβομακεδόνων θα παραμένει αρνητικός κατά το δημοψήφισμα. Ελπίδα του Ζάεφ, ώστε να πείσει για την ανάγκη συνταγματικής αναθεώρησης, είναι να επιτύχει ένα συντριπτικό αποτέλεσμα υπέρ της συμφωνίας της τάξης του 70%-80%. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να πείσει τους βουλευτές της αντιπολίτευσης να ψηφίσουν υπέρ. Ωστόσο, υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν το θεωρώ πιθανό κάτι τέτοιο” κατέληξε.