Αγγελος Μ. Συρίγος: Ας ζητήσουμε πλέον αυτά που πρέπει

Με την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών, η κυβέρνηση έκλεισε με περισσή βιασύνη αυτά που θεωρούσε ότι είχε ως εκκρεμότητες. Σε εσωτερικό επίπεδο έδειξε ότι προχωράει στην επόμενη μέρα χωρίς το δεκανίκι της συγκυβερνήσεως με τους Ανεξάρτητους Ελληνες. Πλέον κερδίζει κάποιο χρόνο για να χτίσει το νέο αφήγημα περί του κεντροαριστερού πόλου. Τους επόμενους μήνες, θα προσπαθήσει να στρέψει την προσοχή του κόσμου από τη συμφωνία των Πρεσπών σε παροχές, προσλήψεις στο Δημόσιο και αλλά τέτοια προοδευτικά. Στο εξωτερικό πέρασε το μήνυμα προς τους αδημονούντες δυτικούς συμμάχους ότι όλα βαίνουν καλώς.

Παρά την κύρωση της συμφωνίας όμως, παραμένουν σοβαρότατες εκκρεμότητες που αφορούν την τήρηση των βασικών συμπεφωνημένων από πλευράς Σκοπίων. Κατά τη διάρκεια των τετραήμερων συζητήσεων στη Βουλή, η κυβέρνηση με κυνικό αλλά και εντελώς επιπόλαιο τρόπο αντιμετώπισε το θέμα των συνταγματικών τροποποιήσεων στις οποίες προχώρησε η Βουλή της ΠΓΔΜ. Αρχικώς καλύφθηκε πίσω από τη ρηματική διακοίνωση που μας είχαν στείλει με τις τροποποιήσεις στο παράρτημα. Δεν ήταν όμως σαφές με ποιον τρόπο οι τροποποιήσεις ενσωματώνονται στο σύνταγμα. Τότε η κυβέρνηση επικαλέσθηκε τον αμερικανικό τρόπο καταγραφής των εκάστοτε τροποποιήσεων που ακολουθούν στο σύνταγμά τους οι Σκοπιανοί (δηλαδή οι Μακεδόνες/πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας…). Δεν τις ενσωματώνουν στο κείμενο, αλλά τις παραθέτουν απλώς στο τέλος. Αυτό σημαίνει ότι, για να ανακαλύψει κάποιος τι ισχύει, θα πρέπει να κάνει συνδυασμένη ανάγνωση μεταξύ κειμένου και τροποποιήσεων. Στο τέλος, η κυβέρνηση είπε ότι τελικό κείμενο δεν υπάρχει, διότι θα ισχύσει μόνον όταν η Ελλάδα κυρώσει και το πρωτόκολλο εντάξεως της ΠΓΔΜ ως Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ.

Ας ξεπεράσουμε το τυπικό της μονομερούς τροποποιήσεως της συμφωνίας των Πρεσπών από πλευράς ΠΓΔΜ ως προς τον χρόνο εφαρμογής της. Στο ουσιαστικό τμήμα οι αστείες δικαιολογίες για το τελικό κείμενο του συντάγματος καταλήγουν να είναι εξαιρετικά επικίνδυνες επειδή αφορούν ένα κρίσιμο εθνικό θέμα. Η Βουλή της γειτονικής μας χώρας προχώρησε ήδη στις συνταγματικές τροποποιήσεις που θεώρησε ότι έπρεπε να κάνει βάσει της συμφωνίας των Πρεσπών. Δεν πρόκειται να προβεί σε άλλες τροποποιήσεις. Το κείμενο των τροποποιήσεων είναι γνωστό, αλλά η αποτύπωσή τους στο τελικό σύνταγμα τηρείται μυστική σε έναν πολύ στενό κύκλο προσώπων γύρω από την κυβέρνηση Ζάεφ. Εάν η κυβέρνηση Ζάεφ δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στο ακέραιο, ως ώφειλε βάσει της συμφωνίας, το θέμα είναι μείζον. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε την κύρωση του πρωτοκόλλου εντάξεως στο ΝΑΤΟ για να δούμε τι θα λέει το σύνταγμά τους. Ας μας στείλουν ένα σχέδιο.

Μπορεί να μην αρέσει στους περισσότερους από εμάς, αλλά η συμφωνία των Πρεσπών είναι μια πραγματικότητα. Το ελάχιστο που πήραμε ήταν ότι το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» θα αντικαταστήσει παντού μέσα στο σύνταγμα τους όρους «Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Η υποχρέωση είναι ρητή και απόλυτη και δεν αφήνει παράθυρα για εξαιρέσεις. Επί παραδείγματι παραμένει το μεγάλο ερώτημα για το εάν η άλλη πλευρά έχει αλλάξει και το Προόιμιο του συντάγματός της (βλ. σχετικά «Τροποποίησαν τα Σκόπια το Προοίμιο;», «Καθημερινή», 24 Ιανουαρίου 2019). Εχοντας ξεπεράσει τον σκόπελο της κυρώσεως κι έχοντας δείξει καλή διαγωγή έναντι των ξένων, δικαιούται ο κ. Τσίπρας να απαιτήσει το αυτονόητο: να εξετάσει εάν τηρήθηκε η συμφωνία προστατεύοντας στοιχειωδώς το εθνικό συμφέρον. Αυτό πρέπει να γίνει σε αυτή τη φάση και πριν από την ολοκλήρωση της κυρώσεως και του πρωτοκόλλου εντάξεως της Βόρειας Μακεδονίας (πλέον) στο ΝΑΤΟ. Μετά θα είναι αργά.

* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.